Uroon didaktika proekti
Data: 02.12.2024 Klas: 10”a” kl
Disţiplina: Gagauz dili hem literatura
Tema: Okuyucu – te o, kim kableder literatura yaratmasını hem interpretaţiya ona yapêr.
Duuma erindän paalı yoktur (Nikolay Baboglunun „Ayva çiçekleri“annatmasına görä).
Uroon tipi: bilgilerä analiz-sintez yapmak becermekleri oluşturmak uroo;
Kompetenţiya (subkompetenţiya)birimneri:
1.2. Kendi bakışını personajların yaptıklarına, türlü olaylara gösterip, onnarı biri-birinnän yaraştırp, kendi poziţiyasını argumentlemää, inandırmaa.
2.5. Artistik yaratmasına interpretaţiya yaparkan, literatura teoriyasından terminneri kullanmaa.
3.1. Aazdan hem yazılı tekstlerdä gagauz dilinin orfografiya kurallarını, literatura dilini, gramatika hem punktuaţiya normalarını korumaa, kullanmaa.
4.3. Kendi yaratmalarında bütüncümnä problemalarını, konfliktlerini geneldän aynalamaa.
Uroon neetleri:
Uroon sonunda üürenici gösterecek, ani o becerer:
baş personajların har-nı vermӓӓ;
ayırmaklı cuvaplarına yaratmadan örnek getirmӓӓ;
duuma erin paalılıı için argumentlemää, açıklamaa kendi düşünmeklerini;
orfogramaların dooru yazılmasını praktika işindӓ kullanmaa;
bakışını personajların yaptıklarına bütünneştirmӓӓ.
Didaktika strategiyaları:
- formalar: frontal, individual işi, grupalarda;
- metodlar hem çalımnar Triada, soruş-cuvap konuşması, diskusiya, Diagrama Ven, yazılı sınış, Beendii personajı ayır, argument getir, Popuri
- araçlar: tafta, yazal, yazmak tefteri, kompyuter, interaktiv taftası, prezentaţiyalar, kantarlamak listesi, ţitatalar.
Kantarlamak strategiyaları: interaktiv formativ kantarlaması, üüredicinin kantarlaması.
Bibliografiya:
. Gagauz dili hem literatura clasele X –ХII. Curriculum. Ghid. / Anna Stoletneaia, Anna Sucman, Lidia İusiumbeli, Oxana Constantinova, Chișinău, 2019
“Gagauz dili hem literatura” 10 klas. Üürenmäk kiyadı./ Anna Stoletnaya, Ekaterin Kılçik, Lidiya Yusümbeli h.b. Komrat, 2018y.
Gagauzça-rusça-romınca sözlük. Hazırlayannar: Çebotar Petri, Dron İon. Pontos. Kişinêu, 2002y.
Şiirlär. Vasilisa Tukan. Chişinău 2010
internet resurslar.
Uroon teması:
Uroon gidimi/örüyüşü:
Uroon etapları | Üüredicilerin/üürenicilerin çalışması | Vakıt | Kantarlamak strategiyaları | Didaktika strategiyaları |
1. DİKKATINI ÇEKMӒK |
Dikkatın çekilmesi | - Zaman hayır olsun! Pek sevinerim, ani buluştuk sizinnän da çalışacez barabar. (grupalar için söz) Düşünerim, ani uroomuz geçecek ii, faydalı. 1 üürenici okuyêr V. Tukanın şiirini «Neredän çekeder Vatanım?» Neredän çekeder Vatanım? Ananın, bobanın evindän, Oradan, neredä yaşadım, Neredä çok dostlar var bendä Neredän çekeder Vatanım? Kapunun önündä fidandan, Neredä yandı ilk yıldızım, Sevdalık neredä canımdan. Çekeder Vatanım oradan, Neredä uşaklar kaçınêr, Bir otçaazın kökündän, Hem nedän topracıım yısınêr...
Ay, Bucaam, Bucaam, Dannarın pembӓ! Kısmetliyim bӓn, Ki duudum burda… (G.Gaydarcı) Üüredicinin sözü: | 3 min | İnteraktiv formativ kantarlaması | üüredicinin sözü, şiir okuması, individual işi (prezentaţiya) |
2. ANNAMAYI GERÇEKLEŞTİRMӒK |
2. Evdeki işӓ kontrol yapmak | Bu şiirlerin sıracıklarında nesoy tema öter? (Vatan) Bu temaylan büünkü uroomuz baalı olacek. Uroon teması: Duuma erindän paalı yoktur. (Nikolay Baboglunun „Ayva çiçekleri“ annatmasına görä). Uroon epigrafı: “İnsan vatansız, nicӓ kuş kanatsız” - Nicӓ annêêrsınız bu söleyişi? Ardılalım epigrafın maanasına da aklımıza getirdelim annatmanın içindekiliini: Annatmanın baş personajları kim? (Simu, Zena, Vasil, Lügorcuk) Triada (aazdan): Simu | çatal yol | gözäl kızlar | Vasil | yaşlıydı | kendibaşına adım | Lügorcuk | Yambulların sokaa | ayva aaçları | Zena | cürä ses | geniş meydan | Evdeki iş: Grupalarda iş: I grupa | II grupa | III grupa | Simuya vermӓӓ har-ka tabliţaya görӓ | Zenaya vermӓӓ har-ka tabliţaya görӓ | Vasilӓ vermӓӓ har-ka tabliţaya görӓ | dirliktä yaşamak - l/b maanasını açıklamaa, kendi cümlenizi kurmaa. | biri-birinä kanaattılar – l/b maanasını açıklamaa kendi cümlenizi kurmaa. | Gordievın düümüü – l/b maanasını açıklamaa kendi cümlenizi kurmaa. | Grupaların ekspertleri getirerlӓr argumentleri kendi personajına, ani lӓӓzım kalmaa yaşamaa duuma erindӓ. | Temel laflar: Duuma er-vatan-yurtluk-ana taraf-ana toprak dirliktä yaşamak – uslulukta biri-birinä kanaattılar – saygılıydılar Gordievın düümüü – çapraşık, dolaşık (görüm işi) problemanın çözülmesi – açıklanması kira - kiracı Getirin cümlelerinizi evdeki iştӓn. | 5 min | İnteraktiv formativ kantarlaması lääzımnı materialın formativ kantarlaması | frontal iş sözleşmӓk temel laflarlan iş |
3. Üürenilimiş teoriya materialına analiz-sintez yapmak (sistematizaţiya, klasifikaţiya, bütünneştirmӓk). | İş annatmaylan: Ne bozdu içerdä dirlii? Nicä Zena savaşêr inandırmaa Vasili, ani taa ii geçmää Baurçuya yaşamaa? Neçin Vasilin bobası istedi satın almaa ondan evi? Nicä Vasil götürer kendini bu situaţiyada? - Çeketmesindä annatmanın var mı verili ayledä problema?Nesoy?(Herbir personajın var duuma eri, ayırılmaa ondan zor). Annatmanın probleması: Duuma erindän paalı yoktur. Grupa1. Simunun harakteristikası tabliţaya görä. Personaj | Kalitelär | Argument | | 1 | 1 | 2 | 2 | 3 | 3 | Grupa2. Zenanın harakteristikası tabliţaya görä. Grupa3. Vasilin harakteristikası tabliţaya görä. dartışmaklar
Simu yaşlı, pensiyada Zena iki uşaan anası gözäl sever kocasını Vasil traktorist sever karısını Diagrama Ven Ne birleştirer onnarı? sevda ana tarafına saygı biri-birinä, kanaattılar biri-birinnӓn ii ürekli çalışkan | 7 min | biri-birini kantarlamak lääzımnı materialın formativ kantarlaması biri-birini kantarlamak | Grupalarda iş İş tabliţaylan Diagrama Ven soruş-cuvap konuşması |
3. REFLEKSİYA |
4. Üürenilmiş kararlanmak metodlarına analiz-sintez yapmak: a) produktiv uurunda, b) başka razgelişlerӓ geçirmӓklӓn; c) yaradıcılık uurunda | - Açan gençlerin hem ihtiarların arasında var dartışmaklar, lӓӓzım getirmӓӓ argumentlӓr, angıları inandırabileceklär hepsini, ani lääzım duuma erindä kalmaa yaşamaa. Grupaların ekspertleri: Getirmää argumentlär, angıları inandırabileceklär hepsini, ani lääzım orada kalmaa yaşamaa) Argumentlär: Simu | Zena | Vasil | Baurçuda ev düzmää taa zeedä para harcanacek | Gülüşlerimizdän maalä ötärdi | Eşillik taa az, ama meyva taa zeedä | Dedelerimizdän kalma yuva | Dayma düşümdä dä görerim o sokacıımızı | Bizim erlär taa düzlük, meydan taa çok | Üç ayva fidanı diktiydi kendi elinnän. | Orasının büülü avşamnarı | Küüdä hayvan taa zeedä | Brakmêêr buradan eski çökük tavannar, yan duvarlar | Orada sular da taa tatlı | Bizdä dä ne porezennär var | | Baurçuda zor kiraylan oturucu | Derneklerdä birini haylak görmeyecän | | | Kos-koca aaçlar, sansın aul içindä bir daa kenarıydı | Var mı nicä demää, ani kiminsä argumentleri taa kaavi, çetin, nekadar öbürlerin? Kim yardım eder çözmää bu problemayı? Lügorcuk 1,5yaşında Ligorcuun yaşaması ön eri kaplamaa başlêêr. Kendi yaşamakları hem duyguları ikinci plana kalêr. Tabiatın yazdırması bu annatmada angı eri kaplêêr? (tekstlӓn iş) Ayva aaçların yazdırması teksttä nesoy gösterili? (Üürenici okuyêr demekli tekstin bir fragmentini). Bu üürenicinin annatmasından, angı cümlӓ gösterer annatmnaın öz fikirini? Verili teksttä noktaların erinä lääzımnı bukvaları koyunuz. Angı kurallara görä orfogramalar var, annadın. Bu ilkyaz gü..erindä ayva ..çları başladıydılar çiçek açmaa. Zena hergün Lügorcuklan çıkardı aula taazä solukta gezmää, alırdı uşaa kolcaazından da bakardılar ..enez açılan çiçeklerä, sevinirdilär eşilliklerä. Dün çiçeklär aaçlarda sat-pat açmıştılar, ama büün salt bir gecä aşırı dallar ..klenmiştilär tepeli çiçeklän. Aaçlar dururdular, nicä kürtün yıvınnarı biyazlıı gözünü kesärdilär, pembelii da sansın sabaa danından gelmişti bu görülmedik göze..ii tamamnamaa... (Burada uşaklan gezinärkän, Zena çok işlär aklından geçirirdi: nekadar gözäl laf işittiydi o adamından te bu aaçlar için. Bu aaçların altında Zena ilk sefer sölediydi adamına, ani Lügorcuklan vakıtlı kaldı, aklından geçirirdi Baurçuyu da, ama ayva aaçları burasının ruhuydu. Ne gözäldilär, ne sıktı o süt-biyaz, azıcık pembeli çiçeklär!) | 10 min 3 min 4 min 3 min | lääzımnı materialın formativ kantarlaması lääzımnı materialın formativ kantarlaması aazdan cuvaplar | diskusiya individual işi demekli okumak individual işi yazılı iş |
4. GENİŞLETMӒK |
Feedback,ın gerçeklenmesi | Literatura yaratmasınnan avtor dialog götürer kendi okuyucusunnan. Okuyucu – te o, kim kableder literatura yaratmasını hem interpretaţiya ona yapêr. Beendii personajı ayır, epigraflan baaladın, argument getirin. Simu - boba Simu - kaynata Simu - dӓdu | Zena – karı Zena – gelin Zena - ana | Vasil – boba Vasil – ool Vasil - boba | - 2-3 üürenici ayırêrlar sevdii personajı da getirerlӓr argument. - Ne neetlӓn avtor yazmış bu annatmayı? Ne istedi o bizӓ etiştirmӓӓ? | 6 min | üüredicinin kantarlaması | Beendii personajı ayır, argument getir sözleşmӓk |
Notalamak | Ekspertlӓr koyêr nota üürenicilerä, komentariya yapêr. Kantarlamak listesinӓ | 2 min | ekspertlerin kantarlaması | |
Evdeki işin verilmesi | “İnsan vatansız, nicӓ kuş kanatsız”/ “Uşaan mayıllıı aylenin kısmeti, düzülmesi”. Yazmaa ese, ardılarak annatmanın içindekiliinӓ. (8-10 cümlӓ) İkinci abzaţtan bulup-çıkarın bir adlık küçüldek formasında, angısında var vokal dönmesi. Yapın o lafa fonetika analizi. | 2 min | | |
Refleksiya | Büünkü urokta nesoy çıkışa geldiniz? Herbir insanın kendi vatanı var, o onu koruyêr ne kuvedi varsa. Dekabrinin 23-ndӓ Gagauziyanın 30-ncu yıldönümü. Kutlêêrız Gagauziyanın hepsi yaşayannarını, vatandaşları bu gercik yortuylan. Popuri 1.33 min Seviniz, koruyunuz duuma erinizi. Ondan paalı yok! Urok için çok saa olasınız. Kalın saalıcaklan! | 2 min | | Popuri |
закладка – sayfa göstericisi
sayfa baalayıcısı
kiyat ayırıcısı
izleyici
Okuyucu – te o, kim kableder literatura yaratmasını hem interpretaţiya ona yapêr.
Literatura yaratmasınnan avtor dialog götürer kendi okuyucusunnan.
Artistik lafın geniş maanasının yardımınnan literatura yaratmaları herbir zamanda var nicä okunsunnar başka-başka. Bu kurêr literaturanın sonsuz paalılıını.
Lafın incäzanaatlıı herzaman nesä saklêêr hem çeker insannarı iilää hem gözellää.
Vatandan paalı hiç yoktur,
O senin duuma erin.
Bucaktan yalpak taa yoktur,
O sana ana gibi. (G.Sirkeli)
4