"Айнени. Пармакъ оюнлары"

Судакъ шеэри больгеси УБМБУ «Къырымтатар тилинде окъуткъан

3 номералы орта умумтасиль мектеби»

Айненни. Пармакъ оюны

Дерсни башлангъыч

сыныфлар оджасы

Сулейманова Л.Н.

азырлады

Судакъ - 2019

Дерснинъ макъсады: айнени, пармакъ оюнларнынъ мундериджели тарафыны косьтермеге, ве оларнынъ маневий зенлигини бильдирмеге.

Дерснинъ вазифеси: халкъ агъыз яратыджылыгъынынъ айнени, пармакъ оюны киби жанрларынен танъыштырмакъ, оларнынъ хусусиетлерини анълатмакъ; сёз байлыгъыны арттырмакъ; бильги алув фаалигини, нутукъ ве афызаны инкишаф этмек; халкъ агъыз яратылыджыгъына меракъ догъурмакъ ве севги ашлатмакъ.

Дерснинъ чешити: янъы мевзуны анълатув.

Донатмалар: дерслик, бешик, къокъла, компьютер, мультимедия тахта, бала ресимлери.

Дерснинъ кетишаты:

1.Тешкилий къысым:

Селямлашув.

Нефес алув гимнастикасы.

Тиллерни артикуляция этюв гимнастикасы.

2.Бильгилернинъ актуализациясы.

Оджа сорав кечире:

- Кечкен дерсимизде биз насыл эсернен таныш олдыкъ? (И.Паульсоннынъ «Ойнамагъа вакъыт ёкъ» эсернен таныш олдыкъ)

- Бу эсер насыл жанрда язылгъан? (Масал)

- Къайдан анъладынъыз? (Айванлар лаф этелер)

- Масалда насыл айванлар лаф этелер? (Балкъурт, копек, ат)

- Масалнынъ баш къараманы ким? (Огъланчыкъ)

- Огъланчыкъ насыл нетидже чыкъарды? (Тенбеллик кимсеге ярашмаз. Эр кес чалышмакъ керек).

3.Дерс макъсадыны къоюв.

- Балалар, тахтагъа бакъынъыз. Ешиль тюсте язылгъан сёзлерни окъунъыз. (Халкъ агъыз яратыджылыгъы).

- Сиз бу сёзлерни насыл анълайсынъыз? (Халкъ – инсанлар, адамлар; агъыз – тилимиз, дудакъларымыз; яратыджылыгъы – адамлар тюшюнип тапкъан масаллар, йырлар…)

- Халкъ агъыз яратыджылыгъынынъ жанрлары - бу масаллар, тапмаджалар, тезайтымлар, йырлар. (Оджа тахтада язылгъан жанрларны косьтере. Балалар бу сёзлерни бири-бирининъ артындан оъуйлар) (2 слайд)

- Бугуньки дерсте биз эки жанрнен таныш олурмыз: йырларнен ве пармакъ оюнларнен.

- Шиирни динъленъиз! Насыл йырлар акъкъында лаф кетеджек анъларсынъыз.

Анам мени айбетлеп,

Айненинен осьтюрди,

Ана тильнинъ нагъмеси

Айнени иле синъди.

- Айненилер - бу насыл йырлар? Оларны не вакъыт йырлай эдилер?

Айнени – бу бешик йырлары. Ана баласыны юкълаткъанда, айнени айта эди.

4.Дерс мевзусы узеринде иш.

А) Айнени узеринде иш.

- Айненини динъленъиз! Насыл сеснен аналар бу йырны айта эдилер, айтырсынъыз (Балалар йырнынъ видео бакъайлар).

Бир къызчыкъ саналаштырма косьтере: къокъланы къундакълай ве бешикке къоюп, саллай.

- Балалар, аналар бебеклерни ненинъ ичине юкълата эдилер? (Бешикнинъ)

- Сиз эвде пек дюльбер бешиклер ресимлерде тасвир эттинъиз. Машалла!

- Энди айтынъыз! Айнени насыл сеснен айтыла эди? (Тахтада ана баласыны юкълаткъан ресим бар. О ресимнинъ этрафына оджа сёзлерни ерлештире)

ЯВАШ

НАЗИК

МУЛЯЙИМ АШЫКЪМАЙЫП

ХОШ

Б) Метинден чалышув.

Лугъат иши:

- Айнениде бойле сёзлер бар (сёзлер тахтада язылгъан):

1. озек – ичинден

2. яйла – дагъларнынъ тёпеси, анда язда чобанлар къойларны отлата эдилер,

3. къуванырым юректен – пек бегенирим, шенъленирим.

Метинни окъув. Тахтада йыр эджаларгъа болюнип язылгъан. Оджа ве талебелер сёзлерни окъугъанда, къолларынен шапылдайлар.

- Балалар, тахтада айнени эджаларгъа болюнип язылгъан. Сиз окъугъанда, эль чирпмаларнен эр бир эджаны корьтерсинъиз (3 слайд)

5.Раатлыкъ дакъкъасы.

1.Сельби

Азбарда осе сельби (Балалар туралар)

Башы тие булуткъа, (Тёпеге узаналар)

Эр кунь айтып айнени (Онъгъа, солгъа айланалар)

Балаларны юкълата.

Ю. Къандым

2.Пармакъ оюны

- Элим, элим, не яптынъ?

- Бу пармакънен ер къаздым,

- Бу пармакънен асрадым,

- Бу пармакънен от якътым,

- Бу пармакънен пиширдим,

- Бу пармакънен ашадым.

Балабан олдым!

6.Дерс мевзусы узеринде иш (девамы)

- Балалар, раатлыкъ дакъъкъасында сиз насыл оюн косьтердинъиз? (Пармакъ оюныны).

- Сиз пармакъ оюныны косьтергенде насыл арекетлер яптынъыз?

А)Шиир узеринде иш:

Лугъат иши:

- Шиирни окъугъанда бойле сёзлер расткеледжек (сёзлер тахтада язылгъан):

1.арманчыкъ – богъдай топлагъан ер;

2.асрамакъ – осьтюрмек;

3.оджакъ якъмакъ – учь таш къойып, устюне къазан къоюла, атеш якъып, аш пишире эдилер.

Биринджи окъув. Оджа шиирни окъуй. Балалар козетелер.

Экинджи окъув. Невбетнен окъув (оджа башлай- талебелер девамлай; бирер сёз окъуйлар).

- Не ичюн бу шиирге «Пармакъ оюны» деп айталар?

7.Дерснинъ нетиджеси:

- Бугуньки дерсте биз насыл йырнен таныш олдыкъ?

- Айненини насыл сеснен йырлайлар?

- Насыл оюнларгъа «Пармакъ оюны» дейлер?

8.Рефлексия

- Балалар, сизде раледе ресимлер бар. Ким дерсни бегенсе, къокъланынъ бетинде шенълик сызынъыз. Ким бегенмесе – козьяшларны ресим этсинъ.

- Дерсимиз сонъуна кельди. Чокъ сагъ олунъыз!