Alpomish
va
Barchinoy
testlari
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining
1999 yil 27 maydagi 271-sonli “Ozbekiston jimoniy tarbiya va sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to`g`risida” gi qaroriga muvofiq respublikamizning bir
guruh olimlari va uslubchilari jismoniy tarbiyani tashkil
etish va rivojlantirishga oid materiallarni va amaliy tajribalarni birlashtirilgan uslubiy qo`llanma ishlab chiqardilar.
O`zbekiston Respublikasi jismoniy tarbiya va sport qo`mitasi, O`zbekiston Respublikasi Xalq ta`limi vazirligi
Sog`liqni saqlash vazirligi, Qishloq va suv xo`jaligi vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, Mudofo vazirligi, Kasaba uyushmalari federatsiyasi krngashining “O`zbekiston aholisining salomatligi va jismoniy tayyorgarlik darajasini belgilab beruvchi “Alpomish” va “ Barchinoy” maxsus testlarini joriy etish haqida” qarori e`lon qilindi.
Alpomish va Barchinoy
Testlari
Qarorning birinchi bandida barcha o`quv yurtlari jismoniy tarbiya o`quv dasturlarini “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlari to`g`risidagi Nizom talablariga mos keltirish va umumiy o`rta ta`lim maktablari, Kollejlar, Litseylar, Oliy o`quv yurtlari o`quv jarayonoga testlarning me`yoriy talablarini olib kirish va ularning egallanishini ta`minlash ko`rsatilgan.
“Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlari to`g`risidagi Nizomda esa Jumladan quyidagilar mavjud:
“Alpomish” testlari 6 yoshdan 60 yoshgacha bo`lgan erkaklar, “Barchinoy” testlari esa 6 yoshdan 60 yoshgacha bo`lgan xotin –qizlar uchun mo`ljallanib, 3 bosqichdan iborat.
“Alpomish” testlari
bosqichlari
1-BOSQICH
6 yoshdan 17 yoshgacha bo`lgan erkaklar uchun ( maktablarning 1-9 sinf o`quvchilari, kollej va litsey o`quvchilari);
2-BOSQICH
17 yoshdan 24 yoshgacha bo`lgan erkaklar uchun (oily o`quv yurtlari talabalari, ishlab chiqarishda band bo`lgan yoshlar, xarbiy hizmatchilar va boshqalar);
3-BOSQICH
17 yoshdan 24 yoshgacha bo`lgan erkaklar uchun (xalq xo`jaligida band bo`lganlar, nafaqaxo`rlar va boshqalar).
“BARCHINOY” TESTLARI VA
BOSQICHLARI
1- BOSQICH
6 yoshdan 17 yoshgacha bo`lgan qizlar uchun ( maktablarning 1-9 sinf o`quvchilari, kollej va litsey o`quvchilari);
2-BOSQICH
17 yoshdan 24 yoshgacha bo`lganlar uchun (oily o`quv yurtlari talabalari, ishlab chiqarishda band bo`lgan yoshlar, xarbiy hizmatchilar va boshqalar);
3-BOSQICH
17 yoshdan 24 yoshgacha bo`lgan xotin-qizlar uchun (xalq xo`jaligida band bo`lganlar, nafaqaxo`rlar va boshqalar).
5-6 yoshlilar
BILISH
Yuvunish, artinish, cho`milishning gigenik ahamiyati. Jismoniy mashq, o`yin, sayr uchun kiyimlarni tanlash.
BAJARA OLISHI
Jamoada o`zini tuta bilishi, musiqa jo`rligida raqs
tushish. Nostandart buyum va jihozlardan foydalana bilish.
SINOV VA ME`YOR TURLARI
| T/r | Sinov turlari | O`lchov birligi | O`g`il bolalar | Qiz bolalar |
| 1 | Mokisimon yugurish 3x10 | sek | 10.8 | 11.2 |
| 2 | Sakragichda sakrash | Marta | 18 | 20 |
| 3 | Ko`p sakrashlar | Marta | 14 | 10 |
| 4 | Kichik koptokni nishonga uloqtirish |
5 marta | 5 |
3 |
| 5 | Joydan uzunlikka sakrash | Sm | 105 | 95 |
| 6 | Gimnastik norvonga tirmashib chiqish | M | 2.0 |
1.5 |
| 7 | Osilish va sakrashlar |
| bilish | bilish |
| 8 | Sizish(suvdagi o`yimlar) | Min. | 15 | 12 |
| 9 | Yaylovlarga sayr qilish | Km | 2.5 | 2.5 |
| 10 | Buyumli harakatlio`yinlar |
| bilish | bilish |
7-8 YOSHLILAR
Shaxsiy gigiena. Badantarbiya. Suv muolajalarini qaqbul qilish. Isish va sovushning oldini olish (yoki saqlanish), kiyimlar ozodaligi. Sport kiyimlarini tartibli saqlash. Ovqatlanish tartibi. Jismoniy mashqlarni bajarish
qoidalari.
BAJARA OLISH
Darslarda jismoniy daqiqalar talablarini bajarish.
SINOV VA ME`YOR TURLARI
| T/r
| Sinov turlari | O`lchov birligi | O`g`il bolalar | Qiz bolalar |
| Hi sob | Ni shon | Hi sob | Ni shon |
| 1 | Mokkisimon yugurish 3x10 | Sek. | 9.8 | 9.7 | 10 | 9.8 |
| 2 | Sakragichdan sakrash | Marta | 50 | 60 | 60 | 70 |
| 3 | Kichik koptokni nishonga uloqtirish 8-10 m | 5 marta | 14 |
| 10 |
|
| 4 | Uzunlikka yugurib kelib sakrash | Sm | 250 | 270 | 230 | 250 |
| 5 | Gimnastika norvoniga tirmashib chiqish | Tepaga pastga (sek) |
6 |
4 |
7 |
5 |
| 6 | Ag`darilgan o`rindiq ustida yurish | M | 4 | 5 | 5 | 6 |
| 7 | Suzish (suvdagi o`yinlar) | Min. | 15 | 17 | 12 | 15 |
| 8 | Sayirlar 1,5- 2km | Yordam qilish malakalari |
| 9 | To`p bilan harakatli o`yinlar | Min. |
| 15 |
| 20 |
| 10 | Estafeta | Vaqtsiz. |
9-10 YOSHLILAR
BILISH
Aqliy va jismoniy qobiliyatini oshirishda jismoniy tarbiyaning ahamiyati, o`quvchi kun tartibidagi jismoniy mashqlar, ovqatlanish tartibi va jismoniy mashg`ulotlardan oldingi ovqat tartibi. Jismoniy mashg`ulotlar taytida muhofaza qoidalari. Chiniqish va uning shartlari (asosiy manda).
BAJARA OLISH
Ertalabki badan tarbiya mashqlarini bajarish. Sport swksiyasi mashg`ulotlari, o`z-o`zini himoya qilish.
SINOV VA ME`YOR TURLARI
| T/r | Sinov turlari | O`lchov birligi | O`g`il bolalar | Qiz bolalar |
| Hi sob | Ni shon | Hi sob | Ni shon |
| 1 | Yuqori stardan 30 m masofaga yugurish | sek | 6,2 | 5,5 | 6,5 | 5,4 |
| 2 | Sakragichdan sakrash | Marta | 60 | 70 | 65 | 75 |
| 3 | Kross 1000 m | Min/sek. | 6,50 | 6,20 | 7,30 | 7,00 |
| 4 | Joyida turib uzunlikka sakrash | Sm | 115 | 125 | 100 | 120 |
| 5 | Koptokni nishonga yugurib kelib uloqtirish | Marta 5 imkon | 3 | 4 | 2 | 3 |
| 6 | Koptokni uzoqqa uloqtirish | M | 22 | 25 | 18 | 22 |
| 7 | Arqonga osilib chiqish | M | 2,5 | 3,0 | 2,0 | 2,5 |
| 8 | Turnikda osilib qo`lni chalkashtirib o`tish | Marta | 8 | 10 | 5 | 7 |
| 9 | 3 km masofaga sayr | malaka | | | 12 | |
| 10 | Suzish | M | 25 | 30 | 18 | 25 |
| 11 | To`pli o`yinlar | Texnik jihatidan to`g`ri harakatli malakalar |
11-12 YOSHLILAR
BILISH
Darsdan tashqari vaqtlarda bajariladigan jismoniy mashg`ulotlar shakli, tayyorgarlik uslubi va me`yorlarini topshirish. Sport binosi, jihoz va buyumlarning ozodaligi (gigienasi).
BAJARA OLISH
Musobaqalarni tashkil etishda qatnashishi va jismoniy tarbiyani targ`ib qilish manbalarini ( devoriy gazeta,
maktab radiosi).
SINOV VA ME`YOR TURLARI
| T/r | Sinov turlari | O`lchov birligi | O`g`il bolalar | Qiz bolalar |
| Hi sob | Ni shon | Hi sob | Ni shon |
| 1 | 60 m masofaga yugurish | sek | 9,9 | 9,6 | 10,2 | 10 |
| 2 | Sakragichdan sakrash | Marta | 70 | 80 | 75 | 85 |
| 3 | Kross 1000 m | Min. | 4,10 | 4,50 | 5,50 | 5,20 |
| 4 | Uzunlikka yugurib kelib sakrash | Sm | 340 | 380 | 300 | 320 |
| 5 | To`pni uloqtirish | M | 35 | 40 | 18 | 23 |
| 6 | Arqonga osilib chiqish | M | 2,8 | 3,0 | 2,5 | 3,0 |
| 7 | O`rindiqda qo`lini bukib yozish | Marta | - | - | 4 | 6 |
| 8 | Turnikda tortilish | Marta | 4 | 6 | - | - |
| 9 | Suzish (vaqitsiz) | M | 30 | 40 | 25 | 30 |
| 10 | Sayrga chiqish | Km | 5 | 6 | 4 | 5 |
| 11 | To`pli o`yinlar | Texnik jihatidan to`g`ri harakatli malakalar |
13-14 YOSHLILAR
BILISH
Jismoni mashg`ulotlar davomida o`z-o`zini boshqarish, o`z-o`zini idora etishning ob`ektiv va sub`ektiv ko`rsatkichlari. Nazorat kundaligi, jarohatning oldini olish.
Ichish va chekishning zarari.
BAJARA OLISH
Jismoniy tarbiya mashg`ulotlarida puls ko`rsatkich (o`lchagich) dan foydalana olish, kichik yoshdagi bolalarga o`yin va mashqlarning bajarilishini o`rgata olish. Sport bayramlarini tashkil etish, musobaqalarda hakamlik vazifalarini bajarish.
SINOV VA ME`YOR TURLARI
| T/r | Sinov turlari | O`lchov birligi | O`g`il bolalar | Qiz bolalar |
| Hi sob | Ni shon | Hi sob | Ni shon |
| 1 | 60 m masofaga yugurish | sek | 9,9 | 9,5 | 10,5 | 10,0 |
| 2 | Sakragichdan sakrash | Marta | 80 | 90 | 85 | 95 |
| 3 | Kross 1000 m | Min/sek. | vaqtsiz | 4,5 | 5,5 | 5,2 |
| 4 | Uzunlikka yugurib kelib sakrash | Sm | 360 | 400 | 320 | 350 |
| 5 | To`pni uloqtirish | M | 38 | 42 | 22 | 25 |
| 6 | O`rindiqda qo`lini bukib yozish | Marta | - | - | 5 | 7 |
| 7 | Turnikda tortilish | Marta | 5 | 7 | - | - |
| 8 | Suzish | M | 40 | 50 | 35 | 40 |
| 9 | Sayrga chiqish 1kunlik | Km | 10 | 12 | 10 | 12 |
| 10 | Sport o`yinlarida ishtirok etish | Yilda marta | 6 | 8 | 6 | 8 |
15-16 YOSHLILAR
BILISH
O`qish va dam olishning qat`iy tartibi. Toliqish, uning belgilarini va oldini olish choralari, jismoniy mashg`ulotlar paytida puls tartibi. Salomatlikni idora etish.
BAJARA OLISH
32 turda umumiy rivojlantiruvchi mashqlar testlarini tuzish va o`tkazish. Mashg`ulot o`tishda o`z-o`zini idora etish ko`rsatkichlaridan foydalanish, jarohat paytida birinchi yordam ko`rsata olish. Hakamlik qilish jarayonida me`yorlarni qabul qilish.
SINOV VA ME`YOR TURLARI
| T/r | Sinov turlari | O`lchov birligi | O`g`il bolalar | Qiz bolalar |
| Hi sob | Ni shon | Hi sob | Ni shon |
| 1 | 100 m masofaga yugurish | sek | 13,5 | 13,2 | 16,2 | 15,5 |
| 2 | Sakragichdan sakrash | Marta | 85 | 95 | 90 | 100 |
| 3 | Kross 1000 m | Min/sek. | - | - | 4,50 | 4,20 |
| 4 | Kross 2000 m | Min/sek | 9,00 | 8,30 | - | - |
| 5 | Uzunlikka yugurib kelib sakrash | Sm | 380 | 420 | 320 | 330 |
| 6 | Turnikda tortilish | Marta | 8 | 10 | | |
| 7 | O`rindiqda qo`lini bukib yozish | Marta | - | - | 8 | 10 |
| 8 | To`pni uloqtirish | M | 40 | 45 | 23 | 26 |
| 9 | 5 m ga suzish | Min/sek | 55,0 | 50,0 | 1,10 | 1,05 |
| 10 | 12 km masofaga sayrga chiqish | Turistik malakani tekshirish |
| 11 | Yil davomida musobaqalarga ishtirok etish | Marta | 2 | 3 | 2 | 3 |
17 YOSHLILAR
(Litsey, kollejlar)
BILISH
Turli soha kishilarining muqobil harakat tartibi. Mustaqil mashg`ulotlar uslubi, nagruzkalar, puls tartibi, ovqatlanish, tiklanish massaji.
BAJARA OLISH
Mutaxasisligini hisobga olib ishlab chqarish gimnastikasi majmuini bajara olish. O`z-o`zini massaj qilish usullarini bajara olish, musobaqalarda hakamlik qilish. Sport musobaqalariga qatnashish.
SINOV VA ME`YOR TURLARI
| T/r | Sinov turlari | O`lchov birligi | O`g`il bolalar | Qiz bolalar |
| Hi sob | Ni shon | Hi sob | Ni shon |
| 1 | 100 m masofaga yugurish | sek | 13,5 | 13,2 | 16,0 | 15,5 |
| 2 | Kross 1000 m | Min/sek. | - | - | 4,40 | 4,20 |
| 3 | Kross 2000 m | Min/sek | 13,40 | 13,0 | - | - |
| 4 | Uzunlikka yugurib kelib sakrash | Sm | 420 | 450 | 340 | 360 |
| 5 | Granata uloqtirish 700g | M | 34 | 38 | - | - |
| 6 | Granata uloqtirish 500g | M | - | - | 20 | 24 |
| 7 | Turnikda tortilish | Marta | 12 | 15 | - | - |
| 8 | Chalqanchasiga yotgan holatda gavdani ko`tarish qo`llar bosh orqasida | Marta | - | - | 20 | 25 |
| 9 | Kross 5km 3km | vaqtsiz |
| 10 | 5 m ga suzish | Sek | 50,0 | 45,0 | 65,0 | 60,0 |
| 11 | Sayrga chiqish | 20-25 km masofaga sayr qilish va joylarda mo`ljalni bilish malakalari |
| 12 | Ixtisoslashgan amaliy meyor | Mutaxasisligidan kelib chiqqan holda jismoniy tarbiya o`qituvchisi tomonidan ishlab chiqiladi |
4 889
11 313 
