«Ana dilim, paalı dilim! Öter canımızda sesin…»

KIPÇAAN S. İ. BARANOVSKİYİN ADINA

TEORETİK LİŢEYİ

KLASTAN DIŞARI OLAY

«Ana dilim, paalı dilim!
Öter canımızda sesin…»

Hazırladı

İVANÇOGLO S. İ.

Gagauz dili hem

literaturası üüredicisi

KIPÇAK – 2021

Klas – 7 -ci

Modul – “Vatan hem ana dili”

Subkompetenţiyalar:

• Aazdan sözlesmektä komunikativ becermeklerini ii uurda kullanmak

• Aaraştırmak işlerindä kritika uurlarını göstermäk

• Komunikativ neetlerini üzä çıkarmakta türlü söz tiplerini kullanmak

• Gagauzların yaşamak görgüsünä meraklık hem pozitiv davranmasını göstermäk

• Millet kontekstindä gagauz olduunnan hodulluk göstermäk.

Neetlär:

• Göstermää uşaklara gagauz dilinin gözelliini hem şıralıını

• Genişeltmää üürenicilerin bilgilerini istoriya terafından

• Ilerletmää üürenicilerin söz kulturasını

• Terbiyetmää sevgi ana dilinä, ana tarafına hem Gagauziyanın şannı insannarına

• Terbiyetmää saygı, patriotic duygularını

Olayın forması – tombarlak masa.

Olayın metodları: aaraştırmak, sözleşmäk, annatmak.

Tedarlıklar: kompyuter, proektor, kiyat sergisi, plakat, muzika çaldırmak tertipleri.

Klastan dışarı olay

«Ana dilim, paalı dilim!
Öter canımızda sesin…»

Üüredicinin sözü

• Zaman hayır olsun saygılı üürenicilär hem üüredicilär.

Büün biz sizinnän lafedecez ana dilimiz için hem Ay – Boba Mihail Cakirin onun uurunda çalışmakları için..

• Çekettirecez olayımızı Gagauz gimninnän...

• (gimn)

• Ana dılımızın, gagauzçamızın, kökleri çok derindir. Onun temelindä hem ilerletmäk uurunda durȇr anılmış bir ad – Mihail Çakir. Kimmiş bu adam? Ne o yapmış?

1 – ci annadıcı

• 1861 yılda çiçek ayın irmi edisindä Çadırda Mihail hem Anna Çakirlerin aylesindä duumuş bir çocucak. Ozaman taa kimsey bilmäzdi, ani o büüyecek sıradan dışarı arif, çalışkan, kaavi ruhlu adam, kendisi dä anılacek, halkını da dünneyä bildirecek.

2 – ci annadıcı

• Mihail Çakir bir eski gagauz senselesindän çekiler. Çakirin senselesindä zanaat ayırmak probleması yokmuş: onnar hepsi kliseciymiş, hem kiyatçıymış. Onuştan Çadırda şkolayı bitirdiktän sora, Mihail Çakir Kişinövdakı popaz seminariyasına üürenmää girdi.

1 – ci annadıcı

• İlkin o başarér gimnaziyeyi, sora, 1881-dä, - seminariyayı. Üürenärmiş o pek islää, onuştan brakmışlar onu işlemää popaz hem üüredici Kişnovda.

1881 yıldan çeketti onun uzun hem bereketli çalışması.

2 – ci annadıcı

• Çok yıl çalışmış aydınnatmak tarlasında Mihail Çakir, ki herbir gagauz başka halklar arasında deyäbilsin: “Bizim da var dilimiz, kiyatlarımız, istoriyamız!”

• Çalışmakların başarılı olmasını delli eder Ana dilinin yortusunun peydalanması. Bu yortu gösterer, ani gagauzların kulturasının var derin kökleri. Gagauz aydınnadıcısı Mihail Çakir braktı bizä büük zenginnik

3 – cü annadıcı

ANA DİLİM, PAASIZ DİLİM!
Ana dilim, paalı dilim!
Öter canımızda sesin.
Öter kär nicä çan sesi
Melodiyalı, şıralı.
Senin sesin – çöşmä suyu,
Senin sözün – taazä soluu.
Kuvet verersin yaşamaa
Da ayakta cetin durmaa.
Ana dilim, paalı dilim!
Halkımıza umut verdin,
Ki Bucakta küçüü-büüyü
Kaybetmesinnär üzünü.
Ana dilim, paasız dilim!
Artık üz on yıl tamannandı,
Nicä Çakır Ay-Bobamız
Din kiyadı tiparladı.
İsteerim bän, isteer halkım,
İstärdi ozaman Çakir,
Paalı ana dilimizi
Sevip, islää üürensinnär,
Onda serbest lafetsinnär.

1 – ci annadıcı

• Ay Boba Mihail Çakir ii ürekli, cömert adamdı, sevärdi halkını, ana dilini.

En büük cömertlik, zenginnik, bizim ama dilimiz.

4 – cü annadıcı

Ana dilim, ana dilim, 
Sensiz bän soluksuz gibi, 
Gecä-gündüz sän aklımda, 
Gagauzun şu kanında.

Senin,dilim,kökün 
O büük senseledän
Oguz sızıntısı kaavi,
O çok halkı kardaş etti.

Ana dilim, ana dilim- 
Sän başsın eminim benim, 
Haliz kızgın da üreciim,
Güneş gibi hem kısmetim.

Ne çok sän geçirdin, dilim, 
Ama kaldın, kaldın diri, 
Da büünnän büün, halkım, seni 
Kolleȇr gözlerini gibi...

Nicä fidan gitmäz köksüz, 
Ölä insan olmaz dilsiz. 
Bän "şükür" deerim dilimä, 
Ondan hoşluktur kefimä.

5 – cı annadıcı

• Ne zamandır - bellisiz,

Gelmiş bizä dilimiz...

Gelmiş yokkan sesimiz.

Da yapmış bizi o biz

• Her yıl biz bakȇrız gagauz dilinin ofiţial yazısının yıldönümünü. Onun başlantısı konduydu 1957-ci yılda iyul ayın 30-da.

6 – cı annadıcı

1957-ci yılda Moldova Respublikasının Kanonuna görä, gagauz dilinä, yazı çıkarmak için, kiriliţada alfabet kuruldu.

Gagauzların büük yortularından biri “Ana dili yortusu”, angısı geçer heryıl Gagauziyada. Bu gün yıl-yıldan taa gözal olér, taa çok insan yortuda pay alér. Var nicä demää, ani bu oldu haliz halk yortusu.

7 – ci annadıcı

Biz anneȇriz, ani ana dilini lääzım korumaa, ilerletmää, çalışmaa – kulturamız süünmesin.

Bu gündä biz anérız o insannarı, o büük adamnarı, kim çalıştı halkımız için, dilimiz için.

8 – ci annadıcı

• Herbir millet isteer hem savaşȇr ana dilini üüsek uura kaldırmaa. 1957-ci yılda ofitial verildi gagauzlara yazı – alfabet kiril grafikasında. Açıldı şkola, başladı çıkmaa kiyatlar, tiparlanmaa gazeta, işlemää radio kolverimneri, işlärdi kadro hazırlamaa kursları Kişinövda hem Kaul pedagogika uçilişçesindäi. Halk pek sevindi bu işä, ama yazık, ani gagauz dilin ii günneri pek kısa vakıt sürttü.

• 1962-ci yılda kapandı gagauz dilin üüredilmesi hem üürenilmesi. Şükür, bizim şannı yazıcılar vazgeçmedi yazmaa ana dilindä kendi pietlerini hem proza yaratmalarını.

Türkü “Ana dılım”

2 – ci annadıcı

• İstoriya durméér erindä, vakıt hızlı gider ileri, bir boy diiştirer başka boyu.

En önemni olay, var nicä demää istoriya uurunda olay oldu, açan gagauzlar karar aldılar gagauz dilini kiriliţadan latin grafikasına geçirmää.

Bilim adamnarın, üüredicilerin fikirlerinä görä latin grafikasında bizim dilimiz taa dooru hem gözäl öter. Latin grafikasında taa ilin okumaa hem yazmaa.

1 – ci annadıcı

• Bunu da sölärdi evelki vakıtta M. Çakir. Onun umudu başarılı üzä çıktı.
  Geldi vakıt – bayraa kaldır,
  Dalgalatsın lüzgär onu.
  Kavalları keskin çaldır,
  Duuêr Halkın aydın günü!

2 – ci annadıcı

• Büün biz danışȇrız herbir gagauza, ki dili unutmasınnar, ayledä gagauzça lafetsinnär, brakmasınnar şıralı, gözäl dilimiz sonsuzlaa varsın. Hiç bir dä gagauz hiö bir dä zaman dilindän atılmasın!

3 – ci annadıcı

ATILMA DİLİNDÄN HALKIM!

Atılma dilindan, Halkım,
Ban diz çöküp ta yalvarerım,
Oollarına da ver akıl...
Buna deyni dua ederim.
Atılma dilindan, Halkım!

Bakın da gör: dolay aydın,
ANA DİLİ erda yaşeer.
İnan, salt o verer yardım
Açan seni zorba enseer.
Atılma dilindan, Halkım!

Dil varkan-dayma var adın,
Salt ozaman seni sayerlar,
Hem da açan uşakların
Anaylan bobayı sesleerlar.
Atılma dilindan, Halkım!

Sular gider, gider altın...
Bu toprakta salt dil kaler!
Zera dilin- senin kanın,
O yaşamaa kuvet verer.
Atılma dilindan, Halkım!

Atılma dilindan, Halkım!
Bitki sözü sana söleerim,
Oollarına da ver akıl...
Ban diz çöküp ta yalvarȇrım:
Atılma dilindän, Halkım!

• Allahtan bu izin, 
  Ki ana dilimiz yaşasın.
  Allahtan büük izin halkıma – 
  Dini hem dili korumaa.

4 – ci annadıcı

• Dilim benim, tatlı,

Zengin, yalpak hem şıralı.

Çiçek gibi açérsın,

Yaşamamı zenginnedersin.

Gagauz dilim, benim,

Sän paalı sevgimsin.

Kaavi kurulmuşun,

Halkımızı zenginnetmişin.

Yaşa, halkım,

Yaşa, dilim,

Kesilmesin hiç seslerin!

- Yaşa, halkım! - türkü