Աշխարհագրական թաղանթ

ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԹԱՂԱՆԹ

1937թ. Ա. Ա. Գրիգորև " width="640"

• Աշխարհագրական թաղանթի (ԱԹ) մասին առաջին պատկերացումը տվել է ավստրիացի երկրաբան՝ Էդուարդ Զյուսը 1875թ.-ին:
• Աշխարհագրական թաղանթի (ԱԹ) մասին առաջին պատկերացումը տվել է ավստրիացի երկրաբան՝ Էդուարդ Զյուսը 1875թ.-ին:

• Հետագայում՝ XX դարի առաջին կեսին, ԱԹ-ի ոլորտային կառուցվածքի և նրա ամբողջականության մասին պատկերացում են տվել ռուս օդերևութաբան Պյոտր Բրոունովը և ռուս աշխարհագրագետ Անդեյ Գրիգորևը :
• Հետագայում՝ XX դարի առաջին կեսին, ԱԹ-ի ոլորտային կառուցվածքի և նրա ամբողջականության մասին պատկերացում են տվել ռուս օդերևութաբան Պյոտր Բրոունովը և ռուս աշխարհագրագետ Անդեյ Գրիգորևը :

Միան ֆիզիկաաշխարհագրական թաղանթում գոյություն ունի կյանք:

1937թ. Ա. Ա. Գրիգորև

41-42 կմ

Աշխարհագրական թաղանթը  քարոլորտի վերին շերտի , մթնոլորտի ստորին շերտի , ամբողջ ջրոլորտի , կենսոլորտ ի և մարդոլորտի փոխկապակցված ամբողջությունն է, որի միասնականությունը ապահովվում է նյութի և էներգիայի շրջապտույտի շնորհիվ:

Ք Քարոլորտ

ԱԹ-ի առանձնահատկությունները.

• Նյութական կազմի, ստեղծվող էներգիայի տեսակների և դրանց վերափոխման ձևերի մեծ բազմազանություն:

• Նյութերը գտնվում են երեք տարբեր ագրեգատային վիճակներում:
• ԱԹ-ում տեղի ունեցող բոլոր գործընթացները կատարվում են ինչպես արեգակնային, այնպես էլ Երկրի ընդերքի էներգիայի հաշվին՝ արեգակնային էներգիայի բացարձակ գերակշռությամբ:
• ԱԹ-ում նյութն ունի ֆիզիկական տարբեր հատկություններ՝ խտություն, ջերմահաղորդականություն, ջերմունակություն և այլն:
• Միայն ԱԹ-ում գոյություն ունի կյանք:

Աշխարհագրական թաղանթի հզորությունը

• ԱԹ-ն հստակ առանձնացված սահմաններ չունի:

ԱԹ-ն իր մեջ ընդգրկում է.՝

• Մթնոլորտի ստորին շերտը՝ մինչև օզոնի շերտը, - 25-30 կմ

• Քարոլորտի վերին շերտը՝ 4-5 կմ
• Ջրոլորտը ամբողջությամբ՝ 11 կմ
• Կենսոլորտը ամբողջությամբ

ԱԹ-ի ընդհանուր հզորությունը կազմում է 41-42 կմ

• ԱԹ-ն մեր մոլորակի ամենաընդարձակ, առավել բարդ և բազմազան նյութական համակարգն է, քանի որ այն բաղկացած է մի քանի բաղադրիչներից՝ ապարներից, ջրից, օդից, բույսերից, կենդանիներից, մարդկանցից և հողից: Վերջիններս միմյանցից տարբերվում են՝

• ֆիզիկական վիճակով – պինդ, հեղուկ, գազային
• քիմիական կազմով –
• կազմավորվածության աստիճանով- կենդանի , անկենդան
• ակտիվության աստիճանով – կայուն, շարժուն, ակտիվ

Նյութերը բաշխված են ըստ խտության:

Որքան բարձր է նյութի խտությունը, այնքան ներքևում է այն:

ԱԹ-ն որպես բարդ բնական համալիր

ԱԹ-ի ոլորտների փոխազդեցության օրինակներ.՝

Ջրոլորտ և քարոլորտ

Ջրոլորտը թափանցել է քարոլորտի մեջ և ակտիվորեն մասնակցում է այնտեղ ընթացող երևույթներին (կարստերի, սողանքների առաջացմանը և այլն):

  Մթնոլորտ և ջրոլորտ

Ջուրը գոլորշանում բարձրանում է մթնոլորտ և ձևավորում ամպեր:

Կենսոլորտ և քարոլորտ

Քարոլորտում՝հողում, բնակվող կենդանին կենսոլորտի, ոչ թե քարոլորտի բաղադրիչ է:

Կենսոլորտ և ջրոլորտ

Կենսոլորտի բաղադրիչների՝ բույսերի, կենդանիների, մարդու բջիջներում առկա ջուրը (կենսաբանական ջուր) հանդիսանում է ջրոլորտի բաղադրիչ: 

Այսպիսի դրսևորումները միայն ապացուցում են, որ աշխարհագրական թաղանթի ոլորտները սերտորեն փոխկապակցված են միմյանց հետ և փոխազդում են միմյանց վրա: