Атлыкъланы гелишлеге гере тюрлениши

Дарсны темасы:   Атлыкъланы гелишлеге гере тюрлениши.

1. Дарсны муратлары : охувчуланы «Атлыкъ» деген теманы гьакъындагъы билимлерин теренлешдирмек .Атлыкъланы гелишлеге гёре тюрлендирив.

- атлыкъ деген тил гесимни оьр даражагъа яратмакъ. Атлыкъланы гелишлер булан байлангъан тапшурувланы чечмек; гечилген орфограмманы и пунктограмма такрарламакъ оьр даражагъа етдирмек. яшланы билимлерин генглешдирмек.

-Мурадгъа етишмек: Яшланы оьзбашына ишлетмек, оюн къайдаланы къоллай туруп, яшланы билимлери генглешдирмек, оьзлени оюн айтдырмакъ.

-Тил байлыгъыбызны оьсдюрмек.

Авуз ва язув тилин оьсдюрмек.ана тил дарсгъа бакъгъан агьамиятын артдырмакъ.

3.Алатлар:компьютер, ребуслар, кроссвордлар, карточкалар,слайд.

Дарсны барышы

)Яшланы дарсгъа къуршав.

Гиришив лакъыр.

Мен къумукъман,шогъар оьктем юрегим,

Мен къумукъман,Къмукъ тюзде тувгъангъа,

Къумукъ ана чайкъагъангъа гьайлегим,

Ёлакъ бетим къмукъ ана жувгъангъа.

Муаллим:

Атлыкъ деген тилгесимни эсгерейик ,предметни несин англата, къайсы соравлагъа жавап берегенин, къайсы уьюрю болуп гелгенин, эсгерейик.

2 Уьйге ишин такрарлав.

-Сизге уьйге иш не берилген эди?

-Сизге не англашылмады?

а)Бир-нече яшгъа карточкалар бермек.

(Къалгъан яшлар булан гечилген темаланы такрарлав)(слайд).

б)Фронтальный опрос.Муаллим:

Атлыкъ деген недир?

Къайсы соравлагъа жавап бере атлыкълар?

Хас ва жынсатлыкълар.(слайд).

Тил гесимлерден атлыкъ этеген къошумчалар?

Ишликлерден атлыкъ этеген къошумчалар?

Жумланы баш уьюрлерин айтыгъыз.

Жумланыэкинчи даражалы уьюрлерин айтыгъыз.

3 Янгы теманы уьстюнде ишлев.(слайд)

Атлыкъланы нечик тюрлендирип болабыз?

Къошумчаланы кёмеклиги булан атл.форма.нечик алышдырабыз?

Рус тилде нече гелиш бар?

Соравлар булан дарсны темасы ачыкъ бола.

Бугюн дарсда биз атлыкъланы гелишлеге гере тюрлендирип, оланы мангналарын англама герекбиз.

а)Баш г.ким?не  ай,ел,тав,кёк.

Есликг.кимни?нени?   айны,елни,тавну,кёкню.(-ны,-ни,-н

Багъымг.кимге?негер?     айгъа,елге,тавгъа,кёкге.(-гъа,-ге)

Тюшюмг.кимни?нени?не?   айны,елни,тавну,кёкню. (-ны,-ни,-н

Ер г.кимде?неде?  айда,елде,тавда,кёкде.     (-да,-де)                    

Чыгъымг.кимден?неден?            айдан,елден,тавдан,кёкден.(-дан,ден)

(Атлыкъланы гелишлеге гёре тюрлендиргенде оланы нечик къошумчалары бола. Яшланы оьзлени доскагъа чыгъарып атлыкъланы гелишлеге гёре тюрлендиртип гьар гелишде атлыкъланы нечик къошумчалары барын айтдырмакъ)

Атлыкъланы соравлагъа гёре тийишли гелишлеге салып (слайд) языгъыз. Айтывланы маъналарын нечик англайсыз.

1. Аврув (неден?)ат… йыгъар.

2. Язда (неден?) йылан…къоркъгъан къышда (неден?) аркъан… къоркъар.

3. (нени?) ат… къамуч оьлтюрер, (кимни?) эр.. намус оьлтюрер.

4.. (негер?) чычкъан … оьлюм,(негер) мишикге оюн.

5. Яхшы сёз (нени?) йылан… кебинден чыгъарыр.

4. Физкультминутка.

Аякъ къагъып ,къол силлеп,

Къолларыбызны тюзлеп

Къанат къагъып учайыкъ

Астаракъ олтурайыкъ ,

Муаллимге тынглайыкъ.

5. Янгы теманы беклешдирив.

Охувчулар эки гюпге бёлюне,биринчи гюп яш,авлакъ,охувчу деген атлыкъланы гелишлеге гёре тюрлендире.

Экинчи гюп гьабижай,къыз,агъачлыкъ деген атлыкъланы гелишлеге гёре тюрлендире.

Бир гюпдеги охувчулар башгъа гюпдеги охувчуланы ишин тергей,къыйматлай.

Тапшурув 134.(авуздан)

оьзбашына ишлев Тапшурув 136(тетралларда ишлев)

6)Ребуслар .Кроссвордлар.

(яшларбуланребуслар,кроссвордларчечмек)

(яшланыкъыйматлав)(слайд)

7. Сёзлюк диктант: къар,чана,терек,Асият, ,орам,къаркъурчакъ,

Муслим,Агьмат, оьзен,холалар,тав,уьй, гьава, чакъ,буз,гюнлер.

Сезлюк диктантдагъы сезлерден сез тагъымлар къурмакъ.

Сёз тагъымланы къоллап «Къыш гелди» деген темагъа гиччирек хабар къурмакъ.

Хабарны ичинде атлыкъланы тюрлю-тюрлю гелишлерде къолламакъ. авуздан айтмакъ.(слайд .Сурат)

8 Янгы теманы уьстюнде ишлев.(слайд)

Бугюн дарсда биз атлыкъланы гелишлеге гере тюрлендирип ,оланы мангналарын англама герекбиз.

а)Баш г.ким?не?  ай,ел,тав,кёк.

Есликг.кимни?нени?   айны,елни,тавну,кёкню.(-ны,-ни,-н

Багъымг.кимге?негер?     айгъа,елге,тавгъа,кёкге.(-гъа,-ге)

Тюшюмг.кимни?нени?не?   айны,елни,тавну,кёкню. (-ны,-ни,-н

Ер г.кимде?неде?  айда,елде,тавда,кёкде.     (-да,-де)                    

Чыгъымг.кимден?неден?            айдан,елден,тавдан,кёкден.(-дан,ден)

(Атлыкъланы гелишлеге гёре тюрлендиргенде оланы нечик къошумчалары бола. Яшланы оьзлени доскагъа чыгъарып атлыкъланы гелишлеге гёре тюрлендиртип гьар гелишде атлыкъланы нечик къошумчалары барын айтдырмакъ)

Атлыкъланы соравлагъа гёре тийишли гелишлеге салып (слайд) языгъыз. Айтывланы маъналарын нечик англайсыз.

1. Аврув (неден?)ат… йыгъар.

2. Язда (неден?) йылан…къоркъгъан къышда (неден?) аркъан… къоркъар.

3. (нени?) ат… къамуч оьлтюрер, (кимни?) эр.. намус оьлтюрер.

4.. (негер?) чычкъан … оьлюм,(негер) мишикге оюн.

5. Яхшы сёз (нени?) йылан… кебинден чыгъарыр.

Тапшурув 134.(авуздан)

оьзбашына ишлев Тапшурув 136(тетралларда ишлев)

Охувчуну  (охув-тамур,чу-сёзэтегенкъошумча,ну-сёзтюрлендирегенкъошумча)

8)Ребуслар .Кроссвордлар.

(яшларбуланребуслар,кроссвордларчечмек)

(яшланыкъыйматлав)(слайд)

Муаллим:

9 Натижа чыгъарыв.

-Биз бу дарсда не этдик?

-Къайсы тил гесимни гьакъындан сёйледик ?

-Атлыкъланы санаву?

-Сизге не англашылмады?

-Атлыкъланы къошумчалары.

-Атлыкъланы гелишлери,оланы соравлары?.

-гьар гелишде атлыкъланы нечик къошумчалары бар?

(яшланыкъыйматлав)

-Атлыкъланы жумлада кютеген къуллугъу.

-Биз сизин булан аналаны байрамы булан къутлап олагъа савлукъ, узакъ оьмюр ёрайбыз ва олагъа багъышлап шу шиъруланыохуйбуз.

(Эки яш аналаны байрамы булан къутлап ,олагъа багъышлап шиърулар охуй)

10.Уьйге и иш рефлексия.

Тапшурув  141 (тапшурувну  нечик этегенин англатмакъ)

11.Охувчуланы къыйматлав.