Байыркы Вавилон

Тема: Байыркы Вавилон мамлекети.

Текшерген: Абдыраева Жа ң ыл

Аткарган: Бакытбек к Кундуз

План

• 1. Вавилон мамлекетинин т ү з ү л ү ш ү.

• 2. Вавилон тарыхынын этаптары (Эски Вавилон, Орто ң ку Вавилон,Жаңы Вавилон).
• 3. Калкы, чарбасы, маданияты.
• 4. Семирамида асма багы.
• 5. Хамураппи жана анын мыйзамдары.
• 6. Вавилон малекетинин кулашы.

1. Вавлинон мамлекети

• Байыркы Жакынкы Чыгыштагы ири шаар (б.з.ч 3 ми ң жылдыктын экинчи жарымында). Месопотамияда Евфрат дарыясынын жээгинен орун алган. Вавилондун урандылары азыркы Эль-Хилла (Ирак) шаарынын жанында.

• Вавилон-кудайлардын дарбазасы деген түшүнүктү берет.
• Б.з.ч 2 мин жылдыкта Вавилон падышалыгы Месопотамиянын түштүгүнүдөгү эң ири күчтүү мамлекетке айланган. Кемелерде товарлар менен келген көпчүлүк соодагерлер конуп өтүшкөн. Вавилон шаарында кооз сарайлар заңкайган ибадатканалар болгон. Вавилондун башкы көчөсү жеңиштин кудайы Иштардын дарбазасы менен башталган.

Вавилон мамлекетинин эң чоң шаарлары

• Эң чоң шаарлары Аморей,Ларса,Исим болгон.

Эски Вавилон(1894-1595ж.ж)

• Династиянын алтынчы өкүлү Хамураппи (б.з.ч. 1792-50 ж.ж)бүткүл Месопотамия аймагын бирдиктүү мамлекетке бириктирип, Вавилон дээрлик миң жыл бою анын борбору болуп турган. 1 миң жылдыктын башында Вавилон Ассирия менен аморей урууларынын бири халдейлердин ортосунда талашка түшкөн. 732-ж Вавилон Ассирия державасынын курамына киргени үчүн шаарды талкалоого буйрук берген.

• 732-ж Вавилон Ассирия державасынын курамына киргени үчүн шаарды талкалоого буйрук берген. 689-ж Ассирия падышасы Синахериб вавилондуктардын баш ийүүнү каалабагандыктары 680-ж Синанхерибдин жолун улантуучу Асарходдон тарабынан шаар кайрадан калыбына келтирилген.Вавилон Жакынкы Чыгыштагы бай жана кооз шаарлардын бирине айланган.

Ортонку Вавилон(б.з.ч 1594-1518 ж.ж)

• Ортоңку Вавилон мезгили кассид династиясынын башкаруу мезгилине туш келген. Кассид эли көчмөн калк болгон.

Жаны Вавилон падышалыгы(615-539ж.ж)

• Набоходоносордун бийлиги тушунда Вавилон өнүгүүнүн туу чокусуна чыккан. Бул падыша Египетти Жаңы Вавилон падышалыгына кошуп алган. Ирусалимдин таш талканын чыгарып Вавилонду болсо жеңилгис чепке айландырган.

Маданияты

• Шумер менен Акадд Вавилон маданиятынын эң байыркы очоктору болгон. Дүйнөдөгү эң байыркы жазуулардын бири болуп саналган Шумер клинописи сөздөрдү билдирген сүрөттөрдөн турган. Месопотамия жеринде ар түрдүү даары-дармектерди даярдашкан. Ааламдын жаралышы жөнүндөгү эң байыркы мифтердин бири Месопотамия жергесинде жаралган.

• . Шумерлер эсептөө системасын күн жана ай календарын түзүшкөн.

• Падышалардын сарайлары менен ибадатканаларда ак сөөктөр жана бай адамдардын балдары билим алуучу мектептер түзүлгөн. Окуучулар кургай элек чопо тактайларга сөөк жана жыгачтан жасалган таякчалар менен жазышкан.

Семирамида асма багы

• Дүйнөнүн жети кереметинин бири болуп эсептелет. Б.з.ч. 600-жылдыкта п.б. Асма бактын пайда болуу тарыхына кайрылсак Навуходоносор 2 Амитиске арнап салдырган. Асма бак пирамиданын формасын берип, төрт ярустан жана платформадан турат. Асма бакта 172 бөлмө болгон, чоң жагы 42 м ,кичине жагы 34 м түзгөн,бул курулуш 200 жылдай турган.

Хамураппи жана анын мыйзамдары

• Хамураппи падышалыкка болжол менен б.з.ч 1793-жылы келген. Ал Вавилон династиясынын э ң биринчи башкаруучусу болгон.Хамураппи тарыхта мыйзам чыгаруучу падыша ирээтинде наам калтырган. .Анын мыйзамдар жыйнагы 282 беренеден турган.Мыйзамдары өз ичинен 4 кө бөлүнгөн:
• 1)Экономикалык
• 2)Кылмыш жана жаза
• 3)Үй-бүлөлүк маселелер
• 4)Кулчулук .

Бул мыйзамдар таш бетине жазылып сакталган.

Мыйзамдары:

• Үй-бүлө маселелеринде: Эгерде күйөөсү туткунга түшүп калса аялы жан сактоо үчүн башка бир эркекке турмушка чыгуусуна болот, күйөөсү туткундан бошогондо кайра өз күйөөсүнө кайтып барууга уруксат.
• Эгер бала уурдаса ал өлүм жазасына тартылган.
• Эгер кул кожоюунуна баш ийбесе кулагы кесилген.

Вавилон мамлекетинин кулашы

• Навоходоносордун өлүмүнөн кийин анын уулу Валтасар 17-жыл бийлик жүргүзгөн. Бул кезде мидиялыктар менен перс эли коркунуч туудуруп турган. Байыркы ирандыктардын кошууну б.з.ч 539-жылы Вавилонго бастырып киришкен. Персилер шаарды алып Иран мамлекетине кошуп алган

Көңүл бурганыңыздарга чоң рахмат!