Балдар укугуна 30жыл.

• Профессор А. Молдокулов атындагы Улуттук инновациялык технологиялар мектеп – лицейи

“ Адам жана коом” сабагы боюнча

“ Баланын укуктары” аттуу ийрими

7-класс

2019-2020- окуу жылы

Жетекчиси: Саалаев Ө.

БАЛДАР УКУГУНУН КОНВЕНЦИЯСЫНА 30 ЖЫЛ

БУУ – Бириккен Улуттар Уюму Эл аралык уюм. БУУ нун негиздөөчүлөрүнөн болуп 51 мамлекет эсептелинет. СССР, АКШ жана Улуу Британиянын тышкы иштер министрлеринин Москвада өткөн кеңешмесинде (1943) эл аралык уюмду түзүү маселеси каралган. БУУнун уставы 1944-жылы Думбартон-Окстагы (АКШ) конференцияда иштелип чыккан. 1945-жылдын 24-октябрынан тартып расмий түрдө кабыл алынган жана күчүнө кирген. Ошондон баштап, жыл сайын ушул күн дүйнөлүк коомчулук тарабынан БУУнун күнү катары белгиленип келүүдө.

БУУнун уставы кириш бөлүмдөн жана 111 статьядан турат. БУУнун Штаб-квартирасы Нью-Йоркто, Расмий жана жумушчу тилдери англис, араб, испан, кытай, орус, француз тилдери болуп эсептелет.

БУУ нун түзүлүшү

• Бириккен Улуттар Уюму тарабынан 1959-жылы балдар укугунун Декларациясы кабыл алынган. Дүйнө жүзүнүн көптөгөн райондорунда балдардын абалы абдан оор бойдон кала берген. Жаратылыш кырсыктары, куралдуу чыр-чатактар, балдарды иштетүү, сабатсыздык, ачарчылык жана ар кандай оорулар балдарды өтө кыйын абалда калтырган. Ошондуктан, 1989-жылы 20-ноябрда, БУУ балдардын укугун коргоо жөнүндө конвенцияны кабыл алган. Конвенция 54 статьядан турат. Анын ичинен 43–54 ст. мамлекет жана чоң адамдар тарабынан балдардын укуктарынын сакталышы тууралуу айтылат. Кыргызстан балдардын укугун коргоо жөнүндө конвенцияны 1994-жылы 12-январда ратификациялаган.

Баланын укуктары жөнүндө конвенция, аны кабыл алуунун себептери

• Мисалы: (окуучулар менен талкууооо)
• 1-ст . Эгерде сен 18 жашка чыга элек болсоң, сен өспүрүм болуп эсептелесиң.
• 2-ст . Бардык балдар бирдей укукка ээ.
• 3-ст . Мамлекет сенин укуктарыңдын сакталышына жооп бериш керек.
• 6-ст. Сен жашоого, ден-соолукта өнүгүүгө укуктуусуң.
• 24-ст . Сен мыкты медициналык кызмат алууга укуктуу­суң.
• 28-ст . Сен билим алууга укуктуусуң.
• 31-ст . Сен эс алууга ойноого жана чыгармачылык менен иштөөгө укуктуусуң.
• 41-ст. Сен өз укуктарыңды билүүгө укуктуусуң. Аны чоң кишилер дагы билип сыйлашы керек.

Ар бир өспүрүм өзүнүн негизги укуктарын билүүсү зарыл

• - Конвенция – бул укуктарды аныктоочу мыйзам милдеттендирүүчү документ. Аны аткаруу менен ишке ашыруу механизмин чагылдырган документ
• - Декларация латын сөзүнөн которгондо «жарыялоо» дегенди билдирет. Милдеттендирбейт. Расмий (официалдуу) жарыялоо.
• - Ратификациялоо -бул эл аралык келишимди кабыл алуу .
• - Кол коюу -бул келишимдин принциптери менен макул болуу деген маанини билдирет.

СөЗДүК

• 1-Статья : Эгерде сен 18 жашка чыга элек болсоң, анда сен өспүрүм болуп эсептелесиң
• 2-Статья: Сен дислриминациядан коргонууга укуктуусуң. Бардык балдар бирдей укукка ээ.
• 3-статья : Сен чоң кишилер тарабынан корголууга жана алардын камкордугун көрүүгө укуктуусуң.
• 4-статья : Сенин укуктарың сакталышы керек.
• 5-статья : Өзүңдүн зээндүүлүгүңдү өстүрүүгө укуктуусуң.
• 6-статья: Сен жашоого жана ден-соолукта өнүгүүгө укугуң бар.
• 7-статья : Сен ысым алууга жана граждандуулукка укугуң бар.
• 8-статья : Сен өзүңдүн индивидуалдуулугуңду сактоого укугуң бар.
• 9-статья: Эгерде ата-энең ажырашып кеткен болсо, сен алардын кимиси менен жашагың келээри эске алынышы керек. Сен экөө менен тең катташууга укуктуусуң.
• 10-статья: Ата-энең кайсы гана өлкөдө болбосун, сен алар менен жашоого укуктуусуң.
• 11-стать я: Сени алып качууга эч кимдин укугу жок.
• 12-статья : Сен ой-пикириңдин эркин болушуна укуктуу­суң.

Баланын укуктары жөнүндө конвенция

Баланын укуктары жөнүндө конвенция

• 13-статья : Сен маалымат алууга жана аны берүүгө укуктуусуң.
• 14-статья : Сен ойлоруңдун жана диниңдин эркин болушуна укуктуусуң.
• 15-статья : Сен тынч чогулуштурдын эркиндигине укуктуусуң.
• 16-статья: Сен жекече өз алдынча жашоого укуктуусуң.
• 17-статья : Сен маалыматтарга кирүүгө укуктуусуң, чоң кишилер аны силер түшүнгүдөй кылып бериши керек.
• 18-статья: Ата-энең  сенин  тарбия  алышыңа  жана өсүшүңө жооптуу.
• 19-статья: Сен зордуктоодон жана жаман мамиле кылуудан коргонууга укугуң бар.
• 20-стать я: Эгерде сенин ата-энең жок болсо, анда сен мамлекет тарабынан өзгөчө корголууга укуктуусуң.
• 21-статья: Сен уул болуп асырап алынууга укуктуусуң.
• 22-статья : Качып келген (качкын) балдар үчүн укуктар.
• 23-статья: Майып балдар үчүн укуктар. Алар өзгөчө жардамга жана корголууга укуктуу.

Баланын укуктары жөнүндө конвенция

• 24-статья : Сен эң жакшы медициналык кароого укуктуусуң.
• 25-статья : Сен багууну жана тарбиялоону карап чыгууга жана аны баалоого укуктуусуң.
• 26-статья : Сен социалдык жактан камсыз болууга укуктуусуң.
• 27-статья : Сенин татыктуу жашоого укугуң бар.
• 28-статья : Сен билим алууга укуктуусуң. Башталгыч билимдериң бекер болушу керек.
• 29-стать я: Билим алуу сенин зээндүүлүгүңдүн өсүшүнө, талантыңдын өркүндөшүнө, укуктарды, ата-энеңди сыйлоого, бизди курчап турган жаратылышты коргоону үйрөтүүгө жардам бериши керек.
• 30-статья: Азчылык балдар үчүн укуктар. Кандай гана өлкө болбосун, сен өзүңдүн маданиятыңды, диниңди тутуп, өз эне тилиңди колдонууга укуктуусуң.
• 31-статья : Сен эс алууга, ойноого жана чыгармачыл иштер менен иштөөгө укуктуусуң.
• 32-статья : Сен эксплуатациядан коргонууга укуктуусуң. Өзүңдүн ден- соолугуңа зыян келтирип, окууңа тоскоол болгон жумуштарды аткарбашың керек.

• 33-статья : Сен наркотикалык заттардан коргонууга укуктуусуң.
• 34-статья : Сен сексуалдык кыйноолордон коргонууга укуктуусуң.
• 35-статья : Чоң кишилер балдарды уурдап кетүүлөрдөн жана алар менен соода ишин жүргүзүүдөн сакташы керек.
• 36-статья : Сен эксплуатациянын бардык түрлөрүнөн корголууга укуктуусуң.
• 37-статья : Сен кыйноолордон жана мыйзмсыз түрдөн камалуудан коргонууга, ошондой эле өзүңдүн укуктарың жөнүндө маалымат алууга укугуң бар.
• 38-статья : Согуш чыкса же куралдуу конфликттер болсо, анда сен алардан коголууга укуктуусуң.
• 39-статья : Эгерде сен кыйноолордун, жаман мамиле жасоонун, согуштун, кемсинтүүнүн зордук-зомбулугуна учурап калсаң, реабилитация жолу менен кайра кадимки жашоого кайтуу жардамын көрүүгө укуктуусуң.

Баланын укуктары жөнүндө конвенция

• 40-статья : Балдар жана укук коргоо органдары. Эч ким сени адилетсиздик түрдө мыйзамды бузду деп жалаа жаппашы керек. Сенин күнөөң мыйзам тарабынан далилденмейинче, күнөөсүз болуп эсептелинесиң.
• Эмне себептен сени күнөөлөп жатканын билүүгө жана укуктук жардам алып коргонууга укуктуусуң.
• Эч ким сени күбө катары түшүндүрмө берүүгө мажбурлабашы керек. Эгер сен мыйзамды бузган болсоң, анда аны оңдоого сага жардам бериши керек.
• 41-статья: Сен эң жакшы коргонууга укуктуусуң.
• 42-статья: Сен өзүңдүн укуктарыңды билүүгө укугуң бар. Чоң кишилер да аларды билиши керек.
• 43-54-статьялар : Мамлекет менен чоңдор сенин укугуңдун сакталуусун кантип камсыз кылышат? Мамлекет өзүнүн өлкөсүндө балдар укугу кандайча сакталып жаткандыгын ООНдун ичинде атайы түзүлгөн комитетке доклад бериши керек.
•  

Баланын укуктары жөнүндө конвенция

• Өзүңдүн укугуңду сактоону үйрөн, бирок башкалардыкы да бар экендигин унутпа!

Көңүл бурганыныздар үчүн чоң рахмат!!!