|
Жа?а саба?
«?аза?станны? ш?л далалары» туралы Бейнежазба к?ріп, сол бойынша с?ра?тар?а жауап береді.
1.не туралы? Дала,жер,??р?а?.
2.сипаттап к?ріндер: сап- сары. К?ріксіз
3.Б?л жерлерді таби?атына ?арап ?алай атар еді?дер?
?атал,?лі таби?ат.
4.Б??ан ?арама- ?арсы таби?ат ?андай болады деп ойлайсындар? Жасыл желек,су,а?дар,к??ілді.
5.Таби?атты б?ндай халге жеткізуші не деп ойлайсы?дар? Адам ?олы,а?ылсызды?.
А?ыз деген не?
Табыс критерийін ??ру:
Топ басшыларын сайлау.Ба?алау критерийларын ?сыну.
Жа?а саба?: А?селеу Сейдімбекті? «Бетпа?дала» а?ызымен танысамыз.Автор туралы сыныпта?ы А?селеу сейдімбекті зерттеуші ??мар Данат бізді таныстырып ?теді.
1.О?улы?пен ж?мыс
?зіндік білім алу.
«Бетпа?дала» м?тінді б?лікке б?ліп,топпен о?у.
С?ра?тар?а жауап бере отырып, Бетпа?дала бейнесін шы?ару. ( c?ра? дайындау)
Суретпен ж?мыс. О?и?аны? ?рбуіне байланысты с?ра?тарды о?ушылар дайындайды.
Бірінші с?ра?: Б?л ??ірді? ??нарлы?ын ?алай сипаттайды?
(??нарлы?ы сондай, т?н ортасы ауа ??нарлы?ын шым?а тіреп, ?ал?ып кеткен жыл?ышы, та? ат?анда ?олында?ы ??ры?ты? б?р жара баста?анын к?рген екен дейді)
Екінші с?ра?: Ерте, ерте, ертеде, ешкі ж?ні б?рте де, ?ыр?ауыл ж?ні ?зын екен дейтін заманда ?андай ел болыпты?
(Жері ш?йгін, оты, суы мол, ?ажайып бір ??ірде т?рт т?лік малын мы??ырт?ан т?рт ??былысы сай бір ел болыпты)
?шінші с?ра?: Сол елді бас?ар?ан хан к?нні? бір к?нінде ?андай мінез шы?арыпты?
(?стінен ??с ?шып ?тсе де, желідегі ??лын кісінесе де, ауыл ?стінен ??йын ?йт?ып ?тсе де, т??ірегіндегілерді? апшысын ?уырып, ашу ша?ырып, жайсыз мінез к?рсетеді екен.)
т?ртінші с?ра? :?зенге сал?ындама? боп шы??ан хан ордасына келіп, халы??а не деп жар салыпты?
(Жер бетінде бір т?п жусан ?алмасын! Кімде кімні? ?рісі мен ?онысынан бір тал жусан к?рсем, менен жа?сылы? к?тпесін!)
сегізінші с?ра?: Ханны? ?иянат тірлігін ж?н к?рмеген а?ылг?й ?арт орда?а арнайы келіп не деп басу айтады?
(Ашу д?шпан, а?ыл дос, саба?а т?сіп сабыр са?таса? еді. «Битке ?кпелеп, тоны?ды от?а жа?у?а бола ма, табаны?а кірген ш?гірді кек т?тып, ойланбай ?рекетке кіріссе? сол ш?гір ерте?-а? ма?дайы?а тікен болып ?адалады. Боз жусан далада?ы тіршілікті? тірегі. К?нні? ысты?ын ?айырып, жерді? дым?ылын са?тап т?р?ан осынау киелі ?сімдік. Малы?а азы? болып, басы?а береке дарытушы да осы жусан. Сарай ашар хош иісі мен жан?а шипа шырыны ??рт - ??мырс?а, кене мен б?йені? ?аптап кетуінен са?тайды. Тіл алса? райы?нан ?айт та жері?ні? берекесін, елі?ні? ерте?ін ойла)
Екінші с?ра?: А?ылг?й ?артты? а?ылына хан ??ла? асты ма?
(А?ылг?й ?артты? алысты ойла?ан жанашыр с?зін кін?мшіл хан ты?дамайды. ?лгі айт?ан с?зді? б?рін кек т?тады.)
Бірінші с?ра?: Жер бетінде бір тал жусан ?алма?ан кезде ?андай о?и?а болды?
(Байта? дала дуылда?ан ??рт - ??мырс?а?а, б?йе шаян?а, ?ара ??рт пен ?рмекшіге толып кетеді. Отар, отар ?ойларды кене буып, оттан ?алады. Келе - келе т?йені шаян ша?ып, ?рісе ?алады. Б?йе мен ?ара ??рттан ?ор?ан?ан ел бой жазып, а? т?секте жата алмайды.)
Бесінші с?ра?: Т?лпары ?лген хан хал?ына не деп жар салады?
( Ел ж?рт барлы? тірлікті ?ойып, ??рт - ??мырс?а, б?йе, шаян, ?рмекші, ?ара ??рт, жылан, кесірткені ??рту?а кіріссін)
Алтыншы с?ра?: Байта? даланы? тірі ж?ндігі ?ырыл?ан со? ?андай о?и?а болды?
(К?п кешікпей - а? сол ж?ндіктерді ?орек ететін ??старда ?ырыла бастайды. К?німен шырылдап ?ш?анда ойма?тай б?тегесін толтырар тірі ж?ндік таппай, алдымен даланы? бозтор?ай, ?арлы?аш, б?лб?л, к?кек, кептер, тар?а? сия?ты ?са? ??старда ?ырыла бастайды. Осыдан со? к?п кешікпей сол ?са? ??старды ?орек ететін т?й?ын, с???ар, жапала?, ?аршы?а, жа?алтай, лашын ??стар ?ырылады. )
Екініші с?ра?: «Ж?т жеті а?айынды» дегендей дала т?сінде нелер ?ріп ж?ретін болды?
(Ел тегін тыш?ан?а ?ары? бол?ан даланы? ?ас?ыр мен ?арса?ы жонданып, ?я толтыра к?шіктеп, аз уа?ытында дала т?сінде б?рілер ?айтадан ?ріп ж?ретін болады.)
?шінші с?ра?: Ал?аш?ыда ??старды? ?ырыл?анына м?н бермей ж?ргенде та?ы ?андай о?и?а болды?
(Енді жер астын са?алап, бая?ы ?алы? ?рттен аман ?ал?ан тыш?ан мен жыланны? алуан т?рі ?аптайды. К?кте ?ыран ??стар ?ырыл?ан со? ?сіресе сарш?на?, т?йе ??ла?, ала ?оржын, атжалман сия?ты тыш?андар ??жынап кетеді. Байта? даланы? ?стіне шы?ып, ш?р? - ш?р? інге айналады.)
Бірінші с?ра?: ?андай о?и?адан кейін ел беті басы ау?ан жа?ына д?ркірей ж?неледі?
(Жер тырмалап еккен азын аула? егісі тыш?андарды? ?ртында кетеді. С?йтіп бір кездегі г?лге оран?ан ш?йгін дала быт-шыт болып жарылып, табаны тартылып, індет жайлап, ?алы? ел беті ау?ан жа??а д?ркірей к?шеді. )
М??алім:Сонымен сондай ба?ытты ел неге айналды?
(Жері тозып, елі бос?ан хан ж?ртта ?ал?ан жетім к?шіктей ?лып, осы далада азып - тозып ?ліпті дейді. Содан бері ел ж?рт б?л даланы «Бетпа?дала» деп атап кеткен.)
Топпен ж?мыс:
1 топ2.Глосаримен ж?мыс,ма?ынасын ашу
«Н?убет» деген не? с?ра??а ?аламтордан т?сініктеме іздеу. Постерге т?сіріп, ?ор?ау.
2 топ: бетпа?дала. 5 жол ?ле?. Постерге т?сіріп, ?ор?ау.
Конверт ішіндегі тапсырма.:Топпен ж?мыс:
1 топ: Физикалы? картадан бетпа?даланы тауып бояу.?ай жерлермен шектесіп жат?анын айту.
2 топ: ?азіргі ?оры?тарды тауып бояу.Аттарын атау.
?азіргі таби?ат апаты туралы бейнежазба к?рсету.Себебін с?рау.
Д?птермен ж?мыс: ма?ал – м?телдерді теріп жазу.
Сергіту:шарлармен бір-бірі?е к??іл-к?й сыйлау.бір т?сті шарда?ы суреттерді ??растырып, ??рал?ан кейіпкерге сипаттама жазу.Венн диаграммасын ??рау.
3.Сыни т?р?ыдан с?ра?. Д?ниетанумен байланыс:
- Дарынды о?ушылар?а: Топыра? жамыл?ысын зерттейтін ?ылым?
2)Ал?аш?ы ж??а топыра? ?абаты ?анша млн жыл б?рын ?ай д?уірде пайда бол?ан?
3) ?андай топыра?ты ??рылымы жа?сы топыра? деп атаймыз?
.Топыра?тану ?ылымы- жас ?ылым.
2.500 млн жыл б?рын, кембрий д?уірінде
3.Шірінді мен кальциге бай ?ара топыра? ??рылымы е? жа?сы топыра? болып саналады.
?абілетті о?ушы?а с?ра?:
- ??рылымы жо? топыра? дегеніміз?
- Топыра? ??рушы факторларды ата?дар?
- ?аза?стан жазы? б?лігі топыра?ты? ?анша пайызын алып жатыр?
2. Т?йіршіктері ?са? топыра?тарды атаймыз, ол онша ??нарлы болмайды.
3.Топыра?-су, ауа, жылу, ?сімдік, ж?не тірі а?залдары? ?серінен, тау жыныстарыны? ?гілуі н?тижесінде жер ?ыртысыны? беткі ?абатында пайда болады.
4. ?аза?стан жазы? б?лігіні? 86% алып жатыр.
|
301
133 045 
