"Бинго" зияткерлік ойын "Денсаулы?" та?ырыбына

«БИНГО» зияткерлік  ойыны

 Адам денсаулы?ы – бізді? елімізде ?зекті м?селе. Денсаулы? – б?л ?о?амны? «Алтын ?оры». ?йлесімді, дамы?ан, адамдарды ?зін ?орша?ан, айнала?а жа?сы бейімделген, а?ыл-ойын, санасын, к?ш-жігерін на?тылы т?рде т?гел іске асыра алатын, ?з м?мкіншілігіне ?арай ?о?амны? дамуына ?лес ?оса алатын адамды «дені сау адам» деп санау?а болады. Елімізді? болаша?ы – б?гінгі та?да ?сіп келе жат?ан ?рпа?. Еліміз к?ркейіп, дамуы ?шін – біріншіден о?ан дені сау азаматтар керек. я?ни, олар  - Сіздерсіздер.

Сонды?тан да б?гінгі ойынымыз?а келіп, ?атысып отыр?андары?ыз - сіздерді? тек салауатты ?мір салтын ?ана ?олдайтынды?ына д?лел болып отыр.

Б?гінгі ?ткізілейін деп жат?ан «БИНГО» зияткерлік  ойынымыз сіздер мен біз бірінші рет баста?алы отырмыз. Ойынымызды? та?ырыбы- «Ден сауды?- жаны сау». Б?гінгі ойынымыз?а 4 команда ?атыс?алы отыр. Орта?а Мен ?р команданы? ?кілін ша?ырамын, я?ни жеребьевка тарту ар?ылы, кім нешінші н?мермен ойнайтынын к?реміз.

1 - БІРІНШІ болып –   2 топ о?ушылар командасы ойнайды     

2 - ЕКІНШІ болып –  2 топ м??алімдер командасы ойнайды

3-  ?ШІНШІ болып –– жарты финал?а ?ай командалар же?еді, сол ойнайды

(Командалар реттеліп, сахнада ойнайтын командалар ?алады)

Ойынымызды? шартымен таныстыру: сахна т?рінде 2 команда ж?не оларды? тренерлері ?оса шы?ады. Ойын барысында ?р команданы? тренерлері – ?з командарымен отырмайды, бас?а командаларымен отырады, тек БИНГО т?скен жа?дайда ?р командыны? ?з тренерлері, командасына барып, к?мектесе алады. Сіздер ?здері?із таблоны бай?ап отырсыздар, таблода  сандар мен Б ?ріпі жазылуы. Я?ни, ?р сан ?з ?пайымен ерешеленеді.

• Менде лототрон бар. Ж?ргізуші лототронды алып шы?у ар?ылы ?андай жазуымен т?сетіні болса, со?ан с?йкес с?ра?ымды о?имын.
• О?ып бол?ан со? ГОНГ ойналады, гонг ойнап бол?ан со? ?ай команда бірінші болып жалауды к?терген жа?дайда, сол команда жауап беру ???ы?ы болады.

Енді табло?а келетін болса?,

• ?сті?гі ?атарды? с?ра?тары -1де?гей – 10 ?пай?а те?, БИНГО с?ра?тарды? ?пайы -20,
• Орта??ы ?атарды? с?ра?тары- 2де?гей - 20 ?пай болса, Б- 30 ?пай ?келеді
• Т?менгі ?атарды? с?ра?тары -3 де?гей - 30 ?пай, БИНГО – 40 ?пай. –е? ауыр с?ра?тар

?р команданы? ?з Т?СТЕРІ болады /сары, ?ызыл,/ жина?ан ?пай сандары сол команданы? т?стерінемін жабылады.

Жауапты берген кезде, ?р команданы? – жалаушасы бар, я?ни, Мен тек жауапты сол жаулауды к?тергеннен кейін ?абылдаймын. Жалауды к?ретуді? ?зі д?рыс болу керек. 

• Мен с?ра?ты о?ып бол?ан со?, ГОНГ  ойнап біткеннен кейін жауапты білсе?іздер, жалауды к?теру керек, егер де ГОНГ ойналып жат?ан кезде  Сіздер ?з жалаулары?ызды к?теріп ?алса?ыздар, ондайды- “фальстарт” дейді. ОНДА Сіздер жауап беру ???ы?тары?ыздан айырыласыздар! Сонды?тан да м??ият болы?ыздар!  
• Ал, егер де жалауды командалар бірге к?терген жа?дайда... сол команда?а ?з жауаптарын айту?а ???ы?ы беріліп, содан со? ?ай команданы? жауабы д?рыс болса, сол команда?а ?пай саны ?осылады. Егер екі команданы? с?ра?ы д?рыс болса, 2 команда?а сол ?пай саны ?осылады.
• Д?л сондай шарты, егер с?ра? о?ылып, гонг ойналып, ойлану?а 30 сек уа?ыттан со?, командаларды? жауаптары болмаса, онда   ?р команда?а ?з жауаптарын айту?а ???ы?ы беріліп, содан со? ?ай коман-? жауабы д?рыс болса, сол команда?а ?пай саны ?осылады. Егер екі команданы? с?ра?ы д?рыс болса, 2 команда?а сол ?пай саны ?осылады.
•  Ойын барысында команданы? ??рамын ауыстыру?а болмайды, тек ?ана ойын біткен со?, келесі айналымында.
• Ойын ая?аталады тек сол жа?дайда, егер таблоны? барлы? жазулары жабылып біткен со?.

Ойын шарты т?сінікті ме? Т?сінікті болса, ойынымызды бастайы?.

1   *2   *3   –   2   *3   *4    --   3   *4   *1   –   4   *1   *2 

№ 1 ойынны? с?ра?тары:

10 балды? с?ра?тары:

1. Б?л ауруды ХХ ?асырды? індеті деп атайды,  ХХІ ?асырда о?ан ?арсы д?рі табылма?ан. Ол ?андай ауру? /ЖИТС/
2. Денсаулы?ты са?тауды? шарттары ж?не о?ан ж?рдем ететін шаралар туралы ілім ?алай аталады? /ГИГИЕНА/

20 БИНГО- Ежелгі Грецияда?ы Олипияда ойындарында к?п уа?ыт бойы же?іл атлетиканы? жал?ыз т?рі бол?ан. ?ай т?рі? /Ж?ГІРІС-ж?рігу/

20 балды? с?ра?тары: 

1. Ал?аш?ыда ?сімдіктерден алын?ан б?л д?ріні ?иын емделінетін аурулар?а ?олдан?ан болатын, кейінен б?л адам а?засына зиян екендігі аны?талды. ?азіргі кезде ол синтетикалы? препаратты жиі ?олданылып, таратылуда. Ол ?андай препарат?  /есірткі/
2. Кейбір ?алымдар ?орша?ан орта жайлы а?паратты? 70%, осы а?за м?шесіні? к?мегімен білеміз. Кейбіреулер 90% деп айтады. Ол ?андай а?за м?шесі?  /К?З/

30 БИНГО -  Америка д?рігерлеріні? пікірі бойынша, А?Ш-та т?мау ауруыны? басты тасымалда?ыштары болып саналады. ?р жылды? к?з мезгілінде б?л т?мау эпидемиясыны? к?шеюіне солар себепкер.  Олар кімдер? /О?УШЫЛАР/

30 балды? с?ра?тары:

1. Б?л ?ылымны? атауы ежелгі грек с?зі «ойкос»  - ?й деген ма?ыналы с?зден шы??ан. ?ылым ?сімдіктер мен жануарларды? бір-бірімен  байланысы ж?не олар ?орша?ан орта?а ?алай бейімделетінін зерттейді. Б?л ?ылымды ?алай атайды?   /ЭКОЛОГИЯ/
2. Б?л зат Италияда XVI ?асырда пайда болды, одан кейін Франция мен Англияда ж?не де барлы? жерлерде оны - с?нді б?йым ретінде сана?ан. Ал?аш?ыда ?йел адамдар ?олданып, кейінен тек ?ана ау?атты ер адамдар, ?з назарларын аудар?ан  болатын. Б?л не? /?алта орамалы/

40 БИНГО - Д?рігерлерді? есептеуінше, ?лемдегі е?  ке? тарал?ан ж??палы инфекциялы? ауру ол – т?мау, ал ?лемдегі ке? тарал?ан ж??палы емес инфекциялы? ауру. Ол ?ай ауру? /КАРИЕС/

№ 2 ойынны? с?ра?тары:

10 балды? с?ра?тары:

1. Анаша, кокоин, апиын, героин, темекі – б?лар не? /ЕСІРТКІ т?рлері/
2. Парасатты, байыпты, а?ылды, ойлы, зерделі, сабырлы деген ??ымды білдіретін с?здерді біріктіріп бір с?збен ?алай айту?а болады? /САЛАУАТТЫЛЫ?/

20 БИНГО- б?л затты почтана жеткізу ж?не  ары?тау ??ралы ретінде пайдалану?а болады деп болжа?ан. Оны? ?азіргі кездегі атауы?   /ВЕЛОСИПЕД/

1. балды? с?ра?тары:

1. ?алымдар б?л ауруды? дамуын бірнеше кезе?ге б?леді.  Е? со??ы кезе?інде: т?л?аны? к?йзеліске т?суі, ойыны? жа?ылысуы, есте са?тау ?абілетіні? т?мендеуі, санасыз ?ор?ыныш ж?не ?рт?рлі психоздарды? болуы. Ал, ерте?гісінде ?айта ?олдану?а ??марлы?ы. Ол ?андай ауру? /АЛКОГОЛИЗМ/
2. Ежелгі грек ?алымын - ?азіргі медицинаны? атасы деп айтады. Ол кім? /ГИПОКРАТ/

30 БИНГО-П.Бреггті? айтуынша, 9 емшісі бар дейді - мен т?ртіншіден бастап

айтамын, олар: д?рыс тама?тану, ашты?, спорт, демалу, а?ыл мен ?діме келбет. Бастап?ы Бреггті? ?ш емшісін айты?ыздар? /К?Н, АУА, СУ/

1. балды? с?ра?тары:

1. 19 ?асырда а?ылшын д?рігері Эдвард  Дженин?а к?птеген ?алаларда ескеркішер ?ойыл?ан. Оны? ??рметіне ескеркіш медалдар дайындайды. Оны? е?бегі - б?гінгі к?нге дейін ?олданылып отыр?ан, адамзат?а инфекция ?оздыр?ыштармен к?ресуді? негізгі жолын аны?та?анды?ынада. ?андай жол?

/ ВАКЦИНАЦИЯ, я?ни ж??палы аурулардан са?тану ?шін алд-ала жасал/н шара,  ПРИВИВКА -егілу/

1. Шы?ыс еліні? д?ст?рлі медицинасында б?л шипалы ?сімдікті?  тамыр ?асиеті 5 мы? жылды?тардан бері м?лім. Дегенмен, со??ы 100 жыл ішінде формокология  бірнеше рет  ?сыныстарын жасап, зерттеуге бергенні? ?зінде,  осы тамырды терапиялы? жарамсыз екендігін ыл?и да аны?тап береді екен. Сондай ол ?андай ?сімдік? /ЖЕНЬШЕНЬ/

40 БИНГО- б?л гигиеналы? процедура ежелден белгілі ж?не гректі?  «манус»-?ол, «курере»-к?ту деген екі с?зінен шы??ан. Ол ?андай процедура? /МАНИКЮР/ 

№ 3 ойынны? с?ра?тары:

10 балды? с?ра?тары:

1. ЖИТС-пен к?ресу 2000 жылды? ?ай айы, ?ай к?ні ?тті? /1желто?сан/
2. Ж?йке ж?йесіне кері ?сер тигізетін зат? /ЕСІРТКІ-?сімдік/

20 БИНГО- Куба мемлекетіде б?л ауру?а шалды??ан адамдарды жеке аралдар?а   о?шаулап,  ?мір с?руді? жа?сы жа?дайларын ту?ыз?ан. Ол адамдар ?андай аурумен ауыр?ан? /ЖИТС/

1. балды? с?ра?тары:

1. Бастап?ыда б?л гигиеналы? затты бук а?ышыны? к?лінен ж?не ешкі майынан дайында?ан. ?сіресе, ежелгі финдіктір к?п ?олдан?ан.  ?азіргі кезде   б?л затты адамдар орташа есеппен ал?анда жылына 10 кг  ?олданады. Ол не - зат? /САБЫН/
2. ?алымдарды? пікірінше 90%-рак ?кпесі, 75%-созылмалы ?кпе ауруы; 25%- ж?ректі? ишемиялы? аурулары осы зиянды ?детті? зардабынан-дейді? Ол ?андай ?дет? /ШЫЛЫ ШЕГУ/

30 БИНГО – 1828 ж Косель мен Рейдман ?алымдары б?л алкалоид ?сімдігін б?ліп шы?ар?ан.  Ол шылымны? - негізгі ?сер етуішісі. Ол ?алай аталады? /НИКОТИН/

1. балды? с?а?тары:  

1. Б?л гигиеналы? затты ежелгі Этруста ж?не Египетте пайдалан?ан, а?ашты? б?та?тарына ??сас болып к?рінді. Оны к?п уа?ыттай таби?и  ?ылшы?тан жаса?ан. Кейінгі кезде ситентикалы? талшы?тардан ?зірленеді. С?РА?- б?л ?андай гигиеналы? зат? /ТІС ЩЕТКАСЫ/
2. Б?л д?рігерлік мекемені? аты ежелгі гректі? «полис»- ?ала деген с?зінен шы??ан  ж?не  д?рігерлерді? ?нері мен шеберлігі деген ма?ыналы с?зді білдіреді. Б?л мекеме ?алай аталады? /ПОЛИКЛИНИКА - ЕМХАНА/ 

1. БИНГО :

19 ?асырды? 80 жылдарда орыс д?рігері Николай Иванович Губин бірнеше т?жірибе жаса?ан. Жануарлар тобы жасанды ?оректі – н?руыз, майлар, к?мірсутегті, сонымен ?атар минералды т?здар мен сумен ?оректенгенде, м?ндай рационда к?п ?мір с?ре алмай, ?ліп жатты. Егер де жасанды дайын корегіне таби?и с?тті шамалап ?осса, онда оларды? дені сау болады. Б?л т?жірибемен, я?ни корек рационында  5 негізгі ??рамынан та?ы  бас?а ?андайда бір заттар болуы керегі д?лелденген болатын. Б?л ?андай зат? /Д?РУМЕН/

№ 4 ойынны? с?ра?тары:

10 балды? с?ра?тары:

1.  Б?л дерт ж??тыр?ан со? ?анны? ??рамында анализ тапсыр?аннан кейін 

    1 жылдан со? ?ана аны?талады. Ол ?андай дерт? /ЖИТС/

1. Шылым шеккен адамны? ?мірі,  ?анша пайыз?а ?ыс?арады? /25%/

20 БИНГО – Ж?рек ауруына пайдалы тауда ?сетін жабайы ?сімдік? / ДОЛАНА/

1. балды? с?ра?тары:

1. ?ай контингентте адамдар ЖИТС-пен ауырып, біра? оны білмеген? /Африка/
2. Б?л адамны? к??іл-к?йін, сана-сезімін, мінез-??л?ын б?затын ?ауіпті, тыйым салын?ан химиялы? зат. Б?л не? /ЕСІРТКІ/

30 БИНГО - ?рт?рлі зертханалы? т?жірибелерде, нерв ж?йесіні? 72 мы? талшы?тары ая?ты?, ?сіресе табанында болып табылады екен. Табан терісі ?те к?шті рефлекстік айма? болып табылады. Ішкі а?заларда?ы ауруды ?кшеден белгілі н?ктерлерді  тауып, белгілі бір ?діс ар?ылы емдеуге болады екен. Б?л ?андай ?діс? /МАССАЖ/   

1. балды? с?ра?тары:

1. Б?л с?з орыс тіліне XVIII ?асырды? со?ында келген. Бастап?ыда  бірін-бірін ауыстыру ар?ылы,  белгілі бір орынан орын?а хатты  жеткізуші -  жедел поштасы деп айтатын.  ?азіргі уа?ытта  б?л с?з -  ?зіні? атауын бас?аша ма?ына беруде. Сол с?зді ата?ыздар! /ЭТАФЕТА/   
2. есірткіге еш ?атысы жо? б?л ?сімдік, орыс тілінде - Иван да Мария деп аталады,  латын тіліндегі с?з ?атынасы бойынша б?л есім - е? к?п тарал?ан есірткіні? атауын білдіреді. Ол  ?ай есірткі? /МАРИХУАНА/

40 БИНГО - К?не ?лемінде б?л мекемеге ?атынас, кіріспе ??гіме, сауда келісімдерін бітімідеу ?шін  кездесетін. Біра?,  мекеме негізгі бас?а?а арнал?ан. Ол ?андай мекеме? /МОНША/

?осымша с?ра?тар:

1. Темекіні? Отаны?  /Африка/?аза?станда?ы темекі ?німдеріні? шы?аратын компания? /Филипп Морис/
2. ?аза?станда ?ай жылы  «Денсаулы? жыл» деп жариялан?ан?
3.  Адам а?засына зиян келтіретін жа?дайлар  /Д?рыс тама?танбау, ішімдік ішу, темекі шегі, наша?орлы?/
4. денсаулы? туралы ма?ал-м?тел