"Биосфера және жер ғаламшарының массасы"

Биосфера және Жер ғаламшары

биомассасының қасиеттері

Тіршілік деңгейлері

ұлпалық

жасушалық

молекулалық

ағзалық

мүшелік

биосфералық

популяциялық

Жер ғаламшары

литосфера

гидросфера

атмосфера

ноосфера

биосфера

Биосфера терминін 1802 жылы енгізген

Ж.Б.Ламарк

Ғылымда кеңінен қолданған - Э.Зюсс

Биосфера ілімінің негізін қалаған

В.И.Вернадский

Биосфера туралы ілімге өз үлесін қосқан

В.В.Докучаев

• Литосфера – жер бетінің қатты қыртысты қабаты, беткі қабаты гранитті, астыңғы қабаты базальтті қабаты. Литосфера қалыңдығы әр жерде әркелкі. Бұл қабатты кейде педосфера деп те атайды. Литосфера қабатының тірі ағзалары 3500 -7000 м тереңдікте де таралған.

• Гидросфера – жер ғаламшарының барлық су айдындары. Жер бетінің 70,1 пайызын су алып жатыр, оны дүниежүзілік мұхит деп атайды. Мұхиттың орташа тереңдігі – 3,8 км, ал ең терең шұңғыма 10960 м асады. Су айдындарының 200 м дейін бөлігінде тіршілік бар.

. Атмосфера – жердің ауа қабаты. Жер ғаламшарының үстіңгі 100 км биіктікке дейін аралығында атмосфера қабаты орналасқан. Атмосфераның жер бетіне жақын қабаты тропосфера деп аталады, ол 15км биіктік. Тропосферадан жоғары 100км биіктікте стратосфера қабаты орналасқан. Атмосферадан жоғары 20-50км биіктікте озон қабаты орналасқан. Озон қабатының жер бетіндегі тіршілік үшін маңызы зор.

• Биосферадағы микроорганизмдер, өсімдіктер, жануарлар, саңырауқұлақтар тірі организмдер деп аталады. Биосфера шекарасы тірі организмдердің таралу аймағымен анықталады. Биосфераның ең жоғарғы шекарасында тек төменгі сатыдағы организмдер – бактерилар мен саңырауқұлақтар таралған. Биосферадағы тірі организмдердің салмағы белгілі бір ауданда немесе көлемде таралған өлшем бірлігімен есептеледі. Оны биомасса деп атайды

• Биосферада тірі организмдер биомассасының ең көп шоғырланған жері – құрлық пен мұхит суының беткі қабаты. Литосфера мен гидросфераның, литосфера мен атмосфераның, гидросфера мен атмосфераның түйіскен шекараларында тірі организмдер кеңінен таралған. Себебі, осы аймақтарда тірі организмдерге қажетті жағдайлардың барлығы да бар. Жер қабаттарының ішінде атмосфера мен литосфераға қарағанда гидросфера мен тірі ағзалардың химиялық құрамдарында көп ұқсастық бар.

• Тірі организмдердің басты қасиеті – көбейіп, артына ұрпақ қалдыру.құрлықтағы жануарлардың негізгі биомассасын жәндіктер құрайды, себебі олардың көбеюі өте қарқынды жүреді. Сулы ортада да микроорганизмдер тез көбейіп, тез таралады. Жер ғаламшарындағы тірі организмдердің биомассасы Вернадский теориясы бойынша 2,4232*10/12т.Құрлықтағы тірі организмдердің биомассасы мұхиттағы организмдерден 800 есе көп.

• 1. Биосфера – жер ғаламшарының белсенді тіршілігі бар аймағын қамтиды
• 2. Жер бетіндегі алғашқы тіршілік бұдан 3,8 млрд жыл бұрын пайда болған
• 3. Биосфера терминін ғылымға енгізген В.В.Докучаев
• 4. Литосфера – жер бетінің топырақ қабаты
• 5. Биосфера шекарасы дұрыс анықталмаған
• 6. Тропосфера қабаты 20-50км болады.
• 7. Вернадский теориясы бойынша тірі организмдер биомассасы 2,4232*10/12т