Бир мучо, анын стандарттык туру

Жалал-Абад облусу

Аксы району

№ 42 Т.Сатылганов мектеби

7-класс

Алгебра

Мугалим: Эркинбекова Г

Сабактын темасы :

Бир мучо, анын стандарттык туру жана даражасы

Сабактын максаты:

Билим беруучулук

Онуктуруучулук

Окуучулар бир мучо жонундо тушунук алышат.

Тарбия беруучулук

Окуучулар бир мучо менен коп мучону ажырата алышат. Бир мучолорду стандарттык турго келтирууну билишет.

Окуучулар туура так жазууга, оз оюн ачык айтууга , жоопкерчиликтуу болууга тарбияланышат.

Тапкан тапалак…

• 500 сомго 100 жаныбар алыш керек.

• Кой 1 сом болсо, анда койдон канча?
• Уй 10 сом болсо, анда уйдан канча?
• Тоок 50 сом болсо, анда тооктон канча алыш керек?

Тема: Бир мучо, анын стандарттык туру жана даражасы.

1-аныктама

Кошуу, кемитуу кобойтуу,болуу, даражага которуу, тамырдан чыгаруу амалдарынын белгилери катышкан озгорулмолуу туюнтма алгебралык туюнтма деп аталат.

Мисалы: ху; 5а b ; с²+ b ; 2а-с ж.б

2-аныктама

Озгорулмолорго карата бир гана кобойтуу амалы орун ээлеген алгебралык туюнтма бир мучо деп аталат.

Мисалы: 5ас; -3х; 10ху²; 6а; х; ж.б

Алгебралык туюнтманын сан кобойтундусу коэффициент деп аталат.

Мисалы: 5ас бир мучонун коэффициенти 5 ке барабар.

-3х тин коэффициенти -3 ко барабар.

х тин коэффициенти 1 ге барабар болот.

3-аныктама

Бир мучонун сан кобойтундусу коэффициент деп аталып, биринчи орунга жазылат. Бир мучонун мындай туру анын стандарттык жазылышы деп аталат.

Мисалы: 1) (-1)² болсо, анда

(-1)² ·1=(-1)² болот.

2) 5 болсо, анда 5·1=5 болот ж.б

4-аныктама

Бир мучонун даражасы- деп озгорулмолордун даража корсоткучторунун суммасы аталат.

Мисалы: 7а² b³ -бир мучосунун даражасы 5 болот.

5-аныктама

Озгорулмолору, алардын корсоткучтору бирдей болуп,коэффициенттери менен гана айырмаланган бир мучолор окшош мучолор деп аталат.

Мисалы: а b+ab=2ab ;

10 mn+2mn-3mn=9mn болот.

Туюнтманын окшош мучолордун окшош мучолорун келтируу учун алардын коэффициенттеринин устунон кошуу жана кемитуу амалдарын аткаруу керек; бирдей белгидеги окшош мучолордун коэффициенттери кошулуп, суммасы ошол эле белги менен алынат; окшош мучолордун белгилери бирдей эмес болсо, коэффициенттердин модулу чонунан модулу кичинесин кемитип, айырма модулу чонунун белгиси менен жазылат.

Мисалы : 2 a+10a=12a ; 10m-2m=8m ;

-3b-5b=-8b ; -15c+13c=-2c .

№ 2

Тиешелуу операцияларды аткар:

-25-10=-35

-100+20=-80 калганын озунор уланткыла

30-40-20+100+70=

500+300-800-200+100=

25+75-100=

№ 3

Туюнтмалардын окшош мучолорун келтир. Оозеки эсепте:

-5m-12m=-17m

100a-99a=a

2b-10b=-8b

-3k-7k=

7x²-2x²-x²=

4a-9a-7a=

Калганын оз алдынча уланткыла

Сабакты бышыктоо:

• Бир мучо деп эмнени айтабыз?
• Окшош мучолорду кантип топтойбуз?
• Бугунку сабакта эмнелерди билдинер?

Уйго тапшырма:

№ 5

41- бет