Բնության և հասարակության հարաբերությունները

Աշխարհագրություն

Բնության և հասարակության հարաբերությունները

Բնական միջավայրի էկոլոգիական հավասարակշռությունը, դրա խախտման պատճառները եվ հետեվանքները

Աշխարհագրական միջավայրը փոխադարձաբար կապված կենդանի ու անկենդան բաղադրատարրերի բարդ ու ամբողջական համակարգ է,որի մի մասն է կազմում հասարակությունը:

Էկոլոգիական կամ աշխարհագրական հավասարակշռությունը էկոհամակարգի և,ընդհանրապես,շրջակա միջավայրի այն վիճակն է,երբ բաղադրիչների փոխազդեցությունը հավասարակշռված է,տեղի է ունենում համակարգի կայուն բնական զարգացում:

Բնական միջավայրի վրա մարդու ազդեցության ժամանակաշրջանը բաժանվում է չորս փուլի`

• Հնագույն,սկսվել է 40 հազար տարի առաջ և ավարտվել 10 հազար տարի առաջ,
• հին.,սկսվել է 10 հազար տարի առաջ և ավարտվել 3 հազար տարի առաջ,
• Նոր,սկսվել է 3 հազար տարի առաջ և ավարտվել 200 հազար տարի առաջ,
• Ժամանակակից կամ արդյունաբերական,սկսվել է 200 տարի առաջ և շարունակվում է մինչև այժմ:

Շրջակա միջավայրի մարդածին աղտոտումը : աղտոտման աղբյուրները, տեսակները

Աղտոտիչներ

Բնածին

Մարդածին

(բնական)

(արհեստական)

Երկրաշարժեր

Ջրհեղեղներ

Ապարների հողմահարում,քայքայում

Մարդածին

(արհեստական)

Ֆիզիկական

(մեխանիկական)

Էլեկտրամագնիսական դաշտ, էլեկտրական դաշտ,աղմուկ, վիբրացիա, ջերմություն,փոշի, օդակախույթներ,կենցաղային թափոններ

Կենսաբանական

Սնկեր,բակտերիաններ, կապտականաչ ջրիմուռներ

և այլ վնասակար

օրգանիզմներ

Քիմիական

Թթուներ,հիմքեր,պլաստմասսա,էմուլսիա,ծծմբի երկօքսիդ և այլ քիմիական միացություններ,որոնք փոխազդեցության մեջ են մտնում բնական միջավայրի հետ

Ընդերքի ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործումն ու պահպանումը

Հանքային ռեսուրսներ

Վառելիքային

Մետաղային

Ոչ մետաղային

Ընդերքի ռեսուրսների կարևոր առանձնահատկություններից է սպառվող

բնույթը:

Հումքի առավել արդյունավետ ու համալիր օգտագործման համար պետք է

պահպանել հետևյալ շղթան`

ՀՈՒՄՔԱՅԻՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐ---ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ---ՍՊԱՌՈՒՄ---ԵՐԿՐՈՐԴԱՅԻՆ

ՀՈՒՄՔԱՅԻՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐ

Հողային ռեսուրսների օգտագործման առանձնահատկությունները եվ պահպանումը

Աշխատանքը հարստության հայրն է,իսկ հողը`մայրը:

Հողերի էռոզիայի դեմ իրականացվող միջոցառումներից են`

1.ագրոանտառաբարելավում

2.Հողային շերտի ռեկուլտիվացում

3. Հողբարելավում

Արհեստական ոռոգում

Աղակալված

հողերի լվացում

Քարամաքրում

Գերխոնավ հողերի

ցամաքեցում

Մթնոլորտ: կլիմայական եվ տիեզերական ռեսուրսներ

Մթնոլորտը Երկրի արտաքին օդային թաղանթն է,որի զանգվածը Երկիր

Մոլորակի զանգվածի մեկ միլիոներորդ մասից էլ փոքր է:

Մթնոլորտի աղտոտման աղբյուրները եվ հետեվանքները

Մթնոլորտի աղտոտումը կատարվում է 2 ճանապարհով

Մարդածին

Բնածին

Հրաբուխներ

Լեռնային

Ապարների քայքայում

Փոշեհողմեր

Անտառների հրդեհ

ՄԹՆՈԼՈՐՏԻ պահպանումն աղտոտումից

Բնապահպանության տեսակետից առանձնապես հրատապ է մթնոլորտային

օդի պահպանության հարցը.

Շրջակա միջավայրի աղտոտվածության աստիճանը որոշելու համար

կիրառում են:Սահմանային Թույլատրելի Խտություն /ՍԹԽ /

հասկացությունը:

Միջազգային մասշտաբով ՍԹԽ է սահմանվել ավելի քան 850 վտանգավոր

նյութերի համար:

Մթնոլորտը պահպանելու հիմնական ուղին այն չաղտոտելն է:

Թունավոր արտանետումներ ունեցող ձեռնարկությունները

տեղաբաշխելիս հաշվի առնել տվյալ բնակավայրի վարդը:

Օդային ավազանի պահպանությունը հայաստանում

Մեր երկրում առավել աղտոտված օդային ավազան ունեն Երևանը,

Արարատը,Վանաձորը ,Ալավերդին և Հրազդանը:

Արտանետումների վիճակը կարգավորելու համար ՀՀ կառավարության

կողմից մշակվել և իրագործվում են մի շարք միջոցառումներ:

ՋՐԱՅԻՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐԻ ԲԱՇԽՈՒՄԸ ԵՐԿՐԱԳՆԴԻ ՎՐԱ

Ջուր գոյություն ունի երկրագնդի բոլոր ոլորտներում: Ջրի հիմնական ծավալը կենտրոնացված է Համաշխարհային օվկիանոսում:

Երկրի վրա քաղցրահամ ջրի ամբարված պաշարը կուտակված է սառցադաշտերում և բազմամյա ձնածածկոցներում

ՋՐօԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՈԼՈՐՏՆԵՐԸ

ՋՐԱՍՊԱՌՈՂՆՈՐ

ՋՐՕԳՏԱԳՈՐԾՈՂՆԵՐ

    ջրային տրանսպորտ ձկնորսություն հիդրոէներգետիկան

կոմունալ- կենցաղային

արդյունաբերություն

գյուղատնտեսություն

Ջրային ավազանների աղտոտման աղբյուրները, պահպանման առանձնահատկությունները

Աղտոտման հիմնական աղբյուրններն են.

Արդյունաբերական հոսքաջրեր

Մետաղաձուլական արդյունաբերություն

Նավթավերամշակում

Քիմիական արդյունաբերություն

Քարոլորտ

Ջրոլորտ

Մթնոլորտ

Կենդանի բնություն

Կենսոլորտ

Բոլոր էկոհամակարգերում յուրաքանչյուր բուսատեսակ ու

կենդանատեսակ ունի իր որոշակի տեղն ու դերը և մյուս բույսերի ու

կենդանիների հետ փոխադարձ ու կայուն կապերի մեջ է:

Յուրաքանչյուր էկոհամակարգ բաղկացած է հետևյալ բաղադրիչներից`

• շրջապատող միջավայրի գործոններ
• արտադրողներ /պրոդուցենտներ/
• սպառողներ /կոնսումենտներ/
• քայքայողներ /ռեդուցենտներ/

Բուսական ռեսուրսների օգտագործումը, պահպանությունը եվ վերականգնումը

Լուսասինթեզի միջոցով ամեն տարի բույսերը կլանում են շուրջ

300մլրդ տ ածխաթթու գազ` CO 2 և մթնոլորտ են արտազատվում

200մլրդ տ ազատ թթվածին:

Ըստ կիրառության բնագավառների առանձնացվում են բույսերի

հետևյալ խմբերը.

• պարենային բույսեր /սննդային բույսեր/
• դեղաբույսեր
• կերաբույսեր
• տեխնիկական բույսեր
• դեկորատիվ բույսեր

Բուսական ռեսուրսների մեջ առանձնանում են անտառային ռեսուրսները` երկրագնդի բուսազանգվածի 82%-ը:

ստեղծումը: Անտառների նշանակությունը Հողապաշտպան Ջրապաշտպան Կլիմայաստեղծ Դաշտապաշտպան " width="640"

Բուսական և կենդանական աշխարհի պահպանության համար հիմնական

միջոցներ են հատուկ պահպանվող տարածքների /արգելոց, արգելավայր,

ազգային պատկեր / առանձնացումը և ստեղծումը:

Անտառների նշանակությունը

Հողապաշտպան

Ջրապաշտպան

Կլիմայաստեղծ

Դաշտապաշտպան

ներկայումս աշխարհում ոչնչացման վտանգի տակ գտնվող կենդանիները պահվում են հատուկ պահպանվող տարածքներում

ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ