“Bo’lajak pedagoglarning kreativlilik sifatlarini rivojlantirish imkoniyatlari”

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI HUZURIDAGI PEDAGOG KADRLARNI QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI OSHIRISH TARMOQ MARKAZI

“Himoyaga ruxsat etaman” Tarmoq markazi direktori, prof.,N.A.Muslimov _________________ «____» _________ 2021 yil

Masofaviy ta’lim “Pedagogika-psixologiya” ta’lim yo’nalishi tinglovchisi Namangan davlat universiteti “Ta’lim menejment” kafedrasi stajyor o’qituvchisi

BOBAYEVA ZIYODAXON MAXAMADJON QIZINING

“BO’LAJAK PEDAGOGLARNING KREATIVLILIK SIFATLARINI RIVOJLANTIRISH IMKONIYATLARI” mavzusidagi

BITIRUV ISHI

Ilmiy raxbar: pedagogika fanlari doktori, dotsent

Yunusova Dilfuza Isroilovna

Toshkent 2021

Annotatsiya

Bo‘lajak mutaxassislarda kreativlik sifatlarini rivojlantirish bosqichlari, omillari, imkoniyatlari va tarkibiy qismlari haqida bayon etilgan.

Аннотация

В выпускной работе описаны возможности, составляющие креативных качеств и этапы, факторы развития их у будущих специалистов.

Annotation The possibilities and components of the development of creative qualities of future specialists are also described in detail. At the same time, the stages and factors of the development of creative qualities in future specialists are highlighted.

M U N D A R I J A

KIRISH............................................................................................................5-7

I BOB. “KREATIVLIK” VA “KREATIV PEDAGOGIKA” TUSHUNCHALARINING MOHIYATI. 1.1 Kreativ ko‘nikmalar va talabalarda kreativ ko‘nikmalarni shakllantirish jarayonining mohiyati............................................................... 8--14 1.2. Kreativlik potensialining tarkibiy asoslari va ustuvor tamoyillari.......................................................................................................14-19 1.3. Pedagoglarga xos kreativ sifat va ijodiy-pedagogik faoliyat malakalari. ............................................................................................................................19-28

II BOB. PEDAGOGLARDA KREATIVLIK SIFATLARINI RIVOJLANTIRISH YO‘LLARI. 2.1. Umumiy pedagogika fanining oliy ta’limda o’qitish xolati..............29-51 2.2.Seminar mashg’ulotlarida talabalarning kreativlilik sifatlarini rivojlantirish metodikasi...................................................................................52-59 XULOSA ……………………………………………………………………..60

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI …………………..…61-63

KIRISH.

Bitiruv ishi mavzusining dolzarbligi va uning asoslanishi Bugungi globallashuv jarayonida zamonaviy texnologiyalarning rivojlanishi birinchi navbatda jamiyatning intellektual salohiyatiga, jumladan, ta’lim sohasining rivojlanishiga bog’liq. Ta’lim mazmuni va sifati masalalari jamiyatda ustuvor yo’nalish sifatida qaralmoqda. Dunyoning rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarida ta’limni texnologiyalashtirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ta’limni rivojlantirish, uning samaradorligini oshirish yo’llari izlanmoqda, shuningdek, pedagogik texnologiyalarni joriy etish ta’lim sohasidagi islohotlarning diqqat markazidan o’rin olgan.

O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. M. Mirziyoyev: “Oldimizda yoshlarga tarbiya berish, psixologiya va boshqa turli sohalarda kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash bo’yicha murakkab vazifalar turibdi. Yana bir muammoni hal etish muhim hisoblanadi: bu – pedagoglar va professor-o’qituvchilar tarkibining professional darajasi, ularning maxsus bilimlaridir. Bu borada ta’lim olish, ma’naviy-ma’rifiy kamolot masalalari va haqiqiy qadriyatlarni shakllantirish jarayonlariga faol ko’mak beradigan muhitni yaratish zarur..”¹ deb ta’kidlab o’tganlar.

Mamlakatimizda ta’lim tizimini tubdan takomillashtirish davlat siyosatining ustuvor yo’nalishi sifatida e’tirof etilmoqda. Bu maqsadni amalga oshirishda ta’limning yangi-yangi modellari yaratilmoqdaki, uning nazariy-metodik asoslari yetakchi mutaxassis-olimlar tomonidan ilmiy-amaliy tarzda isbotlab berilmoqda.

Malakali mutaxassis kadrlar tayyorlash tizimida ixtisoslik o’quv predmetlarini o’rganish katta ahamiyatga ega. Chunki ixtisoslikka oid kasbiy va shaxsiy kompetentlik (bilim, ko’nikma va malakalar) asosan ixtisoslik o’quv predmetlarini o’rganish jarayonida shakllantiriladi.

Oliy ta’lim muassasalarida o’qitish metodikasini noan’anaviy tarzda takomillashtirish natijasida ta’lim maqsadlari belgilanadi yoki loyihalanadi, kutilayotgan yakuniy natija - ijobiy sifat o’zgarishi kafolatlanadi, o’quv jarayonining kerakli tuzatishlar kiritilib borilaveradi.

O’zbekiston Respublikasida oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish Kontseptsiyasida oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirish, talabalarda mustaqil ta’lim olish, tanqidiy va ijodiy fikrlash, tizimli tahlil qilish, tadbirkorlik ko’nikmalarini shakllantirish, o’quv jarayonida kompetentsiyalarni kuchaytirishga qaratilgan metodika va texnologiyalarni joriy etish, o’quv jarayonini amaliy ko’nikmalarni shakllantirishga yo’naltirish, bu borada o’quv jarayoniga xalqaro ta’lim standartlariga asoslangan ilg’or pedagogik texnologiyalar, o’quv dasturlari va o’quv-uslubiy materiallarni keng joriy qilish² borasida chora-tadbirlar belgilab berildi.

O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi Qonunida “pedagog xodimlarning o’quv dasturlari doirasida mualliflik dasturlarini ishlab chiqish va joriy etish, o’qitish uslubiyotini ishlab chiqish, shuningdek tegishli o’quv fanlari, kurslari, modullaridan foydalanish, ijodiy faollik ko’rsatish huquqiga ega ekanliklari ³ ta’kidlab o’tilgan. Kreativlik shaxsni yaxlit holda yoki uning muayyan xususiyatlarini, zehni o‘tkirlikni tavsiflaydi. SHuningdek, kreativlik iqtidorning muhim omili sifatida aks etadi. Pedagog o‘z-o‘zidan ijodkor bo‘lib qolmaydi. Uning ijodkorlik qobiliyati ma’lum vaqt ichida izchil o‘qib-o‘rganish, o‘z ustida ishlash orqali shakllanadi. Bitiruv ishining ob’ekti va predmeti. Obyekti: . Oliy ta’lim tizimida bo’lajak pedagoglarda kreativlikni shakllantirish va rivojlantirish yo’llaridan foydalanish jarayoni. Predmeti; Bo’lajak pedagoglarda kreativlikni shakllantirish va rivojlantirish yo’llaridan ta’lim jarayonida samarali foydalanishning zamonaviy shakl, usul va vositalari. Bitiruv ishining maqsadi va vazifalari. Bitiruv ishining maqsadi: Bo’lajak pedagoglarni kreativ pedagogikaning umumiy asoslari? tamoyillari,pedagoglarda kreativlik sifatlarini rivojlantiruvchi metod,metod,vosita va texnalogiyalar bilan tanishtirish orqali ularda o’quv va ma’naviy-ma’rifiy ishlar jarayonini, talabalarning ilmiy-tadqiqot faoliyatlarini samarali tashkil etishga nisbatan kreativ yondashish malakalarini rivojlantirish. Bitiruv ishi maqsadidan kelib chiqib quyidagi vazifalar belgilab olindi: - tinglovchilarni kreativ pedagogikaning umumiy asoslari, tamoyillari, pedagoglarda kreativlik sifatlarini rivojlantiruvchi metod, vosita va texnalogiyalar bilan tanishtirish; - tinglovchilarda o’quv dasturlarini yaraish^nazariy va amaliy mashg’ulotlar uchun materiallarni to’plash va ularni saralash: o’quv axborot (ma’lumotlarni) samarali izlash: nazariy va amaliy mashg’ulotlar uchun didaktik ishlanmalar tayyorlash: nazariy va amaliy mashg’ulotlar uchun o’quv topshiriqlari turlarini belgilash: o’quv topshiriqlarini ishlab chiqish; - tinglovchilarning mavzu moxiyatidan kelib chiqqan xolda g’oyaiy mazmun va ilmiy asoslarga ega, amaliy qiymatga o’quv materialini tayyorlay olish, ma’ruza mashg’uloti uchun mo’ljallangan matnning visual xususiyat kasb etishi (sxema,jadval, diagramma) ga erishish ,ma’ruza va amaliy mashg’ulotlar, shuningdek, reyting nazorat uchun keyslar va darajali testlar to’plamini shakllantirish borasidagi ko’nikmalarning malakaga aylanishini taminlashdan iborat. Bitiruv ishini tayyorlashda foydalanilgan adabiyotlar va normativ-huquqiy hujjatlarning qisqacha tahlili. Bitiruv ishini tayyorlashda O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi Qonuni va “O’zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish kontseptsiyasi”, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning oliy ta’lim tizimidagi mavjud muammolarni bartaraf etish, mamlakatimizda malakali kadrlar tayyorlash tizimiga zamonaviy yondashuvga oid g’oyalaridan unumli foydalanildi. Kreativ yondashuv asosida «ta’lim sifatini baxolash mezonlari, shakllari va turlari» modulini ukitish turlari mavzusi borasida ko’plab olimlar ilgari surgan nazariyalari va olib borgan tadqiqotlari tahliliy o’rganildi. Bitiruv ishida kreativ yondashuv asosida ta’lim sifatini baxolash mezonlari pedagogning kreativlik sifatlariga ega bo‘lishi taqozo etadi. So‘nggi yillarda etakchi xorijiy mamlakatlarning ta’lim tizimida talaba va talabalarda kreativlik sifatlarini shakllantirish masalasiga alohida, jiddiy e’tibor qaratilmoqda. Buni Bronson, Merriyman (2010 y.), Ken Robinson (2007 y.), Fisher, Frey (2008 y.), Begetto, Kaufman (2013 y.), Ali (2011 y.), Treffinger (2008 y.) va b. tomonidan olib borilgan ko‘plab tadqiqotlar, ularning natijalarian ko‘rish mumkin. Birgina Ken Robinson tomonidan 2007 yilda tayyorlangan “Maktab kreativlikni barbod etyaptimi?” nomli video lavhani YouTube saytida 5 mln marta tomosha qilingan. Qolaversa, o‘qituvchilar kreativlik asoslarini o‘rganishga jiddiy kirishganlar (Begetto, Kaufman, 2013 y.). O‘qituvchilarda pedagogik faoliyatni kreativ yondashuv ko‘nikma, malakalarini shakllantirish hamda rivojlantirishga doir adabiyotlar chop etilyapti, Ta’lim departamenti tomonidan tayyorlangan video lavhalarga asoslanuvchi noan’anaviy darslar tashkil etilyapti (Ali, 2011; Ta’lim departamenti, 2013 y.). Salmoqli amaliy ishlar olib borilayotganligiga qaramay, ko‘pchilik o‘qituvchilar hali hanuz shaxs (o‘zlarida hamda talabalarda kreativlik sifatlarini qanday qilib samarali shakllantirish tajribasini o‘zlashtira olmayaptilar. Ta’lim tizimini boshqarish organlari har yili ta’lim muassasalarida yuqori samaradorlikka erishishga e’tibor qaratadi. Bitiruv ishining nazariy va amaliy ahamiyati shu bilan belgilanadiki, tadqiqot natijasida olingan xulosalar o’quv modulini yaratishda amaliy dastur bo’lishi mumkin. Olingan xulosa va bildirilgan tavsiyalardan o’quv jarayoni sifatini ta’minlashda, ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirishda, ta’lim muassasalari faoliyatida kreativ yondashuv asosida o’qitishni takomillashtirish jarayoniga xizmat qiladi. Bitiruv ishi tuzilmasining tavsifi: bitiruv ishi kirish, 2 bob, 5 paragraf, xulosa va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati iborat bo’lib, 63 sahifani tashkil etadi.

I BOB. “KREATIVLIK” VA “KREATIV PEDAGOGIKA” TUSHUNCHALARINING MOHIYATI.

1.1 Kreativ ko‘nikmalar va talabalarda kreativ ko‘nikmalarni shakllantirish jarayonining mohiyati. Zamonaviy pedagogikada “kreativ pedagogika” tushunchasi qo‘llanila boshlaganiga hali u qadar ko‘p vaqt bo‘lmadi. Biroq, o‘qitish jarayoniga innovatsion hamda ijodkorlik yondashuvlarini qaror toptirishga bo‘lgan ehtiyoj “Kreativ pedagogika”ning pedagogik turkum fanlar orasida mustaqil predmet sifatida shakllanishini ta’minladi. Ushbu predmet asoslarini pedagogika tarixi, umumiy va kasbiy pedagogika hamda psixologiya, xususiy fanlarni o‘qitish metodikasi, ta’lim texnologiyasi va kasbiy etika kabi fanlarning metodologik g‘oyalari tashkil etadi. “Kreativ pedagogika” fanining umumiy asoslari mutaxassis, shu jumladan, bo‘lajak mutaxassislarning kasbiy kamol topishlari uchun zarur shart-sharoitni yaratishga xizmat qiladi. SHaxsning mutaxassis sifatida kasbiy kamol topishi, rivojlanishi o‘z mohiyatiga ko‘ra jarayon tarzda namoyon bo‘ladi. Kasbiy yetuklik inson ontogenezining muhim davrlari kasbiy kamol topish, rivojlanish g‘oyalarining qaror topishi (14-17 yosh) dan boshlanib, kasbiy faoliyatning yakunlanishi (55-60 yosh) gacha bo‘lgan jarayonda kechadi. Ijodkor shaxsning shakllanishi va rivojlanishi uning ichki va tashqi olami o‘zgarishining o‘zaro mos kelishi, ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlar hamda inson ontogengizi –tug‘ilishidan boshlab to umrining oxiriga qadar uzluksizlik, vorisiylikni taqozo etadigan faoliyat mazmuniga bog‘liq. Ma’lumki, kasbiy tajriba bilim, ko‘nikma va malakalarning integratsiyasi sifatida aks etadi. Biroq, kasbiy-ijoiy faoliyat ko‘nikmalarining o‘zlashtirilishi nafaqat amaliy ko‘nikma va malakalarning integratsiyasi, mutaxassis sifatida faoliyatni samarali tashkil etish usul va vositalarini ishlab chiqishni emas, shu bilan birga kasbiy ijodkorlik metodologiyasidan xabardor bo‘lish, ijodiy tafakkurni rivojlantirish va kreativ xarakterga ega shaxsiy sifatlarining etarli darajada o‘zlashtirilishi talab etadi. ⁴ Ijodkor shaxsning shakllanishini shaxsning o‘zaro mos tarzda bajarilgan ijodiy faoliyat va ijodiy mahsulotlarni yaratish borasidagi rivojlanishi sifatida belgilash mumkin. Ushbu jarayonning sur’ati va qamrovi biologik va ijtimoiy omillar, shaxsning faolligi va kreativ sifatlari, shuningdek, mavjud shart-sharoit, hayotiy muhim va kasbiy shartlangan hodisalarga bog‘liq. Zamonaviy sharoitda pedagogning kreativlik sifatlariga ega bo‘lishi taqozo etadi. So‘nggi yillarda etakchi xorijiy mamlakatlarning ta’lim tizimida o‘quvchi va talabalarda kreativlik sifatlarini shakllantirish masalasiga alohida, jiddiy e’tibor qaratilmoqda. Buni Bronson, Merriyman (2010 y.), Ken Robinson (2007 y.), Fisher, Frey (2008 y.), Begetto, Kaufman (2013 y.), Ali (2011 y.), Treffinger (2008 y.) va b. tomonidan olib borilgan ko‘plab tadqiqotlar, ularning natijalarian ko‘rish mumkin. Birgina Ken Robinson tomonidan 2007 yilda tayyorlangan “Maktab kreativlikni barbod etyaptimi?” nomli video lavhani YouTube saytida 5 mln marta tomosha qilingan. Qolaversa, o‘qituvchilar kreativlik asoslarini o‘rganishga jiddiy kirishganlar (Begetto, Kaufman, 2013 y.). O‘qituvchilarda pedagogik faoliyatni kreativ yondashuv ko‘nikma, malakalarini shakllantirish hamda rivojlantirishga doir adabiyotlar chop etilyapti, Ta’lim departamenti tomonidan tayyorlangan video lavhalarga asoslanuvchi noan’anaviy darslar tashkil etilyapti (Ali, 2011; Ta’lim departamenti, 2013 y.). Salmoqli amaliy ishlar olib borilayotganligiga qaramay, ko‘pchilik o‘qituvchilar hali hanuz shaxs (o‘zlarida hamda talabalarda kreativlik sifatlarini qanday qilib samarali shakllantirish tajribasini o‘zlashtira olmayaptilar. Ta’lim tizimini boshqarish organlari har yili ta’lim muassasalarida yuqori samaradorlikka erishishga e’tibor qaratadi. Ana shu maqsadda o‘quv dasturini ishlab chiqiladi, yangi o‘quv darsliklari yaratiladi. Bu esa ham talabalar, ham o‘qituvchilarni kasbiy o‘sishlariga yordam beradi. Olib boriladigan amaliy harakatlar talabalarda yutuqlarga erishish, olg‘a intilishga bo‘lgan ehtiyojni muayyan arajada yuzaga keltiradi, ularning o‘quv-bilish qobiliyatlarini bir qadar rivojlantirishga yordam beradi. Biroq, o‘quv yilining oxirida kelib oliy ta’lim muassasalarida talabalarning fanlarni o‘zlashtirishlarida yuqori darajadagi ijobiy natijalar kuzatilmayapti. Ko‘plab talabalarning ta’lim olishga nisbatan qiziqishi yo‘qolgan. Buning natijasida o‘qituvchilar ham avvalgidek zavqu shavq bilan kasbiy faoliyatni tashkil etishni o‘ylashmayapti. Ta’lim tizimini boshqaruvchi organlar ta’lim olishga nisbatan xohish-istagi bo‘lmagan talabalar, bu kabi ta’lim oluvchilarni o‘qitishni istamayotgan o‘qituvchilar faoliyatini o‘zgartirish borasida yangidan-yangi chora-tadbirlar belgilansa-da, ahvol o‘zgarishsiz qolmoqda. Buning sababi nimada? Balki darslarning avvaldan o‘ylab, rejalashtirilib qo‘yilishi talabalar uchun qiziq bo‘lmayotgandir, balki balki ta’lim mazmunining muayyan qolipga solinganligi talabalar uchun hech qanday stimul bermayotgandir, rag‘bat bildirmayotgandir. O‘quv mashg‘ulotlarining avvaldan rejalashtirilishidan voz kechish, talabalarda tanqidiy, kreativ tafakkurni shakllantirish va rivojlantirish, ularni ijodiy fikrlash, yangi g‘oyalarni o‘ylab topishga majbur qilish ta’lim olishga bo‘lgan munosabatni o‘zgartirish, ularni yutuqlarga erishishga rag‘batlantirishda asosiy omil bo‘lar. O‘quv mashg‘ulotlarida etishmayotgan omil – kreativlik sanaladi. SHaxsda kreatiqlik sifatlarini rivojlantirish jarayonining umumiy mohiyatini to‘laqonli anglash uchun dastlab “kreativlik” tushunchasining ma’noni tushunib olish talab etiladi. Ken Robinsonning fikriga ko‘ra, “kreativlik – o‘z qiymatiga ega original g‘oyalar majmui” (Azzam, 2009 y.) sanaladi. Gardner esa o‘z tadqiqotlarida tushunchani shunday izohlaydi: “kreativlik – shaxs tomonidan amalga oshiriladigan amaliy harakat bo‘lib, u o‘zida muayyan yangilikni aks ettirishi va ma’lum amaliy qiymatga ega bo‘lishi lozim”. Emebayl (1989 y.)ning yondashuvi nuqtai nazaridan ifodalansa, kreativlik “muayyan soha bo‘yicha o‘zlashtirilgan puxta bilimlar bilan birga yuqori darajada noodatiy ko‘nikmalarga ham ega bo‘lish” demakdir. Ko‘plab tadqiqotlarda intellekt va kreativlik o‘rtasidagi aloqadorlikxususida turlicha qarashlar mavjud. Bir guruh tadqiqotchilar ular o‘rtasida hech qanday bog‘liqlik yo‘q ekanligini uqtirsalar, ikkinchi guruh vakillari kretivlik va intellekt darajasi bir-biriga bog‘liq ekanligini ta’kidlaydilar (Kim, 2005 y.). “Kreativlik” tushunchasi o‘zida madaniy xilma-xillikni aks ettiradi. G‘arb kishilari uchun kreativlik, umuman olganda, yangilik sanaladi. Ular kreativlik negizida noan’anaviylik, qiziquvchanlik, tasavvur, hazil-mutoyiba tuyg‘usi va erkinlik mavjud bo‘lishiga e’tiborni qaratadilar (Myordok, Ganim, 1993 y.; SHternberg, 1985 y.). SHarqliklar esa, aksincha, kreativlikni ezgulikning qayta tug‘ilish jarayoni, deb tushunadilar (Xui, Sternberg, 2002 y.; Rudovich, Xui, 1997 y.; Rudovich, Yue, 2000 y.). Garchi g‘arblik va sharqliklarning kreativlik borasidagi qarashlari turlicha bo‘lsa-da, biroq, har ikki madaniyat vakillari ham mazkur sifat va unga egalikni yuqori baholaydilar (Kaufman, Lan, 2012 y.).Ko‘pgina o‘qituvchilar o‘zlarida kreativlik qobiliyatini mavjud emas, deb hisoblaydilar. Buni ikki xil sabab bilan asoslash mumkin: birinchidan, aksariyat o‘qituvchilar ham aslida “kreativlik” tushunchasi qanday ma’noni anglatishini etarlicha izohlay olmaydilar; ikkinchidan, kreativlik negizida bevosita qanday sifatlar aks etishidan bexabarlar. Ayni o‘rinda shuni alohida qayd etib o‘tish joizki, har bir shaxs tabiatan kreativlik qobiliyatiga ega. Xo‘sh, o‘qituvchilar o‘zlarida kreativlik qobiliyati mavjudligini qanday namoyon eta olishlari mumkin. Bu o‘rinda Patti Drapeau shunday maslahat beradi: “Agarchi o‘zingizni kreativ emasman deb hisoblasangizda, hozirdanoq kreativ tafakkurni rivojlantirishga qaratilgan darslarni tashkil eta boshlashingizni maslahat beraman. Aslida, gap sizning ijodkor va kreativ bo‘lganingiz yoki bo‘lmaganingizda emas, balki darslarni kreativlik ruhida tashkil etishingiz va yangi g‘oyalarni amalda sinashga intilishingizdadir”. ⁵ Patti Drapeau nuqtai nazariga ko‘ra kreativ fikrlash, eng avvalo, muayyan masala yuzasidan har tomonlama fikrlash sanaladi. Har tomonlama fikrlashtalabalardan o‘quv topshirig‘i, masalasi va vazifalarini bajarishda ko‘plab g‘oyalarga tayanishni talab etadi. Bundan farqli ravishda bir tomonlama fikrlash esa birgina to‘g‘ri g‘oyaga asoslanishni ifodalaydi. Mushohada yuritishda masala yuzasidan bir va ko‘p tomonlama fikrlashdan birini inkor etib bo‘lmaydi. Binobarin, bir va har tomonlama fikrlash kreativlikni shakllantirishda birdek ahamiyat kasb etadi. YA’ni, topshiriqni bajarish, masalani echishda talaba echimning bir necha variantini izlaydi (ko‘p tomonlama fikrlash), keyin esa eng maqbul natijani kafolatlovchi birgina to‘g‘ri echimda to‘xtaladi (bir tomonlama fikrlash). Yuqorida bildirilgan fikrlarga tayangan holda “kreativlik” tushunchasini quyidagicha sharhlash mumkin:

Kreativlik (lot., ing. “create ” – yaratish, “creative” – yaratuvchi, ijodkor)– individning yangi g‘oyalarni ishlab chiqarishga tayyorlikni tavsiflovchi va mustaqil omil sifatida iqtidorlilikning tarkibiga kiruvchi ijodiy qobiliyati

SHaxsning kreativligi uning tafakkurida, muloqotida, his-tuyg‘ularida, muayyan faoliyat turlarida namoyon bo‘ladi. Kreativlik shaxsni yaxlit holda yoki uning muayyan xususiyatlarini tavsiflaydi. Kreativlik iqtidorning muhim omilisifatida ham aks etadi. Qolaversa, kreativlik zehni o‘tkirlikni belgilab beradi, “ talabalar e’tiborini ta’lim jarayoniga faol jalb etishni ta’minlaydi”. Xorijiy mamlakatlarda barcha sohalarning mutaxassislari kabi o‘qituvchilar ham o‘zlarida kreativlik sifatlari mavjudligi va uning darajasini aniqlab boradi. Buning uchun ular E.P.Torrens tomonidan 1987 yilda asoslangan va shaxsning kreativ tafakkurga egaligini aniqlovchi testdan o‘tadi. Mazkur test shaxs kreativligi va uning darajasini ijodiy faoliyatni tashkil etishdagi faollik, tezkor fikrlash, o‘ziga xos (orginal)lik va takomillashganlik kabi mezonlar bo‘yicha baholash imkoniyatini yaratadi. O‘quvchi tomonidan tavsiya etilgan savollarga beriladigan javoblar aynan mana shu to‘rtta mezonni qanotlantirishi lozim. E.P.Torrens fikricha, “kreativlik”tushunchasi negizida quyidagi yoritiladi. ⁶

- muammoni yoki ilmiy farazlarni ilgari surish; - farazni tekshirish va o‘zgartirish; - qaror natijalarini shakllantirish asosida muammoni aniqlash; - muammo echimini topishda bilim va amaliy harakatlarning o‘zaro qarama-qarshiligiga nisbatan ta’sirchanlik

Kreativ fikrlash har bir ijtimoiy sohada yaqqol aks etishi mumkin. O‘qituvchining ijodkorligi esa u tomonidan tashkil etilaigan kasbiy faoliyatni tashkil etishga ijodiy (kreativ) yondashuvida aks etadi. So‘nggi yillarda ushbu holat “pedagogik kreativlik” tushunchasi bilan ifodalanmoqda.

Pedagogik kreativlik – pedagogning an’anaviy pedagogik fikrlashdan farqli ravishda ta’lim va tarbiya jarayonini samaradorligi ta’minlashga xizmat qiluvchi yangi g‘oyalarni yaratish, shuningdek, mavjud pedagogik muammolarni ijobiyhal qilishga bo‘lgan tayyorgarligini tavsiflovchi qobiliyati

“Kreativ pedagogika” quyidagi ikki holatni kafolatlay olishi zarur: 1) o‘qituvchilar tomonidan o‘quv fanlarini past o‘zlashtirayotgan va ularini o‘rganishni zerikarli deb hisoblayotgan talabalar e’tiborlarini fan asoslarini o‘zlashtirishga jalb etish; 2) o‘qituvchilarga talabalarda kreativ fikrlash va ijodiy faoliyat natijalarini rag‘batlantirishga xizmat qiladigan strategiya va vositalarni tavsiya etish qilish orqali auditoriyada ulardan samarali foydalanishlari uchun imkoniyat yaratish.

Pedagogning kreativlik sifatlariga ega bo‘lmasligi tufayli talabalar ham qiziqarli va ajoyib g‘oyalarga ega bo‘lsalar-da, biroq, ularni ifodalashda sustkashlikka yo‘l qo‘yadi. Buning sababli ta’lim jarayonida qo‘llanilayotgan metodlar talabalarda erkin, mustaqil fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirishgaxizmat qilmasligi bilan belgilanadi. Muallif tomonidan tavsiya qilingan vosita va strategiyalar talabalarda kreativlikni rivojlantirishda o‘qituvchilar uchun qo‘l keladi hamda talabalarda o‘quv fanlarini o‘rganishga bo‘lgan qiziqish, intilishni rivojlantiradi. Kasbiy faoliyatda pedagogning kreativligi turli shakllarda namoyon bo‘ladi. Ular quyidagilardir:

Asosiy shakllar
Me’yoriy hujjatlar (o‘quv fanlari bo‘yicha DTS, o‘quv dasturi va rejalari)ni tayyorlash	O‘quv manbalari (darslik, o‘quv-metodik va metodik qo‘llanma, tavsiyanoma, lug‘at, ensiklopediya, atlas, ish daftari va b.)ni yaratish
Ta’lim jarayoni va ma’naviy ma’rifiy ishlar loyihalarini tayyorlash	O‘quv axborotlari, nazorat hamda sinov topshiriqlarini shakllantirish
Ta’lim jarayonini qiziqarli, jonli, jo‘shqin tashkil etish	Ilmiy-tadqiqotlarni muvaffaqiyatli olib borish
Ilmiy va metodik anjumanlarda faol ishtirok etish, chiqishlar qilish	Ilmiy, ilmiy-metodik va metodik ishlarni chop ettirish
Davriy hisobotlarni topshirish, attestatsiyadan o‘tish

Pedagog tomonidan ushbu shakllarda kasbiy faoliyatning samarali tashkil etilishi uning kreativligi qay darajaa ekanligiga bog‘liq bo‘ladi.

1.2. Kreativlik potensialining tarkibiy asoslari va ustuvor tamoyillari. Talabalarni kreativ fikrlashga o‘rgatish, ularda kreativ tafakkurni shakllantira olish uchun avvalo o‘qituvchining o‘zi kreativ, ijodkor shaxs bo‘lishi zarur. Bordi-yu, uning o‘zi kreativlik sifatlariga ega bo‘lmasa, u ⁷holda qanday qilib, talabalarni kreativ fikrlashga rag‘batlantira oladi. CHiqariladigan yagona xulosa quyidagicha: o‘qituvchining o‘zi kreativ, ijodkor bo‘lsagina, talabalar ham shunday bo‘la oladi. O‘qituvchining ijodkor va kreativ bo‘lishi yoki bo‘lmasligi emas, balki darslarni ijodkorlik, kreativlik ruhida tashkil etishi, yangi g‘oyalarni ta’lim jarayonida sinab ko‘rishga intilishi zarur. Darslarda o‘qituvchi “kreativlik yo‘l xaritasi”ga ko‘ra quyidagi 4 ta yo‘nalish bo‘yicha harakatlanadi va ulardagi harakatlar pedagoglarning kreativligini ifodalovchi belgilar (Patti Drepreau) sanaladi: 1) ijodiy fikrlash ko‘nikmalarini namoyon etish; 2) talabalarni o‘quv fanlarini qiziqish bilan o‘zlashtirishga rag‘batlantiruvchi strategiyalardan foydalana olish; 3) innovatsion yondashuv va pedagogik masalalarning echimini topishga kreativ yondashish; 4) kutiladigan natija.. Pedagogning kreativlik potensiali ko‘p darajali jarayon va u quyidagi tamoyillarga tayanadi:

Ustuvor tamoyillar
Muammoli xarakterga egalik	Ijodiy yo‘naltirilganlik
Imkoniyatlarni oshirib borish	Individuallikka erishish
Kreativlikning yorqin namoyon bo‘lishi	Bir butunlik, izchillik, tizimlilik
SHaxsning individual xususiyatlari va hayotiy faoliyatda orttirgan sifatlarining o‘zaro uyg‘unligi

Pedagog kreativlik potensialining ustuvor tamoyillari

Pedagogning kreativlik potensiali uning umumiy xususiyati sifatida aks etadi. U ijodiy faoliyatning dastlabki sharti va natijasi sanaladi. Mazkur sifat shaxsning o‘z-o‘zini namoyon qilish layoqatiga egalikni va tayyorlikni ifodalaydi. Qolaversa, kreativ potensial negizida har bir mutaxassisning shaxsiy qobiliyatlari, tabiiy va ijtimoiy quvvati yaxlit holda namoyon bo‘ladi. Kreativ potensial bilish jarayoniga yo‘naltirilgan ijodkorlik bilan chambarchas bog‘liq. Pedagogning kreativ potensiali an’anaviy tafakkur yuritishdan farqli ravishda quyidagilarda namoyon bo‘ladi: - tafakkurning tezkorligi va egiluvchanligi; ⁱ - yangi g‘oyalarni yaratish qobiliyati; - bir qolipda fikrlamaslik; - o‘ziga xoslik; - tashabbuskorlik; - noaniqlikka toqat qilish; Pedagog kreativlik potensialiga ega bo‘lishi uchun kasbiy faoliyatida quyidagilarga e’tiborini qaratishi zarur: - kasbiy faoliyatiga ijodiy yondashish; - yangi-yangi g‘oyalarni yaratishda faollik ko‘rsatish; - ilg‘or pedagogik yutuq va tajribalarni mustaqil o‘rganish; - hamkasblar bilan pedagogik yutuqlar xususida fikr almashish. Har bir pedagogning o‘zini o‘zi rivojlantirishi va o‘zini o‘zi namoyon eta olishi bevosita uning kreativlik qobiliyatiga egaligi bilan bog‘liq. Odatda pedagoglarning kreativlik qobiliyatiga ega bo‘lishlari pedagogik muammolarni hal qilishga intilish, ilmiy-tadqiqot ishlari yoki ilmiy loyihalarni amalga oshirish va o‘zaro ijodiy hamkorlikka erishishlari orqali ta’minlanadi. Pedagog o‘z-o‘zidan ijodkor bo‘lib qolmaydi. Uning ijodkorlik qobiliyati ma’lum vaqt ichida izchil o‘qib-o‘rganish, o‘z ustida ishlash orqali shakllantiriladi va u asta-sekin takomillashib, rivojlanib boradi. Har qanday mutaxassisda bo‘lgani kabi bo‘lajak pedagoglarning kreativlik qobiliyatiga ega bo‘lishlari uchun talabalik yillarida poydevor qo‘yiladi va kasbiy faoliyatni tashkil etishda izchil rivojlantirib boriladi. Bunda pedagogning o‘zini o‘zi ijodiy faoliyatga yo‘naltirishi va bu faoliyatni samarali tashkil eta olishi muhim ahamiyatga ega. Pedagog ijodiy faoliyatni tashkil etishda muammoli masalalarni echish, muammoli vaziyatlarni tahlil qilish, shuningdek, pedagogik xarakterdagi ijod mahsulotlarini yaratishga alohida e’tibor qaratishi zarur. Muammoli masala va vaziyatlarni hal qilar ekan, pedagogning masala echimini topishga ijodiy yondashishi unda hissiy-irodaviy sifatlarning rivojlanishiga yordam beradi. Pedagog o‘z oldiga muammoli masalalarni qo‘yish orqali mavjud bilimlari va hayotiy tajribalariga zid bo‘lgan dalillar bilan to‘qnash keladi. Buning natijasida o‘z ustida ishlash, mustaqil o‘qib o‘rganishga nisbatan ehtiyoj sezadi. O‘qituvchilar darslarda talabalarning erkin fikr yuritishlarini ta’minlay olishlari kerak. Xuddi shu holatdagina ularning fikrlari kreativlik kasb etadi. “Kreativlik darslarida talabalar birgina “to‘g‘ri” javobni izlash o‘rniga o‘zlarini erkin va hotirjam sezishlari va yuzaga kelgan muammolarga turli echimlarni izlab topishlari maqsadga muvofiqdir. Qancha ko‘p g‘oya va fikrlarni o‘rtaga tashlasalar, shuncha ko‘p g‘oyalar kreativ bo‘ladi (Simonton, 1999). O‘quvchilar “Aqliy hujum” metodidan foydalanganlarida noaniqlikka duch kelishlari mumkin. Talabalarni to‘g‘ri yo‘lga yo‘naltirish va keyinchalik ularni mustaqil “sayohatga” qo‘yib yuborish ularda kreativ va, hattoki noaniq bo‘lsada, turli g‘oyalarni o‘ylab topishga bo‘lgan intilishni kuchaytiradi. CHak Djons aytganiday “Qo‘rquv xissining yuzaga kelishi kreativlikka asoslangan har qanday ishda mavjud; havotir kreativlikning xizmatkoridir” (Goleman, Kaufman, & Ray, 1992). Talabalarni yo‘naltirish talabalarda o‘qituvchiga bog‘liq bo‘lib qolmay, ularda avtomatik ravishda harakat qilish ko‘nikmasini shakllantiradi. YUqori sinf o‘quvchilari yoki yuqori kurslarining malakali talabalari jarayonni kichik alohida qism va bosqichlarga bo‘lib, yosh va tajribasiz talabalarni ruhlantirib, bu esa o‘zz o‘rnida kretivlik ko‘nikmasining shakllanishaga o‘z ta’siri o‘tkazadi (Amabile, 1998). O‘qituvchilartalabalarga manbalar bilan ta’minlash, maslahat berish, yo‘l-yo‘riq ko‘rsatish, ularning progress va muvafaqqiyatini aniqlashda mezonlarni ishlab chiqishda murabbiy sifatida xizmat qiladilar. SHuningdek, yuqori kurs talabalari nafaqat ichki kreativlikni shakllantirish, balki kichik guruhlarda ishlash, kreativlik va sharhlar berishga qiziqtira oladilar ham (m: ong sayohati, tasavvur chegarasi, kelajakdagi muammolarni echish, yangilik ochmoq va kashf etmoq)”. Kreativlik potensialiga ega pedagog o‘zida quyidagi malakalarni namoyon eta oladi: - bajariladigan vazifaning mohiyati va ahamiyatini belgilay bilish; - masalaning qo‘yilishini tahlil qila olish; - masalani hal qilish rejasini tuzish; - masalani hal qilishda samarali metodlar (analiz, sintez, induksiya, deduksiya, taqqoslash va b.)larni qo‘llash; - masalani hal qilish usullarini tanlay olish; - qabul qilingan qarorning to‘g‘riligini asoslash va qayta tekshirish; - masalani hal qilishda kichik tadqiqot (izlanish)ni olib borish; - masalani hal qilish sharoiti, jarayonning borishi va masala echimi yakunlarini umumlashtirishga oid dalillarni rasmiylashtirish.

Pedagogning kreativ potensiali quyidagi tarkibiy asoslarni o‘z ichiga oladi :

Tarkibiy asoslari
Maqsadli-motivli yondashuv (ijodiy faoliyat qadriyat sanaladi va upedagogning qiziqishlari, motivlari,faoliyatni tashkil etishga intilishida ko‘zga tashlanadi)	Mazmunli yondashuv (o‘zida pedagogik, psixologik, maxsus va innovatsion xarakterdagi BKMni aks ettiradi)
Tezkor-faoliyatli yondashuv (o‘zida ma’lum fikriy-mantiqiy fikrlashga doir harakatlar, shuningdek, amaliy (maxsus, texnik, texnologik) faoliyat usullarini ifodalaydi).	Refleksiv-baholash (bunda shaxsiy ijodiy faoliyat mohiyatini anglash, o‘z-o‘zini tahlil qilish vao‘z-o‘zini baholash ko‘zga tashlanadi).

Pedagog kreativ potensialining tarkibiy asoslari.

1.3. Pedagoglarga xos kreativ sifat va ijodiy-pedagogik faoliyat malakalari . Boshqa har qanday sifat (fazilat) kabi kreativlik ham birdaniga shakllanmaydi.Kreativlik muayyan bosqichlarda izchil rivojlantirilib boriladi. Xo’sh, shaxs faoliyatida kreativlik xususiyatlari qachondan namoyon bo’ladi? Odatda kreativlik bolalarning faoliyatida tez-tez ko’zga tashlansada, biroq, bu holat bolalarning kelgusida ijodiy yutuqlarni qo’lga kiritishlarini kafolatlamaydi. Faqatgina ular tomonidan u yoki bu ijodiy ko’nikma, malakalarni o’zlashtirishlari zarur degan ehtimolni ifodalaydi. Bolalarda kreativlikni rivojlantirishda quyidagilarga e‟tibor qaratish zarur: 1) ular tomonidan ko’p savollar berilishini rag’batlantirish va bu odatni qo’llab-quvvatlash; 2) bolalarning mustaqilligini rag’batlantirish va ularda javobgarlikni kuchaytirish; 3) bolalar tomonidan mustaqil faoliyatni tashkil etilishi uchun imkoniyat yaratish; 4) bolalarning qiziqishlariga e‟tibor qaratish Tadqiqotchi N.Fayzullaeva pedagogik tafakkurga ega bo’lish uchun bo’lajak pedagoglar pedagogika oid bilimlarni puxta o’rganish asosida quyidagi ko’nikma, malakalarni o’zlashtira olishlari zarur deb hisoblaydi: pedagogikaning asosiy g’oyalari, kontseptsiyalari, qonuniyatlarini va pedagogik hodisalarning rivojlanish qonuniyatlarini bilish; pedagogikaning eng muhim nazariyg’oyalari, asosiy kategoriyalari va tushunchalarini bilish; asosiy pedagogic faktlarni bilish; ta’lim va ⁸tarbiyaning umumiy uslubi haqidagi amaliy bilimlarni egallash. Psixologiyada E.P.Torrens tomonidan shaxs kreativligini aniqlovchi test ishlab chiqilgan. E.P.Torrensning fikricha, shaxs kreativligi Ozida quyidagi belgilarni namoyon qiladi: 1) savollar, kamchiliklar va bir-biriga zid ma‟lumotlarga e‟tiborsiz bo’lmaslik; 2) muammolarni aniqlash uchun harakat qilish, ilgari surilgan taxminlar asosida ularning echimini topishga intilish. Bugungi kunda psixologiyada shaxs kreativligi uning faoliyatiga xos ikki jihatga ko’ra aniqlanmoqda. Bunda faoliyatning ikki jihatini yorituvchi testlardan foydalaniladi. Ular quyidagilardir : E.P.Torrensning shaxsa kreativ sifatlarini namoyon bOlishini aniqlovchi testlarning turlari Bo’lajak pedagoglarda kreativ fikrlash ko’nikmasini shakllantirishdan oldin sinfda qulay muhitni yaratish lozim. Kreativ muhitda ta‟lim olayotgan bo’lajak pedagoglarda asta-sekin kreativ vazifalarni bajarishga nisbatan qiziqish ortadi shuningdek, kreativ tafakkurga ega o’qituvchini kuzatish natijasida kreativ fikrlashga moyil bo’ladi (Sternberg & Williams, 1996). Kreativlik xarakteridagi o’quv-bilish muhiti bo’lajak pedagoglarda ta‟lim jarayonida katta ahamiyatga ega bo’lgan tanqidiy va kretiv fikrlash ko’nikmasining rivojlanishiga olib keladi (Boykin & Noguera, 2011, 2012; Marks, 2000, as cited in Jensen, 2013). Bo’lajak pedagoglarning kreativ tafakkurga ega bo’lishlari ularda ijodiy muhitning qanchalik tarkib toptirilganligiga bog’liq. “To’laqonli kreativlikxarakteriga ega ta‟lim muhitini yaratish puxta o’ylangan rejaga tayanadi. O’qituvchilar agarda o’zlarining kreativ o’qitish metod va strategiyalarini qo’llash turlari Shaxsning hayotiy tajribasi va shaxsiy sifatlarini aniqlovchi testlar. Ijodiy tafakkur va uning natijalari (tezkorlk, samaradorlik, mahsuldorlik va aniqlovchi testlar (ya‟ni keng ko’lamda o’ylash va kreativ fikrlash jarayonini tashkil etish)da katta samaradorlikka erishishni istasalar, buni bo’lajak pedagoglar ongiga singdirishlari va o’z vazifalarini sidqidildan bajarishlari lozim (Higgins, Hall, Baumfield, & Moseley, 2005)”. Qolaversa, “kreativ xarakterga ega muhitdagina bo’lajak pedagoglar o’rganayotgan mavzuning mazmuni, o’quv axborotlar o’rtasidagi o’zaro aloqani tushunish imkoniyatiga ega bo’ladi va bu haqida fikrlash boshlashadi (Anderson et al., 2000)”.Ta‟lim amaliyotining kreativ xarakter kasb eta olmayotganligi bir qator tadqiqotchilar tomonidan o’rganilgan. M: xorijiy mamlakatlarda Begetto, Kaufman, Kirshner (2010), Sveller, Klark (2006) kabi tadqiqotchi-pedagoglar buning sabablari hamda ularni bartaraf etish shartlarini quyidagilar bilan izohlaydilar: “Ko’p hollarda, o’qituvchilar fanning faqat mazmuni bilan tanishadilar, biroq fikrlash jarayoniga katta ahamiyat va e‟tibor va talablar qanday rivojlanishlari mumkinligi haqida hech qanday ma‟lumot bermaydilar. O’qituvchining palapartish yo’riqlar berish yondashuvining samaradorligi bo’lajak pedagoglar o’quv faoliyatini oshirishga yo’naltirilgan metod va strategiyalardan sezilarni darajada past (Beghetto, Kaufman, 2010; Kirschner, Sweller, Clark, 2006). Vaholanki, talablarda fikrlash ko’nikmasi bo’yicha yo’riqlarni aniq va tushunarli etkazib berish uchun o’qituvchi (tanqidiy, kreativ) fikrlash usullari, ko’nikmalarni samarali shakllantitrish yo’llari bilan bo’lajak pedagoglarni tanishtirish, orqali bo’lajak pedagoglar o’quv faoliyatini nazorat qilish va uni yo’naltirishi lozim”. Mualliflar tomonidan bildirilgan fikrlarning misollar yordamida yoritilganligi o’qituvchi va bo’lajak pedagoglarning kreativ fikrlash jarayonini tashkil etish to’g’risidagi fikrlarini oyinlashtirishga yordam beradi. “M: bo’lajak pedagoglar “Immigratsiya hodisasining mohiyatini “Aqliy hujum” strategiyasi asosida o’rganish jarayonda, eng avvalo, strategiyaning o’zi nimaligini, uni qanday qo’llash zarurligi haqidagi tushunchalarga ega bo’lishlari lozim”.Shaxs kreativligini rivojlantirish jarayonida “tabaqalashtirish”,“davrlashtirish” tushunchalarining muhim ahamiyat kasb etishi e‟tiborni tortadi.Xo’sh, bu ikki tushuncha qanday mazmunni ifodalaydi? Tabaqalashtirish (lot. “diferentia” – “farqlanish”, “darajalanish”) –butunning turli bosqich yoki darajalarga ajratilishi. Davrlashtirish (yunon. “peridos” – “doira Bo’ylab aylanish”) – muayyan hodisaning qandaydir yakunlangan jarayonni qamrab olgan vaqt birliklariga ajratilishi Kreativ jihatdan rivojlanishda har bir shaxs hayotida davr va bosqich muhim ahamiyat kasb etadi. Demak: Kreativlikning rivojlanish davri – ma’lum kreativlik sifatlarining rivojlanish yakuniga etgan qandaydir vaqt birligi. Kreativlikning rivojlanish bosqichi – muayyan kreativlik sifatlarining rivojlanganlik darajasi Shunga ko’ra ma’lum davr va bosqichlarda pedagoglarda ham kreativlik sifatlari ijodiy faoliyat malakalari rivojlanadi. Kreativ tafakkurga ega bo’lajak pedagoglar: -boshqa bo’lajak pedagoglarning xayoliga kelmagan g’oyalarni bildiradi; -o’zlarini ifoda etishning o’ziga xos uslubini tanlaydi; -ba’zan mavzu aloqasi yo’q yoki g’ayrioddiy savollar beradi; -echimi ochiq qolgan vazifalardan zavqlanadi; -g’oyalarni aniq dalillar asosida muhokama qilishni afzal ko’radi; Muammoning echimini topishda noan’anaviy yondashuvni tanlaydi. - Shaxsga xos kreativlik sifatlari quyidagilar sanaladi: - Ijodiy yo’nalganlik; - Mantiqiy fikrlash qobiliyati; - Eruditsiya (bilag’onlik); - Boy tasavvurga egalik; - Ijodiy ta‟sirchanlik va tashabbuskorlik; - O’z ijodkorligini to’la-to’kis namoyish etish; - Refleksiya qobiliyati; - Hissiyotga boylik; - Tavakkal qila olish qobiliyati; - Tafakkur tezligiga egalik; - Ichki sezgining rivojlanganligi; - O’ziga xos (orginal) g’oyalarni ilgari sura olish qobiliyati; ⁹ - Innovatsion qobiliyatga egalik; ¹⁰ - Yuksak badiiy qadriyatlarga egalik; - Mavjud tajriba va bilimlar asosida yangi qarorlarni qabul qilish malakasi. Pedagoglar kreativlik sifatlari bilan bir qatorda ijodiy faoliyatni tashkil etishga layoqatlilikni ifodalovchi quyidagi malakalarga ham ega bOlishlari zarur: Pedagoglarda kreativ faoliyatni tashkil etishga imkon beradigan
malakalar guruhlari: 1) bilishga oid (gnostik) malakalar; 2) loyihalash malakalari; 3) ijodiy-amaliy (konstruktiv) malakalar;tadqiqotchilik malakalari; 4) muloqotga kiruvchanlik (kommunikativ) malakalari; 5) tashkilotchilik malakalari; 6) izchillikni ta’minlovchi (protsesssual) malakalar; 7) texnik-texnologik malakalar Quyida ushbu malakalar guruhlarining mohiyati yoritiladi: Bilishga oid (gnostik) malakalar: - Bo’lajak pedagoglarning yosh va individual xususiyatlari, jamoaning ijtimoiy- psixologik o’ziga xosligini inobatga olgan holda o’quv-tarbiyaviy vazifalarni aniq belgilash; - zamonaviy ta‟lim talablaridan kelib chiqqan holda o’quv-tarbiya jarayonini didaktik, psixologik va metodik jihatdan rejalashtirish va tahlil qilish;
- ta‟lim va tarbiya jarayonlarini tashkil etishning samarali shakl, metod va vositalarni asosli ravishda tanlay olish; - bo’lajak pedagoglar tomonidan o’quv dasturi talablaridan kelib chiqqan holda materiallarni o’zlashtirganlik natijalarini, o’quvchilarning tarbiyalanganlik va rivojlanganlik darajasini aniqlay bilish; - bo’lajak pedagoglarning bilishga bo’lgan qiziqish, ehtiyoj va faolliklarini rivojlantirish bo’yicha turli ko’rinishdagi ishlarni olib borish; - darsda, darsdan tashqari sharoitlarda, kuni uzaytirilgan guruhlarda, to’garak, klub yoki jamiyatlarda turli tarbiyaviy ishlarni olib borish; - bo’lajak pedagoglar, ularning ota-onalari bilan individual ishlarni amalga oshirish; - bo’lajak pedagoglarda sog’lom turmush kechirishga bo’lgan ehtiyojni shaxsiy va umumiy gigienaga amal qilish ko’nikmalarini, birinchi tibbiy yordam ko’rsatish malakalarini shakllantirish; - ta‟lim jarayonida turli ko’rsatmali qurollar, zamonaviy texnik vositalar,axborot va ilg’or pedagogik texnologiyalaridan foydalanish; - didaktik material va ko’rsatmali qurollarni ishlab chiqish; - ota-onalarni pedagogik bilimlar asoslari, bolalarning asosiy yosh xususiyatlari, psixologik o’ziga xosliklari, turli yosh bosqichlarida farzandlar bilan ota-onalar o’rtasida kechadigan munosabatlar mohiyatidan xabardor qilish;
-o’z-o’zini tahlil qilish, o’z-o’zini baholash va shaxsiy faoliyatda yo’l qo’yilgan kamchiliklarni tuzatish Loyihalash malakalari: - dars yoki tarbiyaviy tadbirlarning loyihalarini yaratish; - dars yoki tarbiyaviy tadbirning texnologik xaritasini yaratish; - dars yoki tarbiyaviy tadbir mohiyatini bosqichma-bosqich yoritish; - ta‟limiy yoki tarbiyaviy faoliyat maqsadini aniq belgilash; - maqsadga mos keladigan vazifalarni aniqlash; - o’quv materialining didaktik, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlarini bayon etish; - o’quv yoki tarbiyaviy xarakterdagi material mazmunini shakllantirish; - o’quv yoki tarbiyaviy material mazmunini ochib beradigan bir qancha ma‟lumotlar o’rtasidagi o’zaro izchillikni ta‟minlash; - bo’lajak pedagoglarni mustaqil fikrlashga rag’batlantiruvchi savollar tizimini ishlab chiqish; - dars yoki tarbiyaviy tadbirning metodik tuzilishini asoslash; - dars yoki tarbiyaviy tadbir jarayonida bajariladigan pedagogik topshiriqlar tizimini aniqlash; - yangi materialni bayon etishda turli zamonaviy yondashuvlarni qo’llash; - muayyan izchillikka ega test topshiriqlarini ishlab chiqish; - bo’lajak pedagoglarning bilim darajasini tashxislash jarayonini asoslash; - bo’lajak pedagoglar jamoasi hamda alohida talabaning tarbiyalanganlik va rivojlanganlik darajasini baholash mexanizmin yaratish

Ijodiy-amaliy (konstruktiv) malakalar:

- alohida-alohida ma‟lumotlardan foydalangan holda yaxlit o’quv va tarbiyaviy xarakterdagi materialni shakllantirish; - o’quv materialini turli rasm, surat, jadval, diagramma, model va boshqalar bilan boyitish; - o’ziga xos, orginal o’quv materialini tayyorlash; - mustaqil ravishda yangi metodni asoslash; - O’quv mashg’uloti (dars) va tarbiya tadbir uchun ko’rsatmali qurollar to’plamini yaratish; - dars yoki tarbiyaviy tadbirning texnologik pasporti, xaritasini yaratish; - dars yoki tarbiyaviy tadbirda foydalanish uchun multimediya materiallarini yaratish; - O’quv materialining taqdimot variantini tayyorlash; - turli mavzulardagi tarbiyaviy tadbirlar uchun bo’lajak pedagoglarning faol ishtirokida video roliklar yaratish; - dars konspektini tayyorlash; - turli shakl va metodlarga asoslangan sinov topshiriqlari (savol, topshiriq, masala, misol, mashq, test), baholash mezonlarini ishlab chiqish; - nazorat ishlarini tashkil etishga ijodiy yondashish;
Tadqiqotchilik malakalari: - ilmiy izlanish olib borish metod va vositalarini tanlash; - manbalar bilan ishlash (nazariy tahlil, muhim ma‟lumotni topish, tezis,konspekt, referat, kartoteka bilan ishlash, adabiyotlar ro’yxatini tuzish); - nashr manbalari va axborot texnologiyalari (Internet) materiallari bilan tanishish; - anketa so’rovini tashkil etish; - zamonaviy pedagogik muammolarni aniqlash, dolzarbligini asoslash; - mavjud manbalar asosida muammoning ishlanganlik darajasini o’rganish; - pedagogik tajriba olib borish metodikasini ishlab chiqish; - uch (yoki to’rt) bosqichli pedagogik tajribani ilmiy-metodik tashkil etish; - ilmiy maqola, axborot va hisobot tayyorlash; - ilmiy maqolalarni nashrga tayyorlash; - pedagogik tajriba natijalarini umumlashtirish va tahlil qilish; - tahlil natijalarini matematik-statistik tahlil qilish; - statistik tahlil natijalariga ko’ra xulosa chiqarish va ilmiytavsiyalarni ilgari surish;

- pedagogik tajriba natijalarini muhokama qilish (savollar qo’yish, shaxsiy fikrni bildirish, tanqidiy fikrlarni ayta olish, amaliy takliflar berish) Muloqotga kiruvchanlik (kommunikativ) malakalari: - bo’lajak pedagoglar, ota-onalar, ta‟lim muassasasi rahbariyati, hamkasblar bilan muloqotda turli shakl, metodlardan foydalanish; - pedagogik amaliyotning barcha ishtirokchilari bilan amaliy, ishchanlik yoki shaxsiy munosabat o’rnatish; - bo’lajak pedagoglarga ma‟lumotlarni etkazishning samarali yo’l va vositalarini topish; - topshiriqlar yuzasidan talabaning javobi yoki shaxsiy fikrlarini tinglay bilish; - pedagogik jarayonlarda yuzaga keladigan nizolarning oldini olish, bartaraf etish yoki rivojlantirish; - jamoa va turli bosqichdagi bo’lajak pedagoglar o’rtasida o’zaro munosabatlarni mustahkamlash; - jamoada sog’lom raqobatga asoslangan muhitni qaror toptirish; - bo’lajak pedagoglarning faoliyatlarini rag’batlantirish; - talaba javobidagi xato yoki xatti-harakatidagi kamchiliklarga munosabat bildirish; - bo’lajak pedagoglar bilan ta‟limiy hamkorlikka erishish
Tashkilotchilik malakalari: - bo’lajak pedagoglarning o’quv-bilish faoliyatini boshqarish; - bo’lajak pedagoglarda ilmiy bilimlarni o’zlashtirish ko’nikma, malakalarini shakllantirish; - dars jarayonida vaqtni to’g’ri taqsimlash va rejani samarali bajarish; - bo’lajak pedagoglar bilan individual ishlarni tashkil etish; - guruh jamoasi bilan jamoaviy yoki guruhli ishlarni olib borish; - bo’lajak pedagoglarda ta‟lim muassasasi ichki tartib-qoidalariga rioya etish ko’nikmalarini shakllantirish; - bo’lajak pedagoglarga o’quv va ijtimoiy topshiriqlarni berish; - o’quvchilarning diqqatini boshqarish; - bo’lajak pedagoglar o’rtasida bahs-munozara tashkil etish va uni boshqarish; - darslarda o’yin texnologiyalaridan foydalanish; - bo’lajak pedagoglarning o’quv faolliklarini oshirish, ularning mustaqilligini ta‟minlash; - kichik guruhlarni shakllantirish asosida topshiriqlar bajarilishini ta‟minlash; - bo’lajak pedagoglar bilan hamkorlikda tarbiyaviy ishlar ro’yxatini ishlab chiqish. Izchillikni ta’minlovchi (protsesssual) malakalar: - o’quv materiali mazmunini bayon qilishda nutqiy izchillikni ta’minlash; - og’zaki va yozma nutqni bayon qilishda o’zaro izchillikni qaror toptirish; - bo’lajak pedagoglarning mavjud bilimlari bilan yangi o’zlashtiriladigan bilimlar o’rtasida muayyan izchillikni yuzaga keltirish; - bo’lajak pedagoglarning mavjud hayotiy qarashlarini yangi g’oyalar bilan boyitish; - darsda va darsdan tashqari tarbiyaviy ishlaarda pedagoglarni faol faoliyatga undovchi metodlardan foydalanishda muayyan izchillikka erishish; - pedagoglar BKM darajasining DTS talablariga muvofiq kelishida ma‟lum izchillikka erishish; - guruh jamoasining ijtimoiy-psixologik holatini o’rganish metodlaridan foydalanishda pedagogik faoliyat izchilligini ta‟minlash; - pedagoglarning tarbiyalanganlik va rivojlanganlik darajasini baholashda doimiy izchillikka erishish Texnik-texnologik malakalar: - ta‟lim jarayoniga zamonaviy texnik vositalarini tatbiq etish; - dars jarayoni mazmunini texnologik pasport va texnologiya xarita yordamida yoritish; - O’quv materiali mazmunini yorituvchi slaydlarni tayyorlash; - O’quv mashg’ulotlarini axborot texnologiyalari, interfaol metodlar yordamida tashkil etish; - ixtisoslik fani xususiyatidan kelib chiqqan holda turli texnik vositalardan foydalanish; - darslarda proektorni qo’llay olish; - O’quv materiallarini audio va video yozuvlari, taqdimot asosida bayon qilish; - pedagoglarda o’quv materialini mustahkamlash va o’quv topshiriqlarini berishda axborot texnologiyalarini qo’llash; - kompyuter imkoniyatlaridan foydalanishga doir o’quv topshiriqlarini ishlab chiqish; - pedagoglarning BKMni baholashni kompyuter asosida tashkil etish; - pedagoglarning bilim olganlik va tarbiyalanganlik darajalarini tashxis qilishda kompyuter yordamiga tayanish va b.sh.

II BOB. PEDAGOGLARDA KREATIVLIK SIFATLARINI RIVOJLANTIRISH YO‘LLARI.

2.1. Umumiy pedagogika fanining oliy ta’limda o’qitish xolati. “Umumiy pedagogika” o’quv fani tegishli yo’nalishda oliy ta’lim muassasalari talabalarida kasbiy-pedagogik sifatlarni shakllantirish, ularni kasbiy tayyorlashda muhim o’rin tutadi. Zamonaviy sharoitda fanni o’qitish o’qituvchi kadrlarni ilm-fan, texnika va texnologiya sohalarida erishilayotgan ilg’or yutuqlar, umuminsoniy g’oyalar, milliy qadriyatlarga tayangan holda tayyorlash, ularda pedagogik madaniyatni rivojlantirish, ijodiy tafakkurni tarkib toptirish, tarbiyachi, o’qituvchi hamda yoshlar murabbiysi sifatida pedagogik jarayonlarni to’g’ri tashkil etish malakalarini hosil qilishga yo’naltirilgan. Fanni olib borishda darslik, o’quv va uslubiy qo’llanmalar, ma’ruza matnlari, tarqatma materiallar, o’quv-uslubiy majmualar, monografiyalar, xorijiy va respublikamizning yetakchi olimlari ilmiy-tadqiqot natijalaridan foydalaniladi. Fanning o’qitish dasturda ko’rsatilgan mavzular ma’ruza, amaliy (yoki seminar, laboratoriya) kurs ishi mashg’ulotlari hamda mustaqil ta’lim shaklida olib boriladi.

Talabalarni zamonaviy pedagogika fanining nazariy-metodologik asoslari bilan qurollantirish, pedagogik faoliyat mazmuni, ta`lim va tarbiya jarayonini samarali tashkil etish yo`llari, ilg`or pedagogik texnologiyalar bilan yaqindan tanishtirish orqali ularda pedagogik tafakkurni, ijobiy fikrlash qobiliyatini, ta`lim oluvchilar bilan muvafaqqiyatli ishlashga doir zarur malakalarni, vaziyatni to`g`ri baholash, oqilona qarorlarni qabul qilish, ularni maqsadga muvofiq tarbiyalash ko`nikmalarini shakllantirish, milliy pedagogik meros g`oyalarini, Sharq mutafakkirlarining ta`lim-tarbiyaga oid qarashlarini ta`lim muassasalari amaliyotiga maqsadli tatbiq etish tajribasini hosil qilishdan iborat. ¹¹

№	Mashg‘ulot turi	Ajratilgan soat	Semestr
			III	IV
1	Ma’ruza	54	28	26
2	Amaliy mashg’ulot	20	10	10
3	Seminar mashg’ulot	48	24	24
4	Mustaqil ta`lim	120	60	60
5	Kurs ishi
6	Auditoriya soati	122	62	60
7	Umumiy soat	242	122	120

FANNING TAQVIM-MAVZU REJASI

III-semestr

Hafta	Soat		Mashg‘ulot mazmuni
1	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 1-Mavzu: O`zbekiston Respublikasida ta`lim tizimini rivojlantirishning kontseptual asoslari. Mavzu rejasi: 1.O`zbеkistоn Rеspublikаsningi ―Tа`lim to`g`risidаgi Qоnuni va ―Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi. 2.Kаdrlаr tаyyorlаsh Milliy modeli vа uning tarkibiy qismlаri. 3. Ta`lim sohasidagi davlat siyosatining asosiy tamoyillari. 4.Ta`lim tizimi va turlari. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
2	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 2-Mavzu: Pedagogika shaxs tarbiyasi va rivojlanishi to`g`risidagi fan. Ilmiy-pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi va metodlari. Mavzu rejasi: 1.Pedagogika fani va uning asosiy kategoriyalari. 2.Pedagogika fanining paydo bo`lishi va rivojlanishi. 3.Pedagogik fanlar tizimi. 4.Pedagogikaning boshqa fanlar bilan aloqasi. 5.Ilmiy-pedagogik tadqiqotlarni tashkil etish va o`tkazish. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2.Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3.Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4.Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5.Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6.Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7.Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8.Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9.Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
3	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 3-Mavzu: Shaxsning rivojlanishi, tarbiyasi va ijtimoiylashuvi. Mavzu rejasi: 1.Individ vа shаxs tushunchаsi. 2.Shaxs rivohlanishining ijtimoiylashuv bilan aloqadorligi. 3.Shaxs rivojlanishida irsiyat, muhit va tarbiyaning tutgan o`rni. 4.Shaxs rivojlanishining yosh va psixologik xususiyatlari. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
4	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 4-Mavzu: Yaxlit pedagogik jarayon. Mavzu rejasi: 1.Yaxlit pedagogik jarayon tushunchasi va uning tuzilishi. 2.Pedagogik jarayon qonuniyatlari va tamoyillari. 3.Pedagogik jarayonda tarbiyaning mohiyati va maqsadi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
5	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 5-Mavzu: Didaktika – pedagogik ta`lim nazariyasi. O`qitish jarayoni yaxlit tizim sifatida Mavzu rejasi: 1.Tа`lim nаzаriyasi (didаktikа) pеdаgоgikаning tаrkibiy qismi sifаtidа. 2.Didаktikаning mаqsаd vа vаzifаlаri. 3.Tа`lim jаrаyonining mоhiyati. 4.O`qitish vа o`rgаnish jаrаyonlаri tаvsifi, o`quv jаrаyonidа ulаrning o`zаrо bоg`liqligi. 5.O`quvchilаrning bilish fаоliyati vа uning tuzilishi. 6.Tа`lim tаmоyillаri vа qоnuniyatlаri. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
6	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 6-Mavzu: Ta`lim mazmuni. Mavzu rejasi: 1.Ilmiy-tехnik jаrаyon vа tа`lim mаzmuni. 2.Hozirgi vaqtda ta`lim mazmunini belgilashga doir asosiy g`oyalar. 3.Ta`lim mazmunini belgilab beruvchi me`yoriy hujjatlar. 4.Davlat ta`lim standarti. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
7	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 7-Mavzu: Ta`lim metodlari va vositalari. Mavzu rejasi: 1.Tа`lim mеtоdlаri vа usullаri tushunchаlаri. 2.Zаmоnаviy didаktikаdа tа`lim mеtоdlаri tаsnifigа turlichа yondаshuvlаr. 3.Ta`lim metodlarining mohiyati. 4.Ta`lim metodlarini tanlab olish shartlari. Ta`lim vositalari va ularning funktsiyalari.. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
8	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 8-Mavzu: Ta`limni tashkil etish shakllari va turlari . Mavzu rejasi: 1.Ta`limni tashkil etish shakllari tushunchasi va ta`lim turlari. 2.Darsning turlari va tuzilishi. Nostandart darslar. 3.Ta`limni tashkil etishning yordamchi shakllari. 4. O`qituvchining darsga tayyorlanishi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
9	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 9-Mavzu: O`quvchilаrning bilim, ko`nikmа vа mаlаkаlаrini tаshхis etish Mavzu rejasi: 1.Tа`lim оlgаnlikni tаshхis etishning mоhiyati. 2.O`quv jаrаyonidа nаzоrаt vа hisоbgа оlish funktsiyalаri. 3.Tа`lim оlgаnlikni tashxis etish tаmоyillаri. 4.O`quv fаоliyati nаtijаlаrini hisоbgа оlish turlаri, shаkllаri vа mеtоdlаri. 5.Bilim, ko`nikmа vа mаlаkаlаrni bаhоlаsh mеzоnlаri. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
10	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 10-Mavzu: Tаrbiya jаrаyonining mоhiyati vа mаzmuni. Tаrbiya qоnuniyatlаri vа tаmоyillаri Mavzu rejasi: 1. Jаmоа tаrbiya оbyеkti vа subyеkti sifаtidа. 2. Tаrbiyaning umumiy mеtоdlаri. 3.O`quvchilarning ilmiy dunyoqаrаshini shаkllаntirish. 4. Fuqаrоlik tаrbiyasi. Mafkuraviy tarbiya. 5. Ma`naviy-axloqiy tarbiya 6. O`quvchilarning mehnat, jismoniy va estetik tarbiyasi Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
11	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 12-Mavzu: O’quvchilarda axborot iste’moli madaniyatini shakllantirish. Mavzu rejasi: 1.Axborot iste’moli madaniyati mazmuni va moxiyati. 2. Shaxsiy axborot xavfsizligi. 3.O'quvchilarda axborot iste’moli madaniyatini shakllantirish metodlari. 4.O’quvchilarda axborot iste’moli madaniyatini shakllantirish texnologiyasi. Adabiyotlar 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
12	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 12-Mavzu: Ta`lim muassasasi menejmenti Mavzu rejasi: 1.Ta`lim muassasasi menejmenti haqida tushuncha. 2.Ta`lim muassasasini boshqarish. 3.Ta`lim muassasasi Ustavi – rahbarlik va boshqaruv tizimini aniqlovchi hujjat. 4.Ta`lim muassasasining ichki boshqaruvi. Ta`lim muassasasida metodik ishlarni tashkil etish. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
13	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 13-Mavzu: Xalqaro baxolash dasturlari Mavzu rejasi: 1.Xalqaro baxolash dasturlarining me’yoriy asoslari 2. Xalqaro baxolash dasturlari metodologiyasi. 3.PISA - ukuvchilarni ta’limiiyutuklarini baxolash xalkaro dasturi. 4.PIRLS - matnni ukish va tushunish darajasini aniklovchi xalkaro tadkikot. 5.TIMSS - maktabda matematika va anik fanlar sifatini tadkik kiluvchi xalkaro monitoring. 6. ISILS - komtoter va axborot savodxonligi buiichaxalkaro tadkikot Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
14	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 14-Mavzu: Korreksion pedagogika asoslari. Mavzu rejasi: 1.Kоrrеktsiоn pеdаgоgikа pеdаgоgik fаnlаrning tаrmоg`i sifаtidа. 2.Kоrrеktsiоn (mахsus) pеdаgоgikаning аsоsiy vаzifаlаri, tаmоyillаri vа mеtоdlаri. 3. Inklyuziv ta`lim. 4.Аnоmаl bоlаlаr vа ulаrning umumiy tаvsifi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
	28		III semester bo’yicha jami
			IV-semestr
15	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 1-Mavzu: Pedagogika tarixi fan sifatida. Ibtidoiy jamoada tarbiya. Eng qadimgi davrlardan VII asrgacha ta`lim-tarbiya va pedagogik fikrlar. Mavzu rejasi: 1.Pedagogika tarixi fanining maqsad va vazifalari. 2.Pedagogika tarixi fani g`oyalarining kishilik jamiyati taraqqiyoti bilan o`zaro aloqadorligi. 3.Ta`lim-tarbiya va pedagogika tarixini davrlashtirish muammolari. 3.Eng qadimgi davrlardan VII asrgacha ta`lim-tarbiya va pedagogik fikrlar taraqqiyoti. 6.Eng qadimgi yozma manbalarda ta`lim-tarbiya masalalarining yoritilishi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
16	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 2-Mavzu: VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha O`rta Osiyoda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar Mavzu rejasi: 1. Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi fanining predmeti, maqsadi vazifalari. 2. Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi fanining asosiy kategoriyalari. 3. Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi fanining fanlararo aloqasi. 4. Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi : nazariya va amaliyot Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
17	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 3-Mavzu: Sharq Uyg`onish davrida pedagogik fikrlarning rivojllanishi. Sharq Uyg`onish davrida ta`limiy-axloqiy fikrlar rivoji. Mavzu rejasi: 1. IX-XI asrlar – Sharq Uyg`onish davri. Abu Abdulloh Xorazmiyning didaktik qarashlari. 2.Abu Nasr Forobiyning asarlaridagi pedagogik fikrlar. 3.Abu Rayhon Beruniyning ilmiy-pedagogik qarashlari. 4.Abu Ali ibn Sino tarbiya va ta`lim haqida. Mahmud Qoshg`ariyning Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
18	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 4-Mavzu: XIV asrning ikkinchi yarmi va XVI asrda Movaraunnahrda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar rivoji. Mavzu rejasi: 1.Ijtimoiy hayotning ta`lim-tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar rivojiga ta`siri. 2.So`fiylik ta`limotining ma`naviy hayotga ta`siri. 3.Movaraunnahrda Amir Temur tomonidan markazlahgan davlat barpo etilishi va uning fan, madaniyat va ma`rifat rivojiga qo`shgan hissasi. 4.Mirzo Ulug`bekning pedagogik g`oyalari va ma`rifatparvarlik xizmatlari. Ulug`bek davrida maktab islohoti Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
19	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 5-Mavzu: XIV asrning ikkinchi yarmi va XVI asrda Movaraunnahrda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar rivoji. Mavzu rejasi: 1. Ijtimoiy hayotning ta`lim-tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar rivojiga ta`siri. 2.So`fiylik ta`limotining ma`naviy hayotga ta`siri. 3.Movaraunnahrda Amir Temur tomonidan markazlahgan davlat barpo etilishi va uning fan, madaniyat va ma`rifat rivojiga qo`shgan hissasi. 4.Mirzo Ulug`bekning pedagogik g`oyalari va ma`rifatparvarlik xizmatlari. Ulug`bek davrida maktab islohoti. 5.Zahiriddin Muhammad Boburning pedagogik fikrlari. 6.Alisher Navoiyning asarlarida tarbiya va insonparvarlik masalalari. Navoiyning maktab va madrasalar rivojiga qo`shgan hissasi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
20	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 6-Mavzu: XVII asrdan XIX asrning yarmigacha tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar rivoji. Mavzu rejasi: 1. Buxoro amirligi, Qo`qon va Xiva xonliklarida ta`lim-tarbiya. 2.Maktab va madrasalarda ta`lim mazmuni. 3.Qizlar maktabi va unda ta`lim mazmuni. 4.Munis Xorazmiyning ―Savodi ta`lim‖ asari – husnihatga doir dastlabki qo`llanma sifatida. 5.Muhammad Sodiq Qoshg`ariyning ―Odob as-solihin asari – yuksak ma`naviy-axloqiy sifatlarni yorituvchi manba. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
21	4		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 7-Mavzu: XIX asrning 2-yarmi – XX asrning 1-choragida Turkiston o`lkasida tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar. Mavzu rejasi: 1.XIX asrning 2-yarmida Turkistonda maktablar tizimi. 2.Chor Rossiyasining ta`lim siyosati. 3.Turkistonda rus maktablarining ochilishi. Yerlik aholi uchun rus-tuzem maktablarining tashkil etilishi. 4.Turkistonda jadidchilik harakati. 5.Yangi usul maktablarining ochilishi. Mahmudxo`ja Behbudiy, Munavvar Qori, Abdulla Avloniy, Abduqodir Shakuriylarning yangi usul maktablarini tashkil etishdagi ma`rifatparvarlik xizmatlari. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
22	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 8-Mavzu: 1924-1991 yillarda O`zbekistonda ta`lim tizimi va pedagogik fikrlar rivoji. Mavzu rejasi: 1. Turkiston o`lkasida ta`lim siyosati. 1924-1945 yillarda ta`lim va pedagogika fani. 2.1945-1991 yillarda O`zbekistonda ta`lim tizimi va pedagogika fani rivoji Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
23	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 9-Mavzu: Mustaqil O`zbekiston ta`lim tizimi. Mustaqillik yillarida pedagogik fikrlar rivoji. Mavzu rejasi: 1. Mustaqill O`zbekistonda ta`lim sohasida amalga oshirilgan islohotlar. 2.O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, ―Ta`lim to`g`risidagi Qonun va ―Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi – Respublikamizda ta`lim-tarbiyani tashkil etish va kadrlar tayyorlashning huquqiy asosi sifatida. 3.Mustaqqillik yillarida pedagogik fikrlar rivojining asosiy yo`nalishlari. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
24	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 10-Mavzu: Eng qadimgi davrlardan XIX asrning birinchi yarmida jahon pedagogika fanining rivojlanish tarixi. Ya.A.Komenskiyning pedagogik nazariyasi. Mavzu rejasi: 1. Qadimgi Sharq, Qadimgi Yunoniston, Qadimgi Rim davlatlarida maktab va tarbiya. 2.Qadimgi Yunoniston faylasuflari tarbiya to`g`risida. Qadimgi Rimda pedagogik g`oyalar rivoji. 3.XII asrda Rossiyada pedagogik adabiyotlarning nashr etilishi. Rus pedagog-olimlarining pedagogik g`oyalari. 4.G`arbiy Yevropada maktab va pedagogik fikrlar. 5. Ya.A.Komenskiyning pedagogik nazariyasi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
25	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 11-Mavzu: XIX asrning 2-yarmi – XX asrda jahon pedagogika fanining rivoji. K.D.Ushinskiyning pedagogik merosi.. Mavzu rejasi: 1. XIX asrning oxiri – XX asrda G`arbiy Yevropa, AQSh, Rossiyada reformatorlik pedagogikasi va uning asosiy yo`nalishlari. 2. M.V.Lomonosov va uning rus pedagogikasi va maktablar rivojidagi o`rni. 3. L.N.Tolstoyning pedagogik qarashlari. K.D.Ushinskiy pedagogika fani va tarbiyaning ahamiyati to`grisida. 4. K.D.Ushinskiyning didaktik qarashlari va pedagogic merosi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
26	2		Mashg‘ulot turi: Ma’ruza 12-Mavzu: Hozirgi davrda jahon mamlakatlari ta`lim tizimi va pedagogika fani rivoji. Mavzu rejasi: 1. XX asr jahon ta`lim tizimidagi global tendentsiyalar. 2.Iqtisodiy rivojlangan davlatlar ta`lim tizimi. 3.Ta`lim modellari. 3.Xalqaro loyihalar va ta`lim dasturlari. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
	26		IV semestr bo’yicha jami
Seminar mashg’uloti mavzulari III semestir
1	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 1-Mavzu: O‘zbekiston Respublikasi ta’lim tizimi Mavzu rejasi: 1.O‘zbеkistоn Rеspublikаsningi “Tа’lim to‘g‘risidа”gi Qоnuni va “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi”. 2. Kаdrlаr tаyyorlаsh Milliy modeli vа uning tarkibiy qismlаri. 3.Ta’lim sohasidagi davlat siyosatining asosiy tamoyillari. 4.Ta’lim tizimi va turlari Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
2	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 2-Mavzu: Pedagoglik kasbi va uning vazifalari Mavzu rejasi: 1 Sharq mutafakkirlari va G’arb pedagoglari tomonidan pedagoglik kasbi ijtimoiy ahamiyatining baholanishi. 2.O’qituvchining burch va majburiyatlari, kasbiy sifatlari, pedagog odobi, o’quvchilar jamoasi, ota-onalar, hamkasblari bilan muloqoti. 3.Zamonaviy sharoitda o’qituvchi shaxsiga qo’yilgan talablar. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
3	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 3-Mavzu: Pedagоgika fan sifatida. Pedagоgik ilmiy tadqiqоt metоdlar Mavzu rejasi: 1.“Pedagоgika”ning ijtimоiy fan sifatida jamiyat taraqqiyotidagi o’rni. 2.Pedagоgika fanining rivоjlanish bоsqichlari va asоsiy kategоriyalari (tarbiya, ta`lim, ma`lumоt, bilim, ko’nikma, malaka, rivоjlanish). 3.Fanning tarkibiy tuzilmasi va tarmоqlari 4.Pedagоgika fanining bоshqa fanlar bilan o’zarо alоqadоrligi va bоg’liqligi. 5. Pedagоgik fanlar tizimi. Pedagоgika fanining ilmiy-tadqiqоt metоdlari va ularning turkumlari.. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
4	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 4-Mavzu: O`quvchi shaxsi tarbiyaning obyekti va subyekti sifatida. Mavzu rejasi: 1.“Individ” vа “shаxs” tushunchаsi. 2.Shaxs rivohlanishining ijtimoiylashuv bilan aloqadorligi. 3.Shaxs rivojlanishida irsiyat, muhit va tarbiyaning tutgan o‘rni. 4.Shaxs rivojlanishining yosh va psixologik xususiyatlari. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
5	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 5-Mavzu: Ta`lim jarayonining qonuniyatlari va tamoyillari Mavzu rejasi: 1.Yaxlit pedagogik jarayon tushunchasi va uning tuzilishi. 2.Pedagogik jarayon qonuniyatlari va tamoyillari. 3.Pedagogik jarayonda tarbiyaning mohiyati va maqsadi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010. .
6	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 6-Mavzu: Tа’lim mаzmuni Mavzu rejasi: 1.Ilmiy-tехnik jаrаyon vа tа’lim mаzmuni. 2.Hozirgi vaqtda ta’lim mazmunini belgilashga doir asosiy g‘oyalar. 3.Ta’lim mazmunini belgilab beruvchi me’yoriy hujjatlar. 4.Davlat ta’lim standarti. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
7	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 7-Mavzu: Ta’lim metodlari va vositalari turlari Mavzu rejasi: 1.Tа’lim mеtоdlаri vа usullаri tushunchаlаri. 2.Zаmоnаviy didаktikаdа tа’lim mеtоdlаri tаsnifigа turlichа yondаshuvlаr. 3.Ta’lim metodlarining mohiyati. 4.Ta’lim metodlarini tanlab olish shartlari. 5.Ta’lim vositalari va ularning funktsiyalari. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
8	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 8-Mavzu: Dars – ta`limni tashkil etishning asosiy shakli Mavzu rejasi: 1.Ta’limni tashkil etish shakllari tushunchasi va ta’lim turlari. 2.Darsning turlari va tuzilishi. 3.Ta`limni tashkil etishning an`anaviy shakli (sinf-dars tizimi) 4. Darsni tashkil etishga qo’yiladigan didaktik talabalar. 5.Dars jarayonining tarkibiy tuzilmasi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
9	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 9-Mavzu: O‘quvchilаrning bilim, ko‘nikmа vа mаlаkаlаrini tаshхis etish Mavzu rejasi: 1.Tа’lim оlgаnlikni tаshхis etishning mоhiyati. 2.O‘quv jаrаyonidа nаzоrаt vа hisоbgа оlish funktsiyalаri. 3.Tа’lim оlgаnlikni tashxis etish tаmоyillаri. 4. O‘quv fаоliyati nаtijаlаrini hisоbgа оlish turlаri, shаkllаri vа mеtоdlаri. 5 .Bilim, ko‘nikmа vа mаlаkаlаrni bаhоlаsh mеzоnlаri. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
10	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 10-Mavzu: Har tomonlama barkamol shaxsni shakllantirish – milliy tarbiyaning bosh maqsadi Mavzu rejasi: 1.Tаrbiya tushunchasi, tarbiyaning maqsadi va umumiy vazifalari. 2.Tаrbiya jаrаyonining o‘ziga xos xususiyatlari. 3.Tarbiya qоnuniyatlаri va tamoyillari. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010. 10.Хошимов К.. Нишонова С, Иномова М., Хасанов Р. Педагогика тарихи. - Т.: Укитувчи, 1996, 11.Hashimov К., Nishonova S. Pedagogika larixi. - Т.: O'zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2005.
11	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 11-Mavzu: Tаrbiya jаrаyonining mоhiyati vа mаzmuni. Tаrbiya qоnuniyatlаri vа tаmоyillаri Mavzu rejasi: 1.Tаrbiya mеtоdlаri haqida tushuncha. Tarbiya metodlari tasnifi 2.Iqtisodiy va ekologik tarbiya 3.Fuqаrоlik tаrbiyasi 4.Ma’naviy-axloqiy tarbiya Oila tarbiyasi 5.O‘quvchilarning jismoniy va estetik tarbiyasi. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
12	2		Mashg‘ulot turi: Seminar 4-Mavzu: Ta’lim muassasasi menejmenti Mavzu rejasi: 1.Ta’lim muassasasi menejmenti haqida tushuncha. 2. “Ta`lim muassasasi faоliyatini bоshqarish” tushunchasining tavsifi. 3.Ta`lim muassasasi faоliyatini bоshqarish maqsadi, vazifalari, mazmuni, tamоyillari, shakllari, metоdlari, vоsitalari. 4.Ta’lim muassasasi Ustavi – rahbarlik va boshqaruv tizimini aniqlovchi hujjat. 5. Ta’lim uassasasida metodik ishlarni boshqarish. Adabiyotlar: 1. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amahyoti. Darslik " Т.: SANO-STANDART,20I7. 2. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi. Darslik.-T.: IQT1SODIYOT DUNYOS1, 2018. 3. Ro'ziyeva D.I., Tolipov 0\Q. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. - Т.: INNOVATSIYA-ZIYO. 2019. 4. Mutalipova M.J., Xodjayev B.X. Qiyosiy pedagogika. Darslik. - Т.: TDPU. 2015. 5. Юзликаева Э., Мадьярова С, Янбарисова Э„ Морхова И. Теория И практика общей педагогики. Учебник. - Т.: ТГПУ, 2014. 6. Калдыбекова А.С. Жалпы педагогика теориясы жэне практикасы. I. Педагогика теориясы.- Т.: ТДПУ, 2013. 7. Pedagogika / Nopedagogik oliy ta'lim muassasalari uchun darslik. U.lnoyatov, N.Muslimov, D.Ro'zieva, M.Usmonboeva. - Т.: TDPU, 2013. 8. Yuzlikayeva E., Axmedova M., Qurbonova C, Sh.Tashmetova. Umumiy pedagogika. Darslik.-T.: TDPU, 2012. 9. Pedagogika. // M.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Darslik. -T: O'zbekiston Faylasuflari Milliy jarniyati, 2010.
	24		III semester bo’yicha jami
			Amaliy mashg’ulotlar III semestr
1	2		Mashg‘ulot turi: Amaliy mashg’ulot 1-Mavzu: Pedagogik qobiliyatni shakllantirish yo’llari. Kommunikatsiya xaqida tushuncha
2	2		Mashg‘ulot turi: Amaliy mashg’ulot 2-Mavzu: Kommunikatav qobiliyat va pedagogik ta’sir ko’rsatish.
3	2		Mashg‘ulot turi: Amaliy mashg’ulot 3-Mavzu: O’qituvchi faoliyatida muloqot madaniyati va psixologiyasi.
4	2		Mashg‘ulot turi: Amaliy mashg’ulot 4-Mavzu: Takt va pedagogik takt haqida tushuncha.
5	2		Mashg‘ulot turi: Amaliy mashg’ulot 5-Mavzu: Pedagogik taktni qo’llash shartlari.
	10		Jami
			Oraliq nazorat
			Yakuniy nazorat

2.2. Seminar mashg’ulotlarida talabalarning kreativlilik sifatlarini rivojlantirish metodikasi Kreativlik “turli vaziyatlarda ta’lim va tarbiyaga oid masalalar yuzasidan qarorlarni qabul qilishda yaqqol namoyon bo‘lib, u pedagogning ijodiy faolligini tavsiflaydi”. Mohiyatiga ko‘ra OTM pedagoglarida kreativlik sifatlarini rivojlantirish ular tomonidan pedagogik, psixologik hamda mutaxassislik fanlari asoslaridan to‘la xabardor bo‘lish, ular tomonian o‘zlashtirilgan bilimlarni amaliyotda faol qo‘llay olish ko‘nikma va malakalarini shakllantirish hisobiga kechadi. Har qanday shaxsda bo‘lgani kabi pedagoglarda ham ijodiy-kasbiy xarakterdagi sifatlardan biri sifatida kreativlik muayyan bosqichlarda rivojlanadi. Ta’lim amaliyotini kuzatish, talabalar va malaka oshirish kursi tinglovchilarining faoliyatini o‘rganish, tashxislovchi metodlarni qo‘llash natijasida mu’lum bo‘ldiki, pedagoglarda kreativlik quyidagi to‘rt bosqichda shakllanadi va rivojlanadi. Kreativ shaxsning shakllanish bosqichlari.

Bosqichlar	Mazmuni
1-boskich	Pedagogik, psixologiya, falsafa, estetika kabi fanlar (turkum fanlar)ning nazariy metodologik asoslarini o‘zlashtirish
2-boskich	O‘zlashtirilgan nazariy bilimlarni uzlukli va uzluksiz pedagogik amaliyot davrida, shuningdek, amaliy mashg‘ulotlar va mustaqil ta’lim jarayonida amaliyotga tadbiq etish ko‘nikmalarini hosil qilish
3-boskich	Mustaqil ravishda o‘qib-o‘rganish va ijodiy izlanish asosida hosil qilingan amaliy ko‘nikmalarning malakalarga aylanishiga erishish
4-boskich	Mavjud nazariy bilim, amaliy ko‘nikma va malakalarga tayangan holda kasbiy faoliyatni samarali tashkil etishga psixologik jihatdan tayyorlanish

Talabalara kreativlik sifatlarining o‘zlashtirilishiga erishish yo‘lida pedagogik faoliyatni tashkil etishda yuqorida qayd etib o‘tilgan barcha bosqichlar birdek ahamiyatli sanaladi. Patti Drapeauning yondashuviga ko‘ra talabalarda kreativlik ko‘nikmalarini shakllantirish va rivojlantirishda quyidagi bosqich va g‘oyalar muhim ahamiyatga ega: 1-g‘oya. “To‘xta va boshla” Boshlang‘ich savollar Ravon fikrlash ko‘nikmasini shakllantirishda quyidagi vaziyatlar o‘quvchilar e’tiborini jalb etishda yordam beradi:  Yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan vaziyatlar.  Muammoni echish yo‘llari.  Bir maqsadga xizmat qiluvchi strategiyalar.  Ihtiro qilingan narsalar va ob’ektlardan boshqa maqsadlarda foydalanish.  Ma’lum bir inson, ob’ekt yoki vaziyat haqida gap ketganda miyaga birinchi bo‘lib keladigan fikr.  Bir fikrni turlicha ifodalash.  Ma’lum bir ishni turlicha amalga oshirish.  Yuzaga kelgan vaziyatning natijasini tahlil qilish.  Ob’ekt va vaziyatlarni ifodalovchi so‘zlar. Moslavshuvchanlikni shakllantirishda “aqliy hujum” mashqlari katta samara beradi. Bunda talabalar nafaqat bir qator g‘oyalar, balki turli-tuman g‘oyalarni topishlari lozim. O‘quvchilarda moslavshuvchan fikrlashni faollashtirishda quyidagi savollar qo‘l keladi:  ... vaziyat qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin?  ... amalga oshirishda qanday usullardan foydalanish mumkin?  agar ... bo‘lsa bu nimaga olib kelishi mumkin?  sizningcha hayotda va ta’lim tizimida nimalarga o‘zgartirishlar kiritish lozim?  ... ta’sir etishi mumkin bo‘lgan vaziyat, muammo, mavzular ro‘yhatini tuzing.  ... rivojlantirishning qanday usullari mavjud? O‘ziga xoslikni (originallik) shakllantirishda quyidagi savollardan foydalanish o‘quvchilarda original javoblarni berishni faollashtiradi:  ...ni qanday ishlab chiqish mumkin?  ...ni rivojlantirish usullari ro‘yhatini tuzing?  ...ni ihtiro qiling?  ...da original g‘oya o‘ylab toping?  ...ni amalga oshirishda o‘z yondashuvingizni ifodalang?  ...ni yaratishda o‘z taklifingizni kiriting? Ishlab chiqish mavzusida esa, quyidagi savollar talabalardan muvofiq javoblarni olishda qo‘l keladi:  ...ga qo‘shing;  ...ni quring;  ...ni kengaytiring;  ...ni oshiring;  ...ni ishlab chiqing. 2-g‘oya. “To‘xta va boshla” Turli kategoriyaga mansub savollar Odatda o‘qituvchilar bir hil savolar berishga moyil bo‘ladi. Bu esa bir hillikni keltirib chiqaradi. Turli kategoriyaga mansub savollar esa o‘quvchilarda noodatiy javoblar berish, tahmin qilish, natijani oldindan ko‘ra bilish kabi ko‘nikmalarni shakllantiradi. Bunday savollar quyidagilarni tashkil etadi:  Agarda ... (bo‘l)sa nima bo‘lgan bo‘lar edi? Masalan, agarda Amerika fuqarolar urushida SHimoliy shtatlar emas, balki Janubiy shtatlar g‘olib bo‘lganidan, bu qanday natijalarga olib kelgan bo‘lar edi? Agarda o‘lchov birliklari bo‘lmaganida, inson hayoti qanday kechgan bo‘lardi? Agarda Tomas Edison chiroq lampasini ihtiro etmaganida bizning hayotimiz qanday ko‘rinishga ega bo‘lardi?  Foydalanishning boshqa usullari. Masalan, mobil telefonlardan yana qanday maqsadla va qanday vaziyatlarda foydalanish mumkin? Komьyuterga ma’lumot kiritishda qo‘llaniladigan disklardan yana qanday maqsadlarda foydalanish mumkin?  Mahsulot (predmet, ob’ekt, qonun va h.k.)ni yaxshilash, takomillashtirish. Mustaqillik Deklaratsiyasiga o‘zgartirishlar kiritish. Ob-havoni oldindan aytib beruvchi uskunani takomillashtirish.  Istiqbolga intilmoq. Mashhur insonlarning turli muammola, ta’lim tizimi, siyosiy rejimrga nisbatan bo‘lishi mumkin bo‘lgan munosabati, fikrini yozing.  Sabab va oqibat. Masalan, Fuqarolar urushining sabab va oqibatlarini yozing. Adabiy asar qahramoni hatti-harakatining sabab va oqibatlarini yozing. CHiqindini qayta ishlash sabab va oqibatlarini keltiring. 3-g‘oya. “To‘xta va boshla” Qarama-qarshi aqliy hujum strategiyasi Qarama-qarshi aqliy hujum strategiyasi yuzaga kelgan muammoga teskari tomondan qarash va uni boshqacha yondashuv bilan tahlil qilish demakdir. Bunday strategiya o‘quvchilardan erkin fikrlash, maslashuvchanlikni talab etibgina qolmay, balki ularda turli original fikr va qarashlarning yuzaga kelishiga zamin yaratadi. Qarama-qarshi aqliy hujum strategiyasi g‘oyalari quyidagicha bo‘lishi mumkin:  Havo ifloslanishini oldin olish emas, balki havoni yanada ko‘proq ifloslantirish.  Urushlarga barham berish emas, balki yanada ko‘proq urushlarni keltirib chiqarish.  Ichimlik suvini tejash emas, balki behudaga sarflash.  Boshqalarni hursand qilish o‘rniga yoqimsiz vaziyatlarni keltirib chiqarish.  Ijobiy fikrlashni emas, balki salbiy fikrlashni targ‘ib etish.  A’lochi emas, ikkichi bo‘lish. 4-g‘oya. “To‘xta va boshla” Nuqtai nazarni ifodalash . Mazkur strategiyani debat deb nomlash ham mumkin. Bunda talabalar boshqalarning fikrini inobatgan olgan holda o‘z qarashlari to‘g‘ri ekanligini isbotlashlari lozim. O‘qituvchi o‘quvchilarni ikki guruhga ajratib, ikki xil nuqtai nazarni o‘rtaga tashlaydi. Har bir o‘quvchi o‘z fikrini himoya qilgan holda kichik bayon yozadi, so‘ng kichik guruhdagi boshqa talaba bilan bo‘lishadi. O‘quvchilar har bir bayondan eng asosiy fikrlarni saralab oladilar va boshqa guruhdagi o‘quvchilarga qarshi turishda ulardan foydalanadilar. Har bir fikr og‘zaki bildirilib, bir o‘quvchi bittadan gap o‘qiydi. O‘quvchilar guruhlarda har bir fikr va qarashlarning ketma ketligini ham muhokama orqali kelishib oladilar. Bunday usul o‘quvchilarda jamoa bo‘lib, hamkorlikda ishlash ko‘nikmasini tarbiyalaydi. Kreativlik va tasavvur qobiliyatini rivojlantirishga yo‘naltirilgan darsni loyihalashtirish.

^Mavzu: Tarbiya jarayonining mohiyati va mazmuni.

^{Maqsad: Dars jarayonida va darsdan tashqari vaqtlarda qo’llaniladigan asosiy tarbiya metodlari haqida tushuncha hosil qilish. Metodlarning mazmuni, ulardan foydalanish yo`llari va usullari haqidagi bilimlardan foydalanishga o`rgatish. Xalq pedagogikasining tarbiya metodalarini tahlil eta olishga o`rgatish. Kasbga nisbatan mehr muhabbatni tarbiyalash.}

^{Dars jarayonida hal etilishi zarur bo`lgan masalalar.}

^{1.Tarbiya metodlari haqida tushuncha.}

^{2.Xalq pedagogikasining tarbiya metodalari}

^{3.Ijtimoiy ongni shakllantiruvchi metodlar}

^{4.Faoliyat jarayonida ijtimoiy xulq tajribalarini shakllantirish metodlari.}

^{5.Mashq va o`rgatish meodlari.}

^{6. O`z-o`zini tarbiyalash metodlari.}

^{7. Rag`batlantirish va jazolash metodlari.}

^{Metodlar: tushuntirish, o`quv manbalari bilan ishlash, muammoli vaziyatlardan foydalanish. “Taqqoslash” usuli}

^{Kerakli jihozlar: O`quv qo`llanmalari, guruh bilan ishlash uchun vatman qog’ozlar, markerlar, guruhlarga bo`lish uchun materiallar.}

^{Darsni borishi:}

1. ^{Tashkiliy qism}

2. ^{Talabalarni guruhlarga bo`lish}

3. ^{Mavzu bo`yicha guruhlarga topshiriqlar berish}

^{Mavzu bo`yicha guruhlarga topshiriqlar berish.}

^{“Taqqoslash” usulini qo`llash}

^{1-guruh. Tarbiya metodlari haqida tushuncha.}

^{2-guruh. Xalq pedagogikasining tarbiya metodalari}

^{3-guruh. Faoliyat jarayonida ijtimoiy xulq tajribalarini shakllantirish metodlari.}

^{4-guruh. Ijtimoiy ongni shakllantiruvchi metodlar}

^{1- guruh Mashq va o`rgatish meodlari.}

^{2-guruh O`z-o`zini tarbiyalash metodlari.}

^{3-guruh Rag`batlantirish va jazolash metodlari.}

1. ^{Topshiriqni bajarishga doir ko`rsatma. “Taqqoslash” usuli.}

Ijobiy	Salbiy

^{5. Taqdimot}

^{Guruhlar o`zlari bajargan ishlarini namoyish etadilar va dalillarni izohlaydilar}

^{Darsni yakunlash. Mavzu yuzasidan savollar}

^{1.Tarbiya metodlari haqida tushuncha.}

^{2. Xalq pedagogikasining tarbiya metodalari}

^{3Faoliyat jarayonida ijtimoiy xulq tajribalarini shakllantirish metodlari.}

^{4. Ijtimoiy ongni shakllantiruvchi metodlar}

^{5. Mashq va o`rgatish meodlari.}

^{6. O`z-o`zini tarbiyalash metodlari.}

^{7. Rag`batlantirish va jazolash metodlari.}

Mavzu: Ilmiy dunyoqarashni shakllantirish. O’quvchilarning aqliy tarbiyasi (2 soat)

Maqsad: Talabalarni mustaqil fikrlash, ilmiy dunyoqarash va milliy g’oyani shakllantirish o’quv tarbiya jarayonining tarkibiy qismlari, aqliy tarbiya, aqliy tarbiyaning maqsadi va mazmuni, bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish – aqliy tarbiyaning asosi ekanligini tushuntirish.

^{Mashg`ulot rejasi:}

^{1. Ilmiy dunyoqarash tushunchasi}

^{2. Aqliy tarbiya, aqliy tarbiyaning maqsadi va mazmuni.}

3. Bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish – aqliy tarbiyaning asosi

^{4.O’quvchilarning aqliy tarbiyalashda sharq mutafakkirlarining fikrlaridan foydalanish.}

^{Kerakli jihozlar: “O`quv qo`llanmalari”, “guruh bilan ishlash uchun vatman qog’oz, markerlar, guruhlarga bo`lish uchun materiallar}

^{Darsning borishi}

^{1.Tashkiliy qism}

^{2. Talabalarni guruhlarga bo`lish}

^{3. Mavzu bo`yicha guruhlarga topshiriqlar}

^{Topshiriqni bajarish uchun tavsiyalar}

^{SWOT – tahlil}

S – zarurligi, ichki manbalari	W – noqulayligi (ichki)
O – imkoniyatlari	T – ziddiyatlar (tashqi)

^Taqdimot

^{Guruhlar o`zi bajargan ishlarini namoyish etadilar va dalillarni izohlaydilar}

^{Darsni yakunlash. Mavzu yuzasidan savollar}

XULOSA

Yuqoridagilardan kelib chiqib, xulosa qilish mumkinki, talabalarning pedagogik ehtiyojlari, qiziqishlari, alohida ahamiyatga ega bo‘lgan yo‘nalishlarini tizimli tarzda o‘rganish, bunda ularning kreativ faoliyatni tashkil etish ida uchraydigan kontrsuggestiv, tezaurus va interaksion baryerlarning bartaraf etishning samarali yo‘llarini belgilash lozim. Shuningdek, talabalarning kreativ qiziqishlari va ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladigan g‘oyalar, konsepsiyalar hamda ilg‘or pedagogik tajribalar asosida o‘qitish jarayonini tashkil etish kreativlikni rivojlantirishga nisbatan mazmunlifaoliyatli yondashuvni shakllantirishga xizmat qiladi. Talabalarning kreativlik ko‘nikmalarini rivojlantirish asosida ulardagi ixtisoslashgan ya’ni pedagogik kreativlik kompetentligini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratish, bunda zamonaviy axborot komunikatsiya texnologiyalari, innovatsion strategiyalar, interfaol ta’lim metodlari va texnologiyalaridan keng foydalanish maqsadga muvofiq. Mutaxassislar ta’kidicha, oliy ta’lim muassasalarida talabalar kreativlik qobiliyatlarini rivojlantirishning reproduktiv, ijodiy-izlanish va novatorlik bosqichlari samaradorligini ta’minlashga xizmat qiluvchi ijodiy yo‘naltirilgan ta’lim dasturlarini ishlab chiqish va talabalarning kreativ ko‘nikma va malkalarini rivojlanishining o‘zgarishini baholab borish lozim. Oliy ta’lim muassasalari pedagog kadrlarining kreativ kompetentligini uzluksiz rivojlantirishga yo‘naltirilgan o‘qitish dasturlarini va texnologiyalarini takomillashtirib borish, shuningdek talabalarning kreativlik qobiliyatlarini rivojlantirishga xizmat qiluvchi zamonaviy axborot-metodik ta’minotni yaratish jarayon samaradorligini oshirishga xizmat qiladi .

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RUYXATI:

I. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining asarlari

1. Mirziyoyev Sh.M.Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. Toshkent: O’zbekiston. – 2017. -104 b.

2. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga quramiz. – T.: “O’zbekiston”. 2017. – 488 b.

3. Mirziyoyev Sh.M.Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. Toshkent: O’zbekiston. – 2017. -104 b.

II. Huquqiy-me’yoriy hujjatlar

4. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi.- T: O’zbekiston, 2018.

5.O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to`g`risida”gi Qonuni. Qonunchilik palatasi tomonidan 2020-yil 19-mayda qabul qilingan.
Senat tomonidan 2020-yil 7-avgustda ma’qullangan

6.O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida»gi Farmoni (07.02.2017-yil. PF-4947).

7.O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi Qarori (20.04.2017-yil PQ-2909).

III. Maxsus adabiyotlar

8. Долгоруков А. Метод case-study как современная технология профессионально-ориентированного обучения: http://www.vshu.ru/lections. php?tab_id=3&a=info&id=2600. 9. Drapeau Patti. Sparking student creativity (practical ways to promote innovative thinking and problem soving). – Alexandria – Virginia, USA: ASCD, 2014. 10. Инновацион таълим технологиялари / Муслимов Н.А., Усмонбоева М.Ҳ., Сайфуров Д.М., Тўраев А.Б. – Т.: “Сано стандарт” нашриёти, 2015. – 81-б. 11. Савельева М.Г. Педагогические кейсы: конструирование и использование в процессе обучения и оценки компетенций студентов / Учеб.-мет.пособие. – Ижевск: ФГБОУВПО “Удмуртский университет”, 2013. – С. 9. 12. Сборник кейсов для вузов по дисциплинам гуманитарного и социально-экономического цикла / Учеб.-мет.пособие. – СПб.: Изд-о СанктПетербургского университета управления и экономики, 2015. – С. 3. 13. Низомий номли ТДПУ ҳузуридаги тармоқ маркази доценти, п.ф.н., М.Усмонбоева, катта ўқитувчи А.Тўраев 14.. Башина Т.Ф., Ильин Е.П. Психология творчества, креативности, одаренности. – CПб.: Питер, 2009. 15. Рўзиева Д., Усмонбоева М., Ҳолиқова З. Интерфаол методлар: моҳияти ва қўлланилиши / Мет.қўлл. – Т.: Низомий номли ДТПУ, 2013. –115 б. 16. Турдиева М. Олий таълим муассасалари талабаларида педагогик тафаккурни шакллантириш. – Т.: Низомий номидаги ТДПУ, 2008. – 38-42-б. 17. Муслимов Н.А. Бўлажак касб таълими ўқитувчиларини касбий шакллантириш /Монография. – Т.: Фан, 2004. 18. Муслимов Н.А., ва бошқалар. Касб таълими ўқитувчиларининг касбий компетентлигини шакллантириш технологияси/ Монография. – Т.:“Фан ва технология” нашриёти, 2013. 19. Педагогика назарияси / ОТМ учун дарслик. Муал.: М.Х.Тохтаходжаева ва б. Проф. М.Х.Тохтаходжаеванинг умумий таҳрири остида. – Т.: “Iqtisod-moiya”, 2010. – 136-140-б. 20. Педагогика: 1000 та саволга 1000 та жавоб / Методик қўлланма. У.И.Иноятов, Н.А.Муслимов, М.Усмонбоева, Д.Иноғомова. – Т.: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети, 2012. – 193 б. 21. Рўзиева Д., Усмонбоева М., Ҳолиқова З. Интерфаол методлар: моҳияти ва қўлланилиши / Мет.қўлл. – Т.: Низомий номли ДТПУ, 2013. –115 б. 22. Джо. У.Ф.Лау библитека сбербанка. «Введение в критическое мышление и теорию креативности» январь 2011г -245б. 23. Drapeau Patti. Sparking student creativity (practical ways to promote innovative thinking and problem soving). – Alexandria – Virginia, USA: ASCD, 2014. 24. Инновацион таълим технологиялари /Муслимов Н.А., Усмонбоева М.Ҳ., Сайфуров Д.М., Тўраев А.Б. – Т.: “Сано стандарт” нашриёти, 2015. – 81-б. 25 Муслимов Н.А. Бўлажак касб таълими ўқитувчиларини касбий шакллантириш /Монография. – Т.: Фан, 2004. 26. Муслимов Н.А., ва бошқалар. Касб таълими ўқитувчиларининг касбий компетентлигини шакллантириш технологияси/ Монография. – Т.:“Фан ва технология” нашриёти, 2013. 27. Педагогика назарияси / ОТМ учун дарслик. Муал.: М.Х.Тохтаходжаева ва б. Проф. М.Х.Тохтаходжаеванинг умумий таҳрири остида. – Т.: “Iqtisod-moiya”, 2010. – 136-140-б. IV. Internet manbalari

28. https://www.alpinabook.ru/catalog/book-584989/ 29. http://www.philol.msu.ru/~rlc2001/ru/sch_14.htm 30. Ziyonet.uz

33. www.pedagog.uz 34. http://bilig.academiascience.or

1^ Мирзиёев Ш. Танқидий таҳлил, қатъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик – ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Т. “Ўзбекистон”, 2017 й. – 45-б.

2 ² https://uza.uz/oz/documents/zbekiston-respublikasi-oliy-talim-tizimini-2030-yilgacha-riv-09-10-2019.

3. Mirziyoyev Sh.M.Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. Toshkent: O’zbekiston. – 2017. -104 b.

3

4^ Pedagogika nazariyasi / OTM uchun darslik. Mual.: M.X.Toxtaxodjaeva va b. Prof. M.X.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. – T.: “Iqtisod-moiya”, 2010. – 136-140-b.

5.Pedagogika: 1000 ta savolga 1000 ta javob / Metodik qo‘llanma. U.I.Inoyatov, N.A.Muslimov, M.Usmonboeva, D.Inog‘omova. – T.: Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti, 2012. – 193 b.

5^ Ro‘zieva D., Usmonboeva M., Holiqova Z. Interfaol metodlar: mohiyati va qo‘llanilishi / Met.qo‘ll. – T.: Nizomiy nomli DTPU, 2013. –115 b.

Turdieva M. Oliy ta’lim muassasalari talabalarida pedagogik tafakkurni shakllantirish. – T.: Nizomiy nomidagi TDPU, 2008. – 38-42-b.

6^ Pedagogika: 1000 ta savolga 1000 ta javob / Metodik qo‘llanma. U.I.Inoyatov, N.A.Muslimov, M.Usmonboeva, D.Inog‘omova. – T.: Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti,

Djo. U.F.Lau bibliteka sberbanka. «Vvedenie v kriticheskoe mыshlenie i teoriyu kreativnosti» yanvar 2011g -245b.

7^ . http://www.philol.msu.ru/~rlc2001/ru/sch_14.htm

Ziyonet.uz

8^ Nizomiy nomli TDPU huzuridagi tarmoq markazi dotsenti, p.f.n., M.Usmonboeva, katta o‘qituvchi A.To‘raev

Bashina T.F., Ilьin E.P. Psixologiya tvorchestva, kreativnosti, odarennosti. – CPb.: Piter, 2009.

9^ Pedagogika nazariyasi / OTM uchun darslik. Mual.: M.X.Toxtaxodjaeva va b. Prof. M.X.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. – T.: “Iqtisod-moiya”, 2010. – 136-140-b.

10^ http://www.vshu.ru/lections. php?tab_id=3&a=info&id=2600.

11^ Namangan davlat universiteti Pedagogika nazariyasi va tarixi kafedrasi o‘qituvchisi. U.Y.Azamov

i