3, з арифи (пекитюв)

36 дерс Окъув

Мевзу: 3, з арифи (пекитюв)

Дерснинъ макъсатлары

Фенлер боюнджа нетиджелер: талебе арифлер джедвелинде 3 арифи­нинъ ерини тапа, 3 арифинен сёзлерни окъуй; 3/С арифлерини къыяслай, янъгъыравукъ ве сагъыр тутукъларны огрене; насыл? суалини берип, аляметни бильдирген сёзлерни айта.

Метафенлер боюнджа нетиджелер: талебе оджанен бирликте дерснинъ окъув меселесини къайд эте, 3 арифини талиль эте; метинден энъ узун джумлени тапмагъа биле, джумле къач сёзден ибарет олгъаныны айта.

Шахсий нетиджелер: талебе чалгъы алетлерини, зенаатларнынъ чешитлерини биле.

Донатма: кечкен дерслернинъ донатмасыны бакъынъыз.

Дерснинъ кетишаты

I. Дерснинъ мевзусыны огренюв

1. Талебелернинъ билъгилерини, мерафетлерини фааллештирюв.

Оджа талебелернинъ бильгилерини пекитмек ичюн суаллер бере: «Кечкен дерсте биз насыл тутукъ сеслернен таныш олдыкъ? Насыл къаидени огрендик? Насыл аталар сёзюнен таныш олдыкъ?» Сонъра талебелер эзберлеген шиирни, аталар сёзлерини эзберден айталар.

2. Макъсатлаштырув. Талебелер оджа ярдымынен дерснинъ окъув меселесини къайд этелер: «3, з арифинен танышувны девам этмек, пекитмек, арифлер джедвелиндеки ерини огренмек».

1. Талиль басамагъы. Оджа талебелернинъ дикъкъатыны ресимге джельп эте. «Ресимге бакъынъыз ве суаллерге джевап беринъиз. Ресимни бакъынъыз. Айванлар не япалар? Олар насыл музыка алетлеринде чалалар?» (Аюв саксафонда, тавшан кеманеде, миявкъуш трампетеде, сыгъын гитарада, тильки къавалда чала.) Талебелер музыка алетлерини окъуйлар ве даа бильген алетлерни айталар.

Оджа талебелерге невбеттеки вазифени беджермеге теклиф эте. Оджа сёзю: «Ашагъыда берильген ресимлерде кимлер тасвирленген? Бу инсанлар ким? (Эким, рессам, чалгъыджы.) Олар насыл иш беджерелер? Даа насыл зенаатларны билесинъиз? Сиз насыл зенаатны бегенесинъиз? Икяе этинъиз» (Талебелернинъ джеваплары.)

1. Янъгъыравукъ ве сагъыр сеслернен чалышув. Оджа сёзю: «Демек, арифлер джедвелининъ тёпесиндеки сырасында, мавы тюсте тутукълар ерлештирильгенлер. Мында экинджи сыраны да коремиз. Фикиринъиздже, не ичюн тутукъ сеслерни эки сырагъа больгенлер? (Талебелернинъ джеваплары.) Мен сеслерни айтаджам, сиз исе динъленъиз: [н], [м], [л], [р], [в] [з], ве [п], [к], [т], [с]. Не анъладынъыз? (Талебелернинъ джеваплары.) Догъру, биринджи сырадаки тутукълар янъгъырайлар, шунынъ ичюн оларгъа янъгъыравукъ тутукълар дейлер. Экинджи сырадаки тутукъларны айткъанда, тек шувулты чыкъа, оларгъа сагъыр тутукълар дейлер». Пекитмек ичюн талебелер джедвельдеки сагъыр сесли эджаларны тапып окъуйлар, сонъра — янъгъыравукъ.

Окъумагъа бильген талебелер къаидени окъуйлар, къалгъанлары динълейлер.

Бу иш япылгъан сонъ, талебелер ресим устюнде чалышалар. Метинни окъуйлар, серлева къоялар. Суаллерге джевап берелер: Огъланлар не япа­лар? Не ичюн огъланларнынъ адлары буюк арифнен язылгъан? (Талебелер­нинъ джеваплары.)

Сонъра метинден энъ узун джумлени тапалар. (Закир исе кьарпыз, къавун, къапыста, туруп урлукъларыны септи. Алим тез-тез сыраларны суварып, алетлерни ерине алып кетти.) Бу джумлелер кьач сёзден ибарет олгъаныны айталар. (Эр бири секиз сёзден ибарет.)

Оджа талебелерге невбеттеки вазифени беджермеге теклиф эте. Бериль­ген сёзлерге насыл? суалини берип, аляметни бильдирген сёзлерни къошып, окъуйлар: Кьарпыз (насыл?) — балабан; Кьавун (насыл?) — татлы; Къапыста (насыл?) — файдалы; Туруп (насыл?) — ешиль.

Бу ишни битирген сонъ, талебелер арифлер джедвелинде 3 арифининъ ерини тапалар, ерини анълаталар.

1. Дерснинъ нетиджелери. Оджа талебелерге суаллер бере: «Сизнен бугунь насыл арифнен танышувымызны девам эттик, пекиттик? Не акъкъында субет кечирдик? 3 арифининъ джедвельдеки ерини анълатынъыз».

2. Рефлексия басамагъы. Талебелер дерснинъ окъув меселесини хатырлайлар. Япылгъаны я да япылмагъаны акъкъында айталар. Озь ишлерини баалайлар.

3. Къорантада чалышмакъ ичюн тевсиелер. Ана-бабанынъ ярдымынен дерс саифелерини окъумакъ.