Алкандар ,түзүлүшү,номенклатурасы,изомериясы.

Алкандар: гомологиялык катары, номенклатурасы жана изомериясы

Алкандар

Алкандар (каныккан углеводороддор) –составында жөнөкөй байланышы бар С – С органикалык бирикмелер

Метан – түссүз газ.

Абадан жеңил.

Жыты жок.

Метан

Метан –өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын организмдеринин калдыктарынан- кычкылтеги жок ажыроосунан пайда болот.

Метан (саз газы) –суу топтолуп саз пайда болгон жерлерде пайда болот(аз санда)

Жаратылыш газынын составында 95 % мета бар.

Метан этан, пропан жана бутан менен бирге нефтинин жолбун газдарынын составында жана көмур кендеринде кездешет.

Гомологдор

Гомологиялык катары

– СН 2 – гомологиялык айырмачылык

Алкандын аталышы

Молекулалык

формуласы

Алкан

СН 4

Метан

СН 4

СН 3 СН 3

С 2 Н 6

Этан

СН 3 СН 2 СН 3

Пропан

С 3 Н 8

Бутан

СН 3 СН 2 СН 2 СН 3

С 4 Н 10

Гомологиялык катары

Жалпы формуласы C n H 2n+2

Молекулалык

Алкандын аталышы

формуласы

Алкан

СН 4

Метан

Гептан

СН 4

С 7 Н 16

СН 3 СН 3

С 2 Н 6

Этан

Пропан

С 3 Н 8

СН 3 СН 2 СН 3

Бутан

С 4 Н 10

СН 3 СН 2 СН 2 СН 3

● ●

● ●

σ-байланыш

σ-байланыш

Алкандардын түзүлүшү

Метан СН 4

σ-байланыш

Н

● ●

Н

С

Н

● ●

σ-байланыш

Н

Электрондук формуласы

Структуралык формуласы

Мейкиндик түзүлүшү

10928´

10928´

Метандын молекуласы

Пропан

10928´

Молекула метана

Пропан

С – С байланыштын узундугу

0,154 нм .

Алкандар

Алкандардын түзүлүшү

Бутактанган

Бутактанбаган

Алкандардын номенклатурасы

Сандардын грекче аталышы+ ан = алкандын аты

СН 4

Метан

Радикалды атоодо –ан мүчөсү -ил мүчөгө алмашат.

– СН 3

Этан

С 2 Н 6

Метил

Этил

– С 2 Н 5

Пропан

С 3 Н 8

Бутан

С 4 Н 10

– С 3 Н 7

Пропил

Изопропил

Алкандардын номенклатурасы

1. Эң узун чынжырды белгилейбиз

2.номерлейбиз,номерлөө бутактанган жагынан башталат.

3. Орун алмашуучулар альфавиттик тартипте айтылат

CH 3

|

H 3 C – CH 2 – CH 2 – C – CH 2 – CH 3

|

CH 3

3

4

5

6

2

1

3 , 3 – Ди метил гексан

Алкандардын номенклатурасы

CH 2 – СН 3 CH 2 – СН 2 – СН 3

| |

Н 3 С – СН 2 – С – СН 2 – СН – СН – СН 2 – СН 2 – СН – СН 3

| | |

CH 3 CH 3 CH 3

10

7

8

9

5

6

2

1

4

3

1

5

2

6

4

3

7

8

9

10

Номенклатура алканов

CH 2 – СН 3 CH 2 – СН 2 – СН 3

| |

Н 3 С – СН 2 – С – СН 2 – СН – СН – СН 2 – СН 2 – СН – СН 3

| | |

CH 3 CH 3 CH 3

1

2

5

6

4

7

8

9

3

10

2 , 6 , 8 - Три метил

- 5 - пропил - 8 - этил декан

Алкандардын изомериясы

Изомерия – сандык жана сапаттык составы бирдей ,бирок түзүлүшү менен айырмаланган органикалык заттарды айтабыз.

Н 3 С – СН 2 – СН 2 – СН 3

Н 3 С – СН – СН 3

|

СН 3

Изомерлер

Бутан

Изобутан

С 4 Н 10

Т пл. -138 ,

Т кип. -0,5 .

Т пл. -145,0 ,

Т кип. -10,2 .

Алкандардын изомериясы

Изомерия

Структуралык

мейкиндик

Көмүртек скелетинин

изомериясы

Алкандардын изомериясы

Н 3 С – СН 2 – СН 2 – СН 2 – СН 3

Н-пентан

СН 3

|

Н 3 С – С – СН 3

|

СН 3

С 5 Н 12

Н 3 С – СН – СН 2 – СН 3

|

СН 3

Пентан

2-Метилбутан

2,2-Диметилпропан

(изопентан)

(неопентан)

Алкандардын физикалык касиеттери

Тыгыздыгы, г/см 3

Т эрүү. , 0 С

Агрегаттык

абалы

Т кай. , 0 С

аталышы

Сал.мол.массасы

-161,6

16

- 182,6

Метан

Газ

Бутан

0,601

58

-138,4

Газ

-42,2

Пентан

72

0,626

36,1

-129,7

суюктук

0,730

Декан

суюк

142

-29,7

174,1

282

Эйкозан

Катуу зат

0,778

+36,4

Алкандар С 1 – С 4 – газ , с С 5 – С 15 –суюктук , С 16 жогору –катуу заттар.

Алкандар сууда эрибеген заттар .

Алкандардын жалпы

формуласы C n H 2n+2 .

С – С байланыш узундугу 0,154 нм .

Метан жана гомологдору үчүн тетраэдрдик түзүлүш мүнөздүү

Алкандарды атоодо көмүртектин эң узун чынжыры аныкталат.

Алкандарга көмүртек скелетинин изомериясы мүнөздүү