Аналогия боюнча маалымат

Жалпы Республикалык тестке даярданабыз!

Мугалим: Термечикова Нарынкан

Мамытовна

Негизги тест

Окшоштуктар (Аналогиялар)

Аналогия тууралуу түшунүк

• Гректин «analogos» деген сөзунөн алынган. Окшоштук деген маанини берет. Окуучунун буюмдар,кубулуштар, сезимдер жана башка түшунуктөр арасындагы өз ара байланыштарын, окшоштук,айырмачылык, кемүү-өсүү тартибин, милдеттерин, иретин,курамын аныктай билүү жана таба билүү шык-жөндөмүн баалайт.
• 20 суроо келет.

Эмнени текшерет:

1. окуучунун логикалык ой жүгуртүү деңгээлин

2. окуучунун сөз байлыгын

Окшоштуктарды табуудагы кадамдар

• Үлгү жуптагы сөздөрдүн ортосундагы байланышты туура табуу;
• Табылган байланышка дал келген жоопту варианттардан издөө
• Мисалы: 1 . ит : күчүк (бул үлгү жуп, эталондук жуп деп да айтылат )
• а. Түлкү : ит
• б. Кой : козу
• в. Музоо : уй
• г. Жылкы : музоо
• Үлгү жуптагы сөздөрдүн байланышы эне : бала, ал эми буга уч жооп жакындашат. Бирок туура жооп Б – кой : козу. Музоо : уй орун тартиби туура эмес, жылкы : музоо, музоо жылкынын баласы эмес.

Аналогиялар бир нече байланыштын негизинде түзүлөт. Байланышты туура табуу туура жоопко негизги кадам.

• 1. Антонимдик байланыш.
• Антоним  – карама-каршы маанидеги сөздөр. Демек бул байланыш түрүндө бири-бирине каршы мааниде келген  сөздөрдөн  же болбосо  түшүнүктөрдөн  аналогиялар түзүлөт.
• Мисал : 1. дос : кас 2. ысык : муздак
• А) жакын : тууган А) ак : кара Б) илим : оюн Б) узун : кыска В) азаттык : алсыз В) кир : таза Г) өз : жат Г) алыс : жакын
• Туура жооп : Г варианты Туура жооп: В варианты.
• 2- мисалда антонимдер,демек башка байланышты издөө керек. Үлгү жупта жана туура варианттагы сөздөрдү аба байланыштырып турат. Демек бул окшоштукта ойдун негизин АБА түздү.

2. Синонимдик байланыш

• Синоним  – маанилеш (мааниси бирдей же жакын) сөздөр. Бул байланыш түрү маанилеш  сөздөр  же  түшүнүктөрдөн  түзүлөт.
• Мисал:
• 1. акыл : эстүү А) чечен : сүйлөөк Б) сүр : айбаттуу В) жаркын : келечек Г) тагдыр : буйрук
• Туура жооп : Б варианты.
• Акыл жана эстүү бири-бирине синоним сөздөр. Акыл зат атооч, ал эми эстүү сын атооч формасында турат. А вариантындагы чечен жана сүйлөөк маанилик жактан жакын болсо да, толук синоним боло албайт. Чечен көркөмдөп, маанилүү сүйлөйт, ал эми сүйлөөк көп, жадатма сүйлөйт. В вариантындагы жаркын келечектин сыпаты болуп калат. Тагдыр : буйрук (Г варианты) толук эмес синонимдер. Ошондой эле экөө тең – зат атооч. Ал эми Б вариантындагы сүр жана айбаттуу синонимдер, ошондой эле биринчиси зат атооч, экинчиси сын атооч формасында турат.

Маанилүү!!! Кээ бир байланыштарда жуп сөздөрдүн кайсыл сөз түркүмүнө таандык экендиги маанилүү болот.

• М: 1. ат : ысым 2. кубаныч : көңүлдүү
• А) көп : мол А) тездик : шашкалак
• Б) жолоочу : жургүнчү Б) сабырдуулук : чыдамкай
• В) жоош : момун В) чебердик : олдоксон
• Г) тез : бачым Г) тыкандык : таза
• 1 – мисалда туура жооп Б вариант себеби УлгУ жупта дагы,туура жоопто дагы зат атоочтор.
• 2- мисалда туура жооп Б варианты. Себеби эки жупта тең ар бири ар башка сөз түркүмүнөню

Тапшырма: