Булану және конденсация

Булану

Кебу

Қайнау

ТӘУЕЛДІ

массасына

температураға

беттін ауданына

заттың тегіне

Сұйықтың газ түріндегі ортамен немесе вакууммен шектесіп жататын еркін бетінен пайда болатын булануды кебу деп атайды.

Қайнау

Кебу

1. Қандай процесс

конденсация

деп аталады?

• 1. Қандай процесс конденсация деп аталады?
• 1. Қандай процесс конденсация деп аталады?
• 1. Қандай процесс конденсация деп аталады?
• 1. Қандай процесс конденсация деп аталады?

2. Конденсация кезінде энергия жұтылады ма, бөлінеді ме?

Сұйықтықты буға айналдыруға қажетті жылу мөлшерін есептеу үшін:

• Қайнау температурасында алынған кез келген сұйықтықтың кез келген массасын буға айналдыру үшінқажетті жылу мөлшерін есептеу үшін меншікті булану жылуын сұйықтың массасына көбейту керек:

Q=rm

• Қайнау температурасындағы будың конденсациясы кезінде бөлетін жылу

мөлшерін де осы формуламен

е се птейміз

Арасандар

• Арасандар ыстық су мен буды үнемі шығарып отыратын көзі болып табылады .

Қайнау

Қайнау – бұл сұйықтың тек үстіңгі бетінен ғана емес, сонымен бірге оның ішінде де бу көпіршіктерінің пайда болуымен жүретін қарқынды булану процесі.

Қайнауды жалғастыру үшін сұйықтыққа сырттан энергия беріп отыру керек.

Қайнау әрбір сұйық үшін қайнау температурасы деп аталатын температурада жүреді.

Неліктен бу көпіршіктері ұлғаяды және жоғары көтеріледі?

Fы

Жауабы:

Ауа көпіршіктерінің іші су буымен толады да, олардың өлшемдері үлкейе береді, сонымен бірге сұйық тарапынан әрекет ететін ығыстырушы күш те артады да бу көпіршіктері жоғары көтеріле бастайды.

Булану

Fау

Неліктен шу естіледі?

Р сұйық

Жауабы:

• Көпіршіктер ыдыс қабырғасынан ажырайды да , жоғары көтеріледі.
• Осыған сәйкес қайнар алдында ызыл естіледі.

булану

Р Қаныққан бу

конденсация

Қайнау температурасы сұйықтың еркін бетіне түсетін

сыртқы қысымға тәуелді болады.

Қысым төмендегенде сұйықтың қайнау температурасы

төмендейді .

Қысым артқанда қайнау

температурасы артады.

Меншікті булану жылуы.

Сұйықтықтың бірлік массасын қайнау температурасында буға айналдыруға қажетті жылу мөлшерін меншікті булану жылуы деп атайды.

Меншікті булану жылу r әрпімен белгіленеді , өлшем бірлігі Дж/кг

Конденсациялана отырып бу, булануға кеткен жылу мөлшерін бөліп шығарады.

Булану кезінде сұйықтың

температурасы

қалай өзгереді?

Неліктен сұйықтың булануы

кезінде температурасы

төмендейді?

Сұрақтарға жауап беріңдер

1. Неліктен таразы тепе-теңдігі бұзылады?

2. Неліктен бірнеше күннен кейін сұйықтар деңгейі әртүрлі болады?

3. Неліктен тарелкедегі су тез буланады?

Сұйықтың булануы кезіндегі салқындауы ылғалдылықты өлшейтін құралдарда қалай қолданылады?

Ылғалдылықтың маңызы

Ауа райын

болжау

Мата, қағаз,

конфет т.б өндіру.

Кітапханалар

Мұражайлар

Қалыпты ылғалдылық

40- 60 %

Аурухана,

дәріханалар

Көкөніс,жемістерді және

сақтау т.б.

Мен білемін

Бүгін білдім

Білгім келеді

Кестені толтырайық

Q

4,6*10 6

Дж

r

2,3*10 6

Дж/кг

?

m

4,5*10 5

Дж

2,3*10 6

Дж/кг

?

?

0,2кг

0,5кг

СҰРАҚТАРҒА ЖАУАП БЕРІҢДЕР

Қайнау барысында берілген энергия неге жұмсалады?

Судың меншікті булану жылуы 2,3*10 6 Дж/кг дегенді қалай түсінесің?

78 0 С-тағы спирт буының конденсациясы кезінде қанша жылу бөлінеді?

Конденсация кезінде энергияның

бөлінетінін тәжірибеде қалай

дәлелдеуге болады?

МЕН БІЛЕМІН

БҮГІН БІЛДІМ

БІЛГІМ КЕЛЕДІ

• Заттың сұйық күйден газ күйіне өтуі булану, ал заттың сұйық күйге өтуі конденсация деп аталады.

Сұйықтықты буға айналдыруға қажетті жылу мөлшерін есептеу үшін:

• Қайнау температурасында алынған кез келген сұйықтықтың кез келген массасын буға айналдыру үшінқажетті жылу мөлшерін есептеу үшін меншікті булану жылуын сұйықтың массасына көбейту керек:

Q=Lm

• Қайнау температурасындағы будың конденсациясы кезінде бөлетін жылу

мөлшерін де осы формуламен

е се птейміз

Меншікті булану жылуы.

Сұйықтықтың бірлік массасын қайнау температурасында буға айналдыруға қажетті жылу мөлшерін меншікті булану жылуы деп атайды.

Меншікті булану жылу r әрпімен белгіленеді , өлшем бірлігі Дж/кг

Конденсациялана отырып бу, булануға кеткен жылу мөлшерін бөліп шығарады.

• Өзінің сұйығымен динамикалық тепе-теңдікте болатын бу кеңістікті қанықтыратын немесе қаныққан бу деп аталады.
• Булану конденсациядан артқы болса, онда сұйықтың бетіндегі бу және сұйық жоқ кездегі бу қанықпаған деп аталады.

Меншікті булану жылуы неғұрлым аз болса, сұйық соғұрлым тезірек кебеді және оның кеңістікті қанықтыратын буының қысымы және концентрациясы жоғары болады.

Егер бу сұйықпен жанаспаса, онда оны қаныққан буға айналатын температурасынан да төмен температураға салқындатуға болады. Бұл кезде сұйық пайда болмайды. Мұндай бу аса қаныққан бу деп аталады.

Дальтон заңы: бу мен газ қоспасының қысымы егер химиялық өзара әрекеттесу болмаса, олардың әрқайсысының сол көлемде тудыратын қысымдарының қосындысына тең.

Қайнау

Қайнау – бұл сұйықтың тек үстіңгі бетінен ғана емес, сонымен бірге оның ішінде де бу көпіршіктерінің пайда болуымен жүретін қарқынды булану процесі.

Қайнауды жалғастыру үшін сұйықтыққа сырттан энергия беріп отыру керек.

Қайнау әрбір сұйық үшін қайнау температурасы деп аталатын температурада жүреді.

Неліктен бу көпіршіктері ұлғаяды және жоғары көтеріледі?

Fы

Жауабы:

Ауа көпіршіктерінің іші су буымен толады да, олардың өлшемдері үлкейе береді, сонымен бірге сұйық тарапынан әрекет ететін ығыстырушы күш те артады да бу көпіршіктері жоғары көтеріле бастайды.

Булану

Fау

Неліктен шу естіледі?

Р сұйық

Жауабы:

• Көпіршіктер ыдыс қабырғасынан ажырайды да , жоғары көтеріледі.
• Осыған сәйкес қайнар алдында ызыл естіледі.

булану

Р Қаныққан бу

конденсация

Қайнау температурасы сұйықтың еркін бетіне түсетін

сыртқы қысымға тәуелді болады.

Қысым төмендегенде сұйықтың қайнау температурасы

төмендейді .

Қысым артқанда қайнау

температурасы артады.

Ылғалдылықтың маңызы

Ауа райын

болжау

Мата, қағаз,

конфет т.б өндіру.

Кітапханалар

Мұражайлар

Қалыпты ылғалдылық

40- 60 %

Аурухана,

дәріханалар

Көкөніс,жемістерді және

сақтау т.б.

Сұйықтың булануы кезіндегі салқындауы ылғалдылықты өлшейтін құралдарда қалай қолданылады?

Кестені толтырайық

Q

4,6*10 6

Дж

L

2,3*10 6

Дж/кг

?

m

4,5*10 5

Дж

2,3*10 6

Дж/кг

?

?

0,2кг

0,5кг

Графиктерде бірдей массадағы спирт пен судың қыздырылуы мен қайнауы көрсетілген.

1. Спирттің графигін көрсетіңдер

2. Суды буландыруға қажетті жылу мөлшерін есептеп табыңдар.Судың массасын 5 кг деп алыңдар.

М

100

B

80

A

60

40

20

К

СҰРАҚТАРҒА ЖАУАП БЕРІҢДЕР

Қайнау барысында берілген энергия неге жұмсалады?

Судың меншікті булану жылуы 2,3*10 6 Дж/кг дегенді қалай түсінесің?

78 0 С-тағы 1 кг спирт буының конденсациясы кезінде қанша жылу бөлінеді?

Конденсация кезінде энергияның

бөлінетінін тәжірибеде қалай

дәлелдеуге болады?

Кестені толтыр

Қаныққан бу

• Анықтама

Қанықпаған бу

2.Қасиеттері

Үй жұмысы:

§6.1,6.2.

13-жаттығу 3,4 есептер