Этнология және этнография курсы бойынша қысқаша глоссарий

Глоссарий

Абориген – байырғы тұрақты тұрғын.

Адаптатция (бейімделу) – адамдардың жаңа этникалық ортада өмірге бейімделуі, немесе осы ортаның экономикалық және әлеуметтік салаларында солармен өзара қатар өмір сүру.

Аккультурация – мәдениеттердің бір-біріне сіңісу үрдісі.

Антропогенез – антропология бөлімі, адамның шығу тегін зерттейді.

Аппартейд – бір рассалық топтың екінші топқа жүйелі түрде жою мақсатында үстемдік ету формасы.

Билингвизм – бір мемлекеттің халқы қос тілде сөйлеп іс-қағазын жүргізуі.

Геноцид – қандай да болмасын ұлттық, этникалық немесе діни топтарды толық немесе жарым-жартылай жойып жіберу.

Диффузия (араласу, сіңу, кірігу) – физикадан алынған ұғым.

Дискринимация – мәдени белгі, рассалық түр сипаты, этникалық шыққан тегі, діни сеніміне қарай адамдар тобын шектеу.

Интеграция (бірігу) - әртүрлі этностардың негізгі этникалық белгілерді сақтай отырып, этникалық мәдени байланыс орнату үрдісі.

Консолидация (нығайу) – біршама тәуелсіз халықтардың және олардың, әдетте, тілі және мәдениеті бойынша туысқан, біріңғай, тұтас этникалық ортақққа қосылу үрдісі.

Релятивизм – барлық моральдық белгілердің салыстырмалы екендігі және әр түрлі халықтардың мәдени байлықтарының салыстыруға келмейтіндігі жөніндегі ғылым.

Сегрегация – рассалық немесе этникалық белгісіне қарай жеке тұрғындар тобын күштеу арқылы этномәдени изоляциялау.

Табиғи ассимиляция – бір-бірінен пайда болуы, мәдениеті және тілі

жөнінен ажыратылатын этностардың этникалық арақатынастар үрдісі.

Урбанизация - өнеркәсіпті және халықты ірі қалаларға жинақтау бағыты.

Этникалық азшылдық – мемлекеттік құрылымдары жоқ, демографиялық потенциялы нашар, саны аз халық. 50 мың ға дейінгі саны бар аз этнос.

Этникалық сепарация – негізгі этностан, әдетте, оның шағын бөлігі бөлініп шығады, ол бөлік уақыт өте жеке тәуелсіз этносқа айналады.

Этникалық парпарация этнос азды-көпті бірнеше бөлімдерге бөлінеді, сонымен бірге жаңа этностардың бірде-бірі өзін бұрынғы этноспен бірдей деп санамайды.

ЭӘҰ – этноәлеуметтік ұжым.

Этнос – белгілі аумақта тарихи қалыптасқан, тілінде, мәдениетінде, психикасында, сана-сезімінде тұрақты ерекшеліктері бар адамдар жиынтығы.

Этногенез – этностың пайда болуымен дамуы, құлдырауы.

Этнография – дүние жүзіндегі халықтардың пайда болу мәселесін, мекен-жайын, тұрмыстық және мәдени ерекшеліктерін зерттейтін ғылым.