Коом жана айлана чойро

Профессор А.Молдокуов атындагы Улуттук инновациялык технологиялар мектеп-лицейи № 5

КООМ ЖАНА АЙЛАНА-ЧӨЙРӨ

Мугалим: Зарнаева Назгуль Жакшылыковна

Коом жана айлана-чөйрө

• Коом-адамдардын жана жаратылыштын ортосундагы заттардын алмашуусу
• Социалдык заттар менен энергиянын алмашуусу
• Мурда жара тылышта кезикпеген заттар.

• Кыргызстан бардык тарабынан кургак жер менен курчалган жана Кытай,Казакстан, Тажикстан, Өзбекстан менен чектешет. Жаратылыштык ресурстар чектелүү, бирок тоолордогу мөњгүлөр суунун - экономикалык маанилүү ресурстун чоњ потенциалдык запасы бар экени менен мүнөздөлөт. Айлана-чөйрөгө антропогендик күч келүүнүн жогорулугу, алыскы райондордо локалдуу экосистемалардын морттугу, калк жыш болгон шартта инфраструктуранын начардыгы, жакырчылык жана этностук талаштар – ушулардын баары чыњалуунун жана жањжалдардын потенциалдуу булагы жана региондогу тынчтыкка коркунучтар

• Региондук проблемалар

•   . Кыргыз Республикасында суунун запасы - Борбордук Азиянын башка региондорунда чектелүү болгон ресурстун көп экендиги бул ресурсту сактоо жана сарамжалдуу пайдалануу зарылдыгын шарттайт. Уран, оор металлдарды жана сымап алуу, мурдагы кен иштетүүдөн калган калдыктардын топтолушу ичүүчү суунун жана кыртыштын айдалуучу катмарынын булганышынын эсебинен айлана-чөйрөнүн булганышына шарт түздүжана адамдардын ден соолугуна потенциалдуу коркунуч жаратты. Бул корку-нучтар Кыргыз Республикасы региондун жогору жагында жайгашканы жана булгоочу заттар анын аймагынан көптөгөн өзөн-суулар аркылуу Борбордук Азиянын башка райондоруна барышы мүмкүн экендиги менен оорлошот.

• 3.2. Региондук проблемалар

• Региондук проблемалар

• Майлуу-Суу шаары дүйнөдө экологиялык жактан абдан булганган он шаардын катарына кирет, анын айланасында калдык сакталган 13 объект жана уран кендерин иштетүүдөн калган калдыктар сакталган 23 кампа бар.Бул аймак калктуу конуштарга, табигый газдын жана нефтинин жер астындагы запастарына жакын болгондуктан жана жер титирөө жана жер көчкү сыяктуу табигый кырсыктардын ар кандай түрлөрүнүн болуу мүмкүндүгү жогоруболгондуктан өзгөчө коркунучтуу

• Радиоактивдуу таштандылар

Онор жай таштандылары

• Кыргызстандагы хвостохранилищалар

• ошондой эле региондук жана улуттук коопсуздук табигый экосистемалар сакталган жана айлана-чөйрөнүн тийиштүү сапаты сакталган шартта гана камсыздалышы мүмкүн.Бул үчүн айлана-чөйрөнү коргоо жана жаратылыштык ресурстарды сарамжалдуу пайдалануу тармагында бирдиктүү мамлекеттик саясатты калыптандыруужана ырааттуу ишке ашыруу зарыл. Табигый системаларды сактоо жана калыбына келтирүү Борбордук Азия мамлекеттеринин Туруктуу Өнүгүү боюнча Мамлекеттер аралык комиссиясынын жана Мамлекеттер аралык Координациялык Суу чарба Комиссиясынын алкагындагы иштеринин приоритеттүү багыттарынынбири болууга тийиш.

• . Борбордук Азия регионунун туруктуу өнүгүшү,

• - трансчегаралык экологиялык проблемалардын реестрин түзүү;
• - трансчегаралык проблемалар боюнча эртелеп кабарлоонун жана мониторинг системаларынын көрсөткүчтөрүн иштеп чыгуу;
• - чегара жанындагы объектилердин айлана-чөйрөгө таасир этүүсүн баалоо;
• - айлана-чөйрөнүн сапатынын нормативдерин жана стандарттарын жакындаштыруу;
• - трансчегаралык дарыялардын абалына мониторинг жүргүзүү;
• - Кыргыз Республикасынын суу стратегиясын иштеп чыгуу.

• Региондук саясаттын зарыл чаралары:

• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.
• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.
• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.
• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.
• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.
• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.
• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.
• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.
• кеп жагынан ташуулардын ургаалдуулугу жана транспорт каражаттары-нын паркынын техникалык абалы, транспорттук кызматтардын тигил же бултүрүнүн өнүгүшү менен аныкталат. Транспорттун, анын ичинде жеке транспорттун иштешине отундун жыл сайынкы сарпталышы 400-600 мињ тонна шарттуу отунду түзөт. Керектелген отундун дээрлик 99%ин автомобилдик бензин жана дизелдик отун түзөт. Автотранспорт атмосфераны булгоонун кыйла ургаалдуу жана такай көбөйүп жаткан булагы, анткени автомобилдердин төрттөн биринен ашыгы эс-киргендиктен, жолго чыгууда контролдун начардыгынан, техникалык кароожана техникалык тейлөө системасынын майнапсыздыгынан токсикалуулуктунжана түтүндүүлүктүн нормаларынан ашуу менен иштетилет. Шаарларда атмосфералык абанын сапаты республиканын Бишкек (7), Кара-Балта (2), Токмок (2), Чолпон-Ата (2) шаарларындагы 13 посттогу туруктуу байкоо жүргүзүү жолу менен контролдонот.

• Кыргыз Республикасында транспорттун айлана-чөйрөгө тийгизген таасири

• Суу ресурсу