Кыыргыз тили. 11-класс.Фразеологизмдердин бөлүнүшү.

Күнү: 20-21 .12.2021

Класс: 11-б,в Предмет: кыргыз тили

Сабактын темасы:

Фразеологизмдин өз ара болунушү

Сабактын максаттары:а)билим берүүчү

Фразеологизм дин бөлунушү боюнча маалымат алышат;

Б)өнүктүрүүчү

Эске тутуусу,кабыл алуусу жогорулайт;

В)тарбиялоочу

Тарыхты сыйлай билүугө жана патриоттуулакка тарбияланышат;

Сабакта колдонулуучу усулдар:

Окуу жана тушунүү

Сабактын тиби:

Стандарттык сабак

Сабакта колдонулуучу каражаттар жана материалдар:

Китептер, интернет,сурөттөр

Предмет аралык байланыштар:

Адабият

Негизги компетенттүүлүктөр

Предметтик компетенттүүлүктөр

1.Маалыматтык

2.Социалдык -коммуникативдик

3.Өзүн –өзү уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү

1.Тилдик

Фразеологизмдин бөлүнүшүн боюнча билип,аналитикалык ой жүгүртөт;

Фразеологиздердин бөлүнүшү боюнча маалымат алышат;

Кыргыз тилинин адабий нормасында сүйлөйт, сабаттуу жазат.

Фразеологизмди кепте колдонот

Берилген тема боюнча ой жүгуртөт, өз коз карашын айта алат;

2.Кептик

Фразеологизмдерди пикир алышуунун максатына ылайык колдоно алат ;

3.Социо -маданий

Кеп маданиятынын эрежелерине ээ болот;

№

Сабактын этабы

Убакыт(мин)

Мугалимдин иш аракети

Окуучунун иш аракети

Окуучуларда катыптануучу компетенттүүлүктө

баалоо

НК

ПК

1

Мотивация (шыктандыруу)

2-3

1.Окуучуларды толуктоо

2.Жагымдуу маанай түзүү

3.Өздүк гигиена тууралуу сүйлөшүү

1. Сабакка келбеген окуучуларды тактоого жардам беришет.

2. Жагымдуу маанай тузүугө өз салымдарын кошуп, сунуш киргизишет;

2

Өтүлгөн теманы кайталоо

(үй тапшырмасын бышыктоо)

5-

8

1.Үй тапшырмасын текшерүү

2.Өтүлгөн теманы эске түшүрүү

3.Орус жазуулары

1.Үйтапшырмаларын көрсөтүшөт;

2.Берилген суроолорго жооп беришет;

НК-2

ПК-3

Оозеки баалоо

3

Теманы жана күтүлүүчү окуу натыйжаларын жарыялоо

5

1.Теманы жарыялоо

2. Фразеологизмдин мүноздүү белгилери

1.Мугалимге көңүл бурушат;

4

Жаңы тема боюнча маалыматтарды берүү

5

1) фразеологиялык ширешме;

2) фразеологиялык бирдик;

3) фразеологиялык айкаш.

Составындагы сөздөрдүн

лексикалык маанисине эч кандай байланышы жок, алардан өзгөчө

жана ушул туруктуу сөз айкашын камтыган бирдиктүү мааниге ээ

болуп колдонулуучу фразеологизмдер фразеологиялык ширешме деп

аталат. Мисалы: ат үстүнөн деген фразеологиялык

ширешме «үстүртөн», «жеңил-желпи», төбө чачы тик туруу –

«коркуу», иттин кара капталынан – «арбын», «мол», ак төөнүн карды

жарылган – «береке жайнаган», «бышыкчылык кененчилик»,

колтугуна суу бүркүү – «бирөөгө каршы шилтеп, тукуруп коюу»,

«көкүтүү», бөйрөктөн шыйрак чыгаруу - «жок нерселерди айтып таба

берүү», «кыйкым таап айыптагысы келүү», итке минип калуу –

«томаяк болуп калуу», «аябай жакырлануу»- сыяктуу

фразеологизмдерде жалпы фразеологиялык маани менен составындагы

компонеттердин маанилеринин ортосундагы байланыш байкалбайт.

Фразеологиялык бирдик. Фразеологизмдин жалпы мааниси

аздыр-көптүр болсо да компонеттеринин маанилери менен байланышы

бар сыякталып сезилген фразеологизмдер фразеологиялык бирдик деп

аталат. Буга мисал катары төмөнкүлөрдү көрсөтүүгө болот : эки тамчы

суудай -«окшош», кулак мурун кескендей – «жымжырт», күлүн көккө

сапыруу – «талкалоо», оозун араандай ачуу – «таңдануу», ыргыткан

ташы өйдө кулоо – «иши оңолуу», күйбөгөн жери күл болуу –

«ызалануу», күлгө оонаган күчүктөй – «карала-торала, ыпылас»,

күндүн мурду чыкканда – «эртең менен эрте», эки күндүн биринде, ат

тезегин кургатпай– «бат-бат»

Фразеологиялык айкаш. Жалпы мааниси курамындагы

сөздөрдүн эркин жана фразеологиялык жактан көз каранды

маанилеринен турган туруктуу сөз айкашы фразеологиялык айкаш деп

аталат. Мисалы: кол көтөр, чара көр, тил ал, тилге кир, тилге кел, баш

көтөр, көз сал, көз чаптыр, көз жазгыр, көздөн кайым бол, көз

43

байланганда, кымча бел, кумурска бел, сары майдай сактоо, көкөйүнө

көк талкандай тийүү, атагы таш жаруу, үшкүрүгү таш жаруу, ийиктей

имерилүү, сүттөн ак ж.б.

1. Окутуучуга көңүл бурушат;

2. Өз оюн айта билишет;

НК-1

5

Интерактивдүү көнгүүлөр, сабактын борбордук бөлүгү

15-

20

Фразеолгизмдин түрлөрунө мисал келтирүү

Тексттен фразеогоизмдин турун аныктоо

1.Көнүгүүлөрдү аткарышат..

2. Фразеологизмге мисал келтирүү

НК-2

НК-3

ПК-2

ПК-1

1.Өзүн-өзү баалоо

2.Топто баалоо

3.Түздөн-туз баалоо

4.Бири-бирин баалоо

6

Сабакты жыйынтыктоо, баалоо

3

1.Өтүлгөн теманы айтуу

2.Ар бир окуучунун макаласын белгилөө

3.Активдүү окуучуларды атоо

1. Өз оюн билдиришет;

2. Айтылып жаткан темаганы түшүнүп, диалогдорго катыша алышат;

1.Окуучуну эмгегине жараша журналга баалоо

7

Үй-тапшырмасы

2

Фразеологизмдерге мисал келтирүү

1.Берилген тапшырманы күндөлүккө белгилейт