Лиэксикэ. 5 класс

“ Саха тыла байҕал курдук бараммат” Дмитриан Попов

Лиэксикэ-диэн тугуй?

• Лиэксикэ –диэн кэпсэтэргэ-ипсэтэргэ, сурукка-бичиккэ туттуллар тыл барыта тыл баайа эбэтэр лиэксикэ дэнэр

Тыл баайын ЛЕКСИКОЛОГИЯ диэн тыл үөрэҕин салаата үөрэтэр.

К

ы

м

нь

ы

ы

а

а

р

а

п

п

а

Ч

х

Дь

б

а

а

а

к

х

а

й

ы

м

а

Х

НААССЫЙА ТЫЛА а.э. Норуот бүттүүн тыла

Кэпсэтии тыла

Тыл төрүтэ. Дьиэ эргин олоххо-

дьаһахха туттуллар, судургу тылы-өһү ааттыыллар.

Литературнай тыл

араадьыйаҕа, тэлэбиидинньэҕэ,

Уус-уран литератураҕа уо.д.а туттуллар

Наассыйа тылын ордук тупсаҕай, чочуллубут үрдүк таһыма.

Түөлбэ тыла (диалект) Ханнык эмэ түөлбэҕэ(улууска) олорор дьон өйдүүр,

туттар тыла.

Тыл арааһа

Өйдөбүлэ

Кэпсэтии тыла

дьиэ эргин олоххо-

Холобур

Түөлбэ тыла

дьаһахха туттуллар, судургу туттар тыла

Ха наа сонунун, даа, хатыай, нохоо уо.д.а

Литературнай тыл

Ханна эмэ олохтоох дьон эрэ туттар тыллара.

араадьыйаҕа, тэлэбиидинньэҕэ,

Уоскуома (тоһоҕо), сойутар (үрүҥ чаанньык)

Уус-уран литератураҕа уо.д.а туттуллар

сэһээккэ (дурда) уо.д.а

сыспай сиэллээх,

сүүрэр атахтаах,

аарыма, баараҕай уода

Тылдьыт өйдөбүлэ

• Тыл суолтатын, таба суруллуутун, ода билээри араас тылдьыты туһанабыт
• Тылдьыттар араастара:
• Быһаарыылаах тылдьыт
• Синоним тылдьыта
• Антоним тылдьыта
• Омоним тылдьыта
• Сомоҕо домох тылдьыта
• Таба суруйуу тылдьыта уода

Тылдьыты туһан

• 1 . Арсай, борбуй, төҥүргэс диэн тыллар суолталарын быһаар.

• 2. Хайа тыл сөпкө суруллубутуй?
• оҕурсуу – оҕурсу – огурсу – огурсуу
• бэрэски-бэриски-бириски

• 3. Сомоҕо домоҕу быһаар
• Киһи-хара буол, тириитэ тэнийдэ, айаҕа хам буолбат

Эрчиллии 90 cтр 50