Миногон. Йа хуызта. Йа фарстыта.

Темæ: Миногон. Миногонты грамматикон æууæлтæ æмæ хуызтæ.

Нысан : 1. Раззаг кълæсты миногонты тыххæй рацыд æрмæг зæрдыл æрлæууын кæнын, равзарын миногоны грамматикон æууæлтæ æмæ хуызтæ.

2. Раст сæ пайда кæнын дзургæ æмæ фысгæ ныхасы; скъоладзауты дзырдуат фæхъæздыгдæр кæнын диалогон ныхасы руаджы.

3. Мадæлон æвзагмæ цымыдисдзинад гуырын кæнын хуызджын миногонты руаджы; скъоладзауты эстетикон дуне фæхъæздыгдæр кæнын, патриотон хъуыдытæ сæм гуырын кæнын.

Æгас нæм цу, сызгъæрин хур!

Дæ бонтæ хорз, цъæх арв!

Дæ фæндаг раст, хæххон дымгæ,

Нæ урс хæхтæ, салам!

Нæ райгуырæн, нæ уарзон Ир!

Æнустæм нын цæрай!

Дæ уарзон, де ‘ппæт хъæбулты

Зæрдæрухсæй уынай.

Найфонон

Зынæмбарæн дзырдтæ :

Æ нус - 100 азы (век)

Æ вдисæн - фенæг (свидетель)

Фурд - тынг стыр дон (океан)

Хуызджын - аив (красочный) Аудын - хъахъхъæнын (беречь ) Уддзæф – рог дымгæ

(ветерок)

Æгас нæм цу, сызгъæрин хур!

Дæ бонтæ хорз, цъæх арв!

Дæ фæндаг раст, хæххон дымгæ,

Нæ урс хæхтæ, салам!

Нæ райгуырæн, нæ уарзон Ир!

Æнустæм нын цæрай!

Дæ уарзон, де ‘ппæт хъæбулты

Зæрдæрухсæй уынай.

Найфонон

Æмбæхст дзырд

м ит

1. Зымæджы урс цы вæййы?

2. Сывæллæттæ къласмæ бацæуынц хицæнтæй нæ, фæлæ

3. Гыццылæй –иу нын аргъæуттæ чи кодта?

4. Уæ ныййарджыты тынг уарзут?

5. Æнæмæтæй чи фæхуыссы пецы цур?

6. Фæнды уæ абон хорз бæрæггæнæнтæ райсын?

7. Æнæмæнг, райсдзыстæм, куы зæгъæм зивæгæн мах иумæ -

и умæ

н ана

О !

г æды

О !

н æ!

Миногон

Номдар

Ным æцон

Номивæг

Фæ рсдзырд

Бæттæг

Фæсæвæрд

Хайыг

Разæвæрд

Æвастхъæр

Мивдис æг

Урочы хæстæ

• Зæрдыл æрлæууын кæнын миногоны тыххæй раздæр кълæсты рацыд æрмæг.
• Фæарфдæр кæнын скъоладзауты зонындзинæдтæ миногоны тыххæй, æрдзурын, цавæр грамматикон æууæлтæ æмæ хуызтæ ис миногонæн, хъуыдыйады мидæг цавæр уæнгтæ вæййынц. Диалогон ныхасыл бакусын.
• Хуызджын миногонтæй раст пайда кæнын ирон дзургæ ныхасы.

Хуыздæр æмбæлттæ: Рог дымгæ, уазал бон, бæрзонд цъæх арв.

Миногонты хуызтæ:

Миниуæгæвдисæг миногонтæ:

Сырх фæткъуы –бындурон бæрц

сырхдæр фæткъуы – барæн бæрц

тынг сырх фæткъуы – уæлахизон бæрц

Ахастæвдисæг мин О гонтæ:

Хæххон дон –

ирон æвзаг – } бæрцбарæнтæ сын нæй

уалдзыгон бон –

Ацы номдартæм хъæугæ

миногонтæ ссарут

Цъæх

быдыртæ

хъæу

хæхтæ

уæлдæф

хъæдтæ

райгуырæн

бæрзонд

сыгъдæг

тар

Æмбисæндтæ

1. Уæлдай бирæгъæн дæр нæ

2. Сау хохæй урс дур нæ

3. Рувасæн йæ къæдзил – йе

4. Тагъд дон фурды не

тайы

хауы

‘ вдисæн

‘ ййафы

Улæфты рæстæг.

• Базон – базон чи сты адон:

• Цъæх, зыдгæнаг, хъæддаг сырд…

• Налат, бур къæдзилджын…

• Тæрсаг, æнæхъару, тæппуд…

• Стыр, æнарæхст, зылынкъах…

1. Бир æ стъ æ лфыты б æ сты с æ в æ рут хуызджын миногонт æ .

2. Дыккаг хъуыдыйад равзарын хъуыдыйады у æ нгт æ м г æ сг æ .

Сихормæ бахæццæ стæм… уыгæрдæнмæ. Кæрдæджы астæуæй зындысты… дидинджытæ. Кæцæйдæр хъуыстис… доны … сыр-сыр. Быдыры алыварс лæууыдысты … бæлæстæ. … уддзæф сатæг кодта уæлдæф, æмæ æрдзы рæсугъддзинадæй сæр зылди…

диссаджы рæсугъд

бур, сырх, урс

хæххон

сабыр

бæрзонд æмæ аив

Рог

Урочы эпиграф:

«Адæймагæн хъуамæ йæ цæст

æрдзы рæсугъддзинад фена».

И.В. Гете

Сбæрæг кæнут, кæцы дзырдбæстыты миногонтæн ис ахæсгæ нысаниуæг, кæцыты - комкоммæ:

Рог дымгæ, рог зонд, рог ныхас, рог къаба, рог бандон.

Сыгъзæрин къухтæ, сыгъзæрин зæрдæ, сыгъзæрин къухдарæн.