Өйрәнү өчен сүзләр тупланмасы

МӘКТӘП - ШКОЛА

Мәктәп-школа

Дәрес-урок

Сыйныф-класс

Тәнәфес-перемена

Кыңгырау-звонок

Сорау-вопрос

Җавап-ответ

Хата-ошибка

Такта-доска

Парта-парта

Каникул-каникулы

Тәртип-поведение

Имтихан-экзамен

Укучы-ученик,ученица

Укучы малай- ученик

Укучы кыз-ученица

Укытучы-учитель,учительница

Китапханәче-библиотекарь

Китап укучы- читатель

Кабатлый-повторяет

Саный-считает

Сорый-спрашивает

Җавап бирә-отвечает

Чишә-решает

Саклый-бережёт

Эзли -ищет

Тапшыра -сдаёт

ЙОРТ ХАЙВАННАРЫ

ДОМАШНИЕ ЖИВОТНЫЕ

Үгез-бык

Сыер-корова

Бозау-телёнок

Ат-лошадь

Колын-жеребёнок

Кәҗә-коза

Кәҗә бәтие-козлёнок

Тәкә-баран

Сарык-овца

Бәрән-ягнёнок

Эт-собака

Көчек(маэмай)-щенок

Песи-кошка

Песи баласы-котёнок

Дуңгыз-свинья

Дуңгыз баласы-поросёнок

Ишәк-осёл

Дөя-верблюд

Печән-сено

Мияулый-мяукает

Мөгри-мычит

Сава-доит

Өрә-лает

ЮЫНУ БҮЛМӘСЕ
ВАННАЯ КОМНАТА

Юыну бүлмәсе-ванная комната

Су-вода

Көзге-зеркало

Сөлге-полотенце

Сабын-мыло

Сабын савыты-мыльница

Тарак-расчёска

Теш пастасы-зубная паста

Теш щёткасы- зубная щётка

Шампунь-шампунь

Юынгыч-умывальник

Ванна-ванна

Кран-кран

Чиләк-ведро

Мунчала-мочалка

Ләгән-таз

Кер юу машинасы-стиральная машина

Бит юа-умывается

Кер юа-стирает

Чәч тарый-причёсывается

Уяна-просыпается

Юына- моется

ТӘН ӘГЪЗАЛАРЫ

ЧАСТИ ТЕЛА

Тән әгъзалары-части тела

Баш-голова

Чәч-волосы

Борын-нос

Маңгай-лоб

Муен-шея

Кул-рука

Бармак-палец

Терсәк-локоть

Иңбаш-плечо

Аяк-нога

Тез-колено

Колак-ухо

Тел-язык

Авыз-рот

Арка-спина

Бит-лицо

Яңак-щека

Ирен-губа

Ияк-подбородок

Каш-бровь

Күз-глаз

Керфек-ресница

Теш-зуб

Эч-живот

Тамак-горло

Йөрәк- сердце

Тырнак-ноготь

Баш бармак-большой палец

Имән бармак-указательный палец

Урта бармак-средний палец

Атсыз бармак-безымянный палец

Чәнчә бармак-мизинец

Сул-левый

Уң-правый

ҖИЛӘК-ҖИМЕШ. БАКЧА

ФРУКТЫ-ЯГОДЫ. САД

Бакча-сад

Җиләк-җимеш - фрукты-ягоды

Алма-яблоко

Чия-вишня

Кура җиләге-малина

Каен җиләге-земляника

Җир җиләге-клубника

Карлыган-смородина

Миләш-рябина

Шомырт-черёмуха

Гөлҗимеш-шиповник

Йөзем-виноград

Кара җиләк-черника

Крыжовник- крыжовник

Өрек- абрикос

Сырганак- облепиха

Әфлисун-апельсин

Лимон-лимон

Слива-слива

Балан-калина

Груша-груша

Алмагач-яблоня

Бакчачы-садовод

Утырта-сажает

Чәчәк ата-цветёт

Җыя-собирает

Вак-мелкий

Эре-крупный

Пешкән-спелый

ТРАНСПОРТ, УРАМ ХӘРӘКӘТЕ

ТРАНСПОРТ, УЛИЧНОЕ ДВИЖЕНИЕ

Автобус-автобус

Трамвай-трамвай

Троллейбус-троллейбус

Такси-такси

Йөк машинасы-грузовая машина

Җиңел машина- легковая машина

Борылыш-поворот

Җир асты юлы-подземный переход

Юл чаты-перекрёсток

Кичү-переход

Тукталыш-остановка

Кагыйдә-правило

Юл йөрү кагыйдәләре-правила дорожного движения

Юл аша-через дорогу

Юл аркылы-через дорогу

Урам буенча-по улице

Җәяүле-пешеход

Машина йөртүче-водитель

Тәгәрмәч-колесо

Светофор-светофор

Тукта! – Стой!

Игътибар! – Внимание!

Бар! – Иди!

ҺӨНӘРЛӘР - ПРОФЕССИИ

Укытучы-учитель

Кибетче-продавец

Очучы-лётчик

Тракторчы-тракторист

Төзүче-строитель

Тәрбияче-воспитатель

Игенче-хлебороб

Тегүче-швея

Табиб-врач

Рәссам-художник

Эшче-рабочий

Пешекче-повар

Сыер савучы-доярка

Инженер-инженер

Икмәк пешерүче – пекарь

Терлекче- животновод

Шагыйрь-поэт

Язучы- писатель

Урман каравылчысы-лесник

Машина йөртүче-водитель

Хат ташучы-почтальон

Бакчачы-садовник

Балыкчы-рыбак

Тарихчы-историк

Телче-языковед

Тәрҗемәче-переводчик

Галим-учёный

Нефтьче-нефтяник

Футболчы-футболист

Хоккейчы-хоккеист

Волейболчы-волейболист

Баскетболчы-баскетболист

КӨЗ - ОСЕНЬ

Көз-осень

Көз көне-осенью

Көзен-осенью

Көзге-осенний

Алтын көз-золотая осень

Яңгырлы көз-дождливая осень

Әбиләр чуагы-бабье лето

Рассказываем об осени.

Көз җитте.- Осень наступила.

Сентябрьдә көз башлана.-В сентябре осень начинается.

Көз көне көннәр кыска,төннәр озын.-Осенью дни короткие,ночи длинные.

Көз көне кояш кыздырмый.-Осенью солнце не греет.

Салкын яңгырлар ява.-Холодные дожди идут.

Елгада су салкын була.- Вода в реке бывает холодной.

Кошлар җылы якка китәләр.-птицы улетают в тёплые края.

Агачлардан яфраклар коела.-с деревьев осыпаются листья.

Мәктәптә укулар башлана.- В школе начинается учёба.

Яшелчәләр өлгерә.-Созревают овощи.

САН - ЧИСЛО

Сан-число

Бер-один

Ике-два

Өч-три

Дүрт-четыре

Биш-пять

Алты-шесть

Җиде-семь

Сигез-восемь

Тугыз-девять

Ун-десять

Егерме-двадцать

Утыз-тридцать

Кырык-сорок

Илле-пятьдесят

Алтмыш-шестьдесять

Җитмеш-семьдесят

Сиксән-восемьдесят

Туксан-девяносто

Йөз-сто

Мең-тысяча

Йөз егерме биш- сто двадцать пять

Ала-отнимает

Бүлә- делит

Куша-прибавляет

Тапкырлый-умножает

БЕЗНЕҢ ӨЙ-НАШ ДОМ

Өй-дом

Йорт-дом

Тәрәзә-окно

Ишек-дверь

Түбә-крыша

Торба-труба

Баскыч-лестница

Бүлмә-комната

Идән-пол

Түшәм-потолок

Фатир-квартира

Балкон-балкон

Дивар-стена

Йозак- замок

Ачкыч-ключ

ӨЙ ҖИҺАЗЛАРЫ-МЕБЕЛЬ

Карават-кровать

Кәнәфи-кресло

Урындык-стул

Өстәл-стол

Китап шкафы-книжный шкаф

Кием шкафы-платяной шкаф

Шүрлек-полка

Тәрәзә төбе-подоконник

Пыяла-стекло

Яктырткыч-светильник

Аш өстәле-обеденный стол

Язу өстәле-письменный стол

Суыткыч-холодильник

Тузан суырткыч-пылесос

Үтүк-утюк

Келәм-ковёр

Мендәр-подушка

Юрган-стёганое одеало

Җәймә-простыня

Мендәр тышы-наволочка

Юрган тышы-пододеяльник

Пәрдә-занавеска

КҮК ҖИСЕМНӘРЕ-

НЕБЕСНЫЕ ТЕЛА

Җир шары-земной шар

Кояш-солнце

Ай-луна

Йолдыз-звезда

Галәм-Вселенная

Дөнья-мир

Планета-планета

Полюс-полюс

Нур-луч

Космонавт-комонавт

Күк-небо

Күләгә-тень

Компас-компас

Җирнең ясалма иярчене-искуственный спутник Земли

Төньяк-север

Көньяк-юг

Көнбатыш-запад

Көнчыгыш-восток

Балкый-сияет

Бата-заходит

Чыга-восходит

Яктырта-светит

Ялтырый-блестит

Җылыта-греет

АЛМАШЛЫКЛАР- МЕСТОИМЕНИЯ

Мин-я

Минем- мой (моя,моё, у меня)

Миңа-мне

Мине-меня

Миннән-от меня

Миндә- у меня

Син-ты

Синең-твой (твоя,твоё, у тебя)

Сиңа-тебе

Сине-тебя

Синнән-от тебя

Синдә-у тебя

Ул-он,она

Аның-его,её (у него, у неё)

Аңа-ему

Аны-его,её

Аңардан-от него,от неё

Анда-у него, у неё

Без-мы

Безнең-наш (наше, наша, у нас)

Безгә-нам

Безне-нас

Бездән-от нас

Бездә-у нас

Сез-вы

Сезнең-ваш (ваша,ваше, у вас)

Сезгә-вам

Сезне-вас

Сездән-от вас

Сездә-у вас

Алар-они Алардан- от них

Аларның-их Аларда – у них

Аларга-им

Аларны-их

УКУ-ЯЗУ ӘСБАПЛАРЫ

УЧЕБНЫЕ ПРИНАДЛЕЖНОСТИ

Каләм-ручка

Дәфтәр-тетрадь

Китап-книга

Карандаш-карандаш

Линейка-сызгыч

Бетергеч-ластик

Көндәлек-дневник

Дәреслек-учебник

Әлифба-букварь

Төсле карандашлар-цветные карандаши

Пумала- кисточка

Сумка-сумка

Букча-ранец

Пенал-пенал

Кәгазь –бумага

Буяу-краска

Акбур-мел

Глобус-глобус

Циркуль-циркуль

Кара- чернила

Тышлык-обложка

Китап шүрлеге- книжная полка

Рәсем ясый-рисует

Сыза- чертит

Укый- 1)читает 2) учится

Яза-пишет

Өйрәнә-изучает

Ятлый-учит наизусть

Сөйли-рассказывает

Тыңлый-слушает

ЙОРТ КОШЛАРЫ
ДОМАШНИЕ ПТИЦЫ

Йорт кошлары-домашние птицы

Әтәч-петух

Тавык-курица

Чеби-цыплёнок

Каз-гусь

Каз бәбкәсе-гусёнок

Үрдәк-утка

Үрдәк бәбкәсе-утёнок

Күркә-индюк

САВЫТ-САБА - ПОСУДА

Савыт-саба-посуда

Аш бүлмәсе-кухня

Чәйнек-чайник

Чынаяк-чашка

Чәй тәлинкәсе-блюдце

Кәстрүл-кастрюля

Тәлинкә-тарелка

Кашык-ложка

Пычак-нож

Чәнечке-вилка

Таба-сковорода

Чүмеч-ковш

Аш чүмече-половник

Самавыр-самовар

Чүлмәк-горшок

Иләк-сито

Шырпы-спичка

Тастымал-салфетка

Шешә-бутылка

Ашъяулык-скатерть

Ут-огонь

Кисә – режет

Сөртә-вытирает

Юа-моет

Сала-наливает

Чистарта-чистит

Әрчи-чистит

СӘЛАМӘТЛЕК

ЗДОРОВЬЕ

Сәламәтлек-здоровье

Табиб-врач

Шәфкать туташы-медсестра

Авыру-больной

Сәламәт-здоровый

Даруханә-аптека

Хастаханә-больница

Шифаханә-санаторий

Дару-лекарство

Мамык-вата

Градусник-градусник

Рецепт-рецепт

Укол-укол

Температура-температура

Авырта-болит

Авырый-болеет

Дәвалана-лечится

Дәвалый-лечит

Йөткерә-кашляет

Карый-осматривает

Куя-ставит

Салкын тиде-простудился

Үлчи-измеряет

ЯШЕЛЧӘЛӘР

ОВОЩИ

Яшелчә бакчасы-огород

Кавын- дыня

Карбыз-арбуз

Сарымсак- чеснок

Бәрәңге-картошка

Суган-лук

Кабак-тыква

Кәбестә-капуста

Кишер-морковь

Чөгендер-свёкла

Кыяр-огурец

Шалкан-репа

Помидор-помидор

Борыч-перец

Баклажан- баклажан

Ачы торма-редька

Түтәл-грядка

Карачкы-пугало

Ачы-горький

Баллы-сладкий

Файдалы- полезный

Су сибә-поливает

Үсә-растёт

Үстерә-выращивает

КИБЕТТӘ - В МАГАЗИНЕ

Кибет-магазин

Кибеттә-в магазине

Сатучы-продавец

Сатып алучы-покупатель

Акча-деньги

Чират-очередь

Үлчәү-весы

Бәя-цена

Касса-касса

Сум-рубль

Тиен-копейка

Арзан-дешёвый

Кыйбат-дорогой

Күпме тора?-сколько стоит?

Сата-продаёт

Сатып ала-покупает

Түли-платит

Үлчи-взвешивает

Төрә-заворачивает

Ачыла-открывается

Ябыла-закрывается

ХЕЗМӘТ КОРАЛЛАРЫ

ОРУДИЯ ТРУДА

Балта-топор

Ышкы-рубанок

Чүкеч-молоток

Игәү- напильник

Пычкы-пила

Без-шило

Кадак-гвоздь

Өтерге-стамеска

Көрәк-лопата

Сәнәк-вилы

Себерке- метла

Чалгы-коса

Тырма-грабли

Китмән-мотыга

Энә-иголка

Бәйләү энәсе-вязальные спицы

Челтәр энәсе-вязальный крючок

Җеп-нитка

Кайчы-ножницы

Йомгак-клубок

Уймак-напёрсток

Бәйли-вяжет

Тегә-шьёт

Чигә-вышивает

Чаба-косит (сено)

Кага-прибивает

Казый-копает

Себерә-метёт

Яра-колет

Кисә-пилит (дрова)

Ышкылый-строгает

ЯЗ-ВЕСНА

Яз-весна

Язгы-весенний

Яз көне-весной

Язын – весной

Боз –лёд

Ага-течёт

Тамчы-капель

Тама- капает

Җылы җил – тёплый ветер

Кошлар килә – птицы прилетают

Кояш көлә – солнце смеётся

Көймә- лодка,кораблик

Рассказываем о весне.

Яз җитә. – Весна наступает.

Кояш көлә. – Солнышко смеётся.

Кар эри. – Снег тает.

Тамчы тама. – Капель капает.

Җылы җил исә. – Тёплый ветер дует.

Елгада бозлар ага. – По реке лёд течёт.

Көннәр җылы. – Дни тёплые.

Балалар көймә агызалар.-Дети кораблики пускают.

Яз көне урамда матур.- Весной на улице красиво.

Җылы яктан кошлар кайта.-Из тёплых краёв птицы возвращаются.

Без кошларга оя ясыйбыз.-Мы птицам домики (скворечники) делаем.

Яз көне күңелле.- Весной весело.

АТНА-НЕДЕЛЯ

Атна-неделя

Көн-день

Төн-ночь

Ял көне-выходной

Кичә-вчера

Бүген-сегодня

Иртәгә-завтра

Кичен-вечером

Иртән-утром

Көндез-днём

Төнлә-ночью

Тиздән-скоро

Дүшәмбе-понедельник

Сишәмбе-вторник

Чәршәмбе-среда

Пәнҗешәмбе-четверг

Җомга-пятница

Шимбә-суббота

Якшәмбе-воскресенье

БАЛЫКЛАР - РЫБЫ

Балык-рыба

Алабуга-окунь

Чуртан-щука

Чөгә-стерлядь

Корбан балык-лещ

Җәен балыгы-сом

Шыртлака-ёрш

Ташбаш-пескарь

Карабалык-линь

Судак-судак

Сазан-сазан

Кызылканат-краснопёрка

Чабак-плотва

Аквариум-аквариум

Балык шулпасы-уха

Калкавыч-поплавок

Кармак-удочка

Уылдык-икра

Җим-корм

Балык тота-ловит рыбу

Чиртә-клюёт

ВАКЫТ- ВРЕМЯ

Көн-день

Ай-месяц

Ел-год

Сәгать-часы

Стена сәгате-настенные часы

Кесә сәгате-карманные часы

Кул сәгате-ручные часы

Будильник-будильник

Минут-минута

Секунд-секунда

Күрсәтә-показывает

Уята-будит

Шалтырый-звонит

Сигезенче ярты-половина восьмого

Унынчы унбиш минут-пятнадцать минут десятого

ӘДӘПЛЕ БУЛЫЙК! – БУДЕМ ВЕЖЛИВЫМИ!

Хәерле иртә!-Доброе утро!

Хәерле көн!-Добрый день!

Хәерле кич!-Добрый вечер!

Исәнмесез!-Здравствуйте!

Сәлам!-Привет!

Хушыгыз!-Прощайте!

Сау булыгыз!-До свидания!

Хәерле юл!-Счастливого пути!

Ашыгыз тәмле булсын!-Приятного аппетита!

Гафу итегез!-Извините!

Зинһар!-Пожалуйста!

Рәхим итегез!-Добро пожаловать!

Рәхмәт!-Спасибо!

Сәламәт булыгыз!-Будьте здоровы!

Тыныч йокы!-Спокойной ночи!

ТАТАР ТЕЛЕ КАБИНЕТЫ

КАБИНЕТ ТАТАРСКОГО ЯЗЫКА

Татар теле-татарский язык

Чит тел-иностранный язык

Сүз-слово

Сүзлек-словарь

Текст-текст

Күнегү-упражнение

Тәрҗемә-перевод

Хәреф-буква

Аваз-звук

Басым-ударение

Бит-страница

Бирем-задание

Диалог-диалог

Иҗек-слог

Рәсем-рисунок

Сөйләм-речь

Юл-строка

Әйтелеш-произношение

Җөмлә-предложение

Компьютер-компьютер

Сузык аваз- гласный звук

Тартык аваз-согласный звук

Әдәбият-литература

Әкият-сказка

Шигырь – стихотворение

Хикәя-рассказ

Эчтәлек-содержание

Уку- чтение

КОШЛАР - ПТИЦЫ

Карга – ворона

Кара карга-грач

Күгәрчен – голубь

Торна – журавль

Чәүкә-галка

Саескан-сорока

Ябалак-сова

Акчарлак – чайка

Сандугач -  соловей

Чыпчык -  воробей

Тургай – жаровонок

Тукран – дятел

Сыерчык – скворец

Карлыгач – ласточка

Аккош – лебедь

Күке -  кукушка

Песнәк – синица

Бөркет-орёл

Кызылтүш-зяблик

Челән-цапля

Ләкләк-аист

Карабүрек-снегирь

Тутый кош-попугай

Сыерчык оясы- скворечник

Җимлек-кормушка

Кош оясы-гнездо

Канат-крыло

Томшык-клюв

Читлек-клетка

Чыркылдый-чирикает

Чүпли-клюёт

Сайрый-поёт

Очып кайта-прилетает

Очып китә-улетает

АШАМЛЫКЛАР

ЕДА, ПРОДУКТЫ

Ашамлыклар-продукты

Ипи-хлеб

Күмәч-булка

Сөт-молоко

Каймак-сметана

Май-масло

Йомырка-яйцо

Балык-рыба

Тоз-соль

Ит-мясо

Кәнфит-конфета

Бал-мёд

Шикәр-сахар

Аш-суп

Ботка-каша

Катык-катык

Кесәл-кисель

Чәй-чай

Компот-компот

Сок-сок

Туңдырма-мороженое

Эремчек-творог

Печенье-печенье

Прәннек-пряник

Шулпа-бульон

Эчемлек-напиток

Иртәнге аш-завтрак

Көндезге аш-обед

Кичке аш-ужин

Кайнар-горячий

Салкын-холодный

Тозлы-солёный

Тәмле-вкусный

Тәмсез-невкусный

Әче-кислый

ӨС-БАШ ҺӘМ АЯК КИЕМНӘРЕ

ОДЕЖДА И ОБУВЬ

Өс-баш киемнәре-одежда

Аяк киемнәре- обувь

Тун-шуба

Бияләй-варежки

Күлмәк-рубашка,платье

Итәк-юбка

Чалбар-брюки

Каеш-ремень

Оекбаш-носки

Оек-чулки

Яулык-платок

Кыек яулык-косынка

Шәльяулык- шаль

Эшләпә-шляпа

Бүрек-шапка

Пәлтә-пальто

Киез итек-валенки

Итек-сапоги

Ботинка-ботинки

Галош-галоши

Туфли-туфли

Җиң-рукав

Яка-воротник

Төймә-пуговица

Бәйли-повязывает

Киеп карый-примеряет

Кия-надевает

Сайлый-выбирает

АВЫЛДА - В ДЕРЕВНЕ

Авыл-деревня

Йорт-дом

Өй-дом

Хуҗалык-хозяйство

Ишегалды-двор

Сарай-сарай

Баз-погреб

Мунча-баня

Умарта-улей

Капка-ворота

Койма-забор

Кое-колодец

Кыр-поле

Урып-җыю-уборка

Ашлык-хлеба

Уңыш-урожай

Салам-солома

Амбар-амбар

Мич-печь

Бүрәнә-бревно

Сабан-плуг

Хезмәт- труд

Чәчү-сев

Җир-земля

Чәчкеч-сеялка

Сөрә-пашет

Тырмалый-боронит

Урып-җыя-убирает

Чәчә-сеет

УРМАН - ЛЕС

Агач-дерево

Агачлык-роща

Куак-кустарник

Нарат-сосна

Чыршы-ель

Өрәңге-клён

Каен-берёза

Имән-дуб

Тирәк-тополь

Юкә-липа

Усак-осина

Чикләвек куагы-орешник

Зирек-ольха

Артыш-можжевельник

Тал-ива

Тамыр-корень

Кәүсә-ствол

Ботак-ветка

Яфрак-лист

Кайры-кора

Күркә-шишка

Чикләвек-орех

Гөмбә-гриб

Имән чикләвеге-желудь

ТАБИГАТЬ - ПРИРОДА

Табигать-природа

Кояш-солнце

Болыт-облако

Су-вода

Ком – песок

Таш-камень

Хайваннар-животные

Кош-птица

Урман-лес

Үсемлек-растение

Елга-река

Күл-озеро

Диңгез-море

Һава-воздух

Һава торышы-погода

Балчык-глина

Болын-луг

Буа –пруд

Давыл-буря

Дала-степь

Кыр-поле

Сазлык-болото

Таң-заря

Чишмә-родник

Чык-роса

Яшенле яңгыр-гроза

Җил-ветер

Салават күпере-радуга

Тау-гора

Кара болыт-туча

Яңгыр-дождь

Яшен-молния

Яр-берег

Кар-снег

Күк күкри-гром гремит

Туендыра-кормит

Сакларга- охранять

и.т.д.

ҖӘЙ - ЛЕТО

Ел фасылы- время года

Җәй-лето

Җәй көне-летом

Җәйге- летний

Эссе-жарко

Ямьле- прекрасное

Бакча- сад,огород

Яшелчә бакчасы – огород

Урман-лес

Җиләк-ягода

Гөмбә-гриб

Чәчәк-цветок

Күбәләк –бабочка

Яңгыр-дождь

Үсә-растёт

Рассказываем о лете.

Җәй җитте. – Лето наступило.

Кояш кыздыра. – Солнце греет.

Урамда эссе. – На улице жарко.

Көннәр озын.- Дни длинные.

Төннәр кыска. – Ночи короткие.

Күбәләкләр оча. – Бабочки летают.

Җылы яңгырлар ява. – Тёплые дожди идут.

Яшенле яңгырлар була. –Бывают грозовые дожди.

Болыннарда чәчәкләр үсә. – На лугах цветы растут.

Җиләкләр пешә. – Поспевают ягоды.

Җиләк-җимешләр өлгерә. – Созревают ягоды (фрукты).

Җәйге каникуллар башлана. – Летние каникулы начинаются.

Җәй көне балалар ял итәләр. – Летом дети отдыхают.

Җәй көне балалар (кешеләр) су коеналар, кызыналар.-Летом дети(люди) купаются, загорают.

ШӘҺӘР ИСЕМНӘРЕ –

НАЗВАНИЯ ГОРОДОВ

Казан-Казань

Чистай-Чистополь

Яр Чаллы-Набережные Челны

Түбән Кама-Нижнекамск

Әлмәт-Альметьевск

Алабуга-Елабуга

Яшел Үзән-Зеленодольск

Минзәлә-Мензелинск

Балтач-Балтаси

Азнакай-Азнакаево

Бөгелмә-Бугульма

Актаныш-Актаныш

Арча-Арск

Мамадыш-Мамадаш

Норлат-Нурлат

Апас-Апастово

Буа-Буинск

Болгар-Булгары

Әгерҗе-Агрыз

Баулы-Бавлы

Зәй-Заинск

Тәтеш-Тетюши

ДИАЛОГ №1

-Син кайда яшисең?

-Мин шәһәрдә яшим.

-Бу шәһәрнең исеме ничек?

-Бу шәһәрнең исеме-Чистай.

-Ә син кайда яшисең?

-Мин дә шәһәрдә яшим.

-Син кайсы шәһәрдә яшисең?

-Мин Казанда (или Казан шәһәрендә) яшим.

ДИАЛОГ №2

-Син кайдан?

-Мин Чистайдан.Ә син кайдан?

-Мин Түбән Камадан.

БӨҖӘКЛӘР - НАСЕКОМЫЕ

Бал корты-пчела

Чебен-муха

Үрмәкүч-паук

Күбәләк-бабочка

Кырмыска-муравей

Чикерткә-кузнечик

Черки-комар

Кигәвен-овод

Энә карагы- стрекоза

Коңгыз-жук

Камка тутай-божья коровка

Төклетура-шмель

Шөпшә-оса

Пәрәвез-паутина

Кәрәз- соты

Кырмыска оясы-муравейник

Безелди-жужжит

Оча-летает

Чага-жалит

Шуыша-ползёт

ЯРДӘМЧЕ СҮЗЛӘР -

СЛОВА-ПОМОЩНИКИ

Бу-это,эта,этот

Кирәк-надо

Мөмкин-можно

Тиеш-должен

Ярый-можно

Ярамый-нельзя

Әйе-да

Юк-нет

Һәм-и

Белән-с

Кадәр-до

Аша-через

Аркылы-через

Өчен-для

Таба-к

Өстендә-на,над

Астында-под

Янында-около,у

Эчендә-в

Алдында-перед

Артында-за

БӘЙРӘМНӘР – ПРАЗДНИКИ

Бәйрәм-праздник

Бүләк-подарок

Кунак-гость

Туган көн-день рождения

Бүләк итә-дарит

Котлый-поздравляет

Туа-рождается

Чакыра-приглашает

Яңа ел-Новый год

Кар кызы-снегурочка

Кыш бабай-Дед мороз

Яңа ел чыршысы-новогодняя ёлка

Әйлән-бәйлән-хоровод

Битлек-маска

Маскарад-аскарад

Яңа ел белән!-С новым годом!

Шар-шар

8 нче март-8 марта

Белем бәйрәме-день знаний

Сабантуй-сабантуй

КЫРГЫЙ ХАЙВАННАР

ДИКИЕ ЖИВОТНЫЕ

Тиен-белка

Бүре-волк

Куян-заяц

Төлке-лиса

Поши-лось

Аю-медведь

Керпе-ёж

Кабан дуңгызы-кабан

Тычкан-мышь

Арыслан-лев

Маймыл-обезьяна

Фил-слон

Юлбарыс-тигр

Су үгезе-бегемот

Болан-олень

Мөгезборын-носорог

Жираф-жираф

Зебра-зебра

Кыргый үгез-зубр

Бурсык-барсук

Селәүсен-рысь

Койрык-хвост

Сөяк- кость

Мөгез-рог

Көтү-стадо

Зоопарк-зоопарк

Азык-корм

Аучы-охотник

Аулый-охотится

БЕЗНЕҢ ГАИЛӘ
НАША СЕМЬЯ

Гаилә- семья

Әби (дәү әни)- бабушка

Бабай(дәү әти)-дедушка

Әти-папа

Әни-мама

Эне-братишка

Сеңел-сестрёнка

Апа-старшая сестра

Абый-старший брат

Кыз-девочка

Малай-мальчик

Ата-ана - родители

Бала-ребёнок

Карт- старик

Карчык-старуха

Кыз- дочь

Кыз бала-девочка

Ир бала- мальчик

Апа- тётя

Абый-дядя

Ир-муж

Ир кеше- мужчина

Хатын-жена

Хатын-кыз – женщина

Ул- сын

Онык-внук,внучка

Туган-родственник

Фамилия-фамилия

Исем-имя

Әтисенең исеме-отчество

МИЛЛИ АШАМЛЫКЛАР

НАЦИОНАЛЬНЫЕ БЛЮДА

Милли ашамлыклар-национальные блюда

Гөбәдия-губадия

Өчпочмак-треугольник

Бәлеш-пирог

Чәкчәк-чакчак

Кыстыбый-кыстыбий

Пәрәмәч-перемяч

Кабартма-лепёшка

Камыр-тесто

Сумса-пирожок

Токмач-лапша

Тутырылган тавык-фаршированная курица

МИЛЛИ КИЕМНӘР

НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА

Калфак-калфак (головной убор для женщин)

Беләзек-браслет

Алка-серьги

Күкрәкчә-нагрудник

Чулпы-накосник

Камзул-камзол

Чүәк-чувяки

Түбәтәй-тюбетейка

Читек-ичиги

Алъяпкыч-передник

ШӘҺӘРДӘ - В ГОРОДЕ

Шәһәр-город

Урам-улица

Үзәк-центр

Бина-здание

Мәйдан-площадь

Музей-музей

Кунакханә-гостиница

Күпер-мост

Кинотеатр-кинотеатр

Һәйкәл-памятник

Тукталыш-остановка

Юл-дорога

ФИЗКУЛЬТУРА ҺӘМ СПОРТ

ФИЗКУЛЬТУРА И СПОРТ

Туп – мяч

Сикергеч-скакалка

Чана-сани

Чаңгы-лыжи

Чаңгы таягы-лыжные палки

Кәшәкә-клюшка

Тимераяк-коньки

Ракетка-ракетка

Велосипед-велосипед

Сикергеч-скакалка

Кыршау-обруч

Гимнастика-гимнастика

Шахмат-шахматы

Шашка-шашки

Адым-шаг

Капкачы-вратарь

Уенчы-игрок

Футбол-футбол

Хоккей-хоккей

Хәрәкәт-движение

Ярыш-соревнование

Шугалак-каток

Волейболчы-волейболист

Хоккейчы-хоккеист

Футболчы-футболист

Баскетболчы-баскетболист

Чаңгычы-лыжник

Сикерә-прыгает

Күнегү ясый-делает упражнение

Йөгерә-бежит

Йөзә-плавает,плывёт

Шуа-катается

ТӨСЛӘР - ЦВЕТА

Төс-цвет

Ак-белый

Ал (алсу)-розовый

Зәңгәр-синий

Кара-чёрный

Зәңгәрсу (күк)-голубой

Кызыл-красный

Сары-жёлтый

Кызгылт-сары-оранжевый

Шәмәхә-фиолетовый

Яшел-зелёный

Соры-серый

Көрән-коричневый

КЫШ - ЗИМА

Ел фасыллары-времена года

Кыш-зима

Боз-лёд

Кар-снег

Буран-буран

Суык-мороз

Кышкы-зимний

Кыш көне- зимой

Кышын-зимой

Рассказываем о зиме.

Кыш җитте .- Зима наступила.

Урамда салкын.- На улице холодно.

Кыш көне салкын.- Зимой холодно.

Хәзер кыш. - Сейчас зима.

Салкын җилләр исә.- Холодные ветры дуют.

Көчле буран була.- Сильные бураны бывают.

Елгада су туңа.-Вода в реке замерзает.

Ак кар ява. - Белый снег идёт.

Урамда кыш.- На улице зима.

Кыш көне кар ява. - Зимой снег идёт.

Балалар чана,чаңгы шуалар.-Дети на санках, на лыжах катаются.

Балалар тауда шуалар.-Дети на горке катаются.

Кыш көне рәхәт.-Зимой хорошо.

Мин кышны яратам.-Я зиму люблю.

Миңа кыш ошый.- Мне зима нравится.

Сөйләм үрнәкләре.

Бу-шәһәр.Шәһәр бик матур. Монда(здесь) урамнар киң, йортлар(дома), биналар (здания) күп.Юлларда машиналар күп йөри.

Минем шәһәрем.

Бу-Чистай шәһәре.Мин Чистайда яшим. Безнең шәһәрдә музейлар, парклар,күп катлы йортлар,кибетләр бар.Урамнар,юллар киң.Төрле машиналар,автобуслар йөри.Чистай бик матур,чиста шәһәр.Мин шәһәремне яратам.

Мой город.( Перевод.)

Это-город Чистополь. Я живу в Чистополе. В нашем городе музеи, парки, многоэтажные дома, магазины есть. Улицы, дороги широкие. Разные машины, автобусы ходят. Чистополь очень красивый, чистый город. Я свой город люблю.

ЧӘЧӘКЛӘР - ЦВЕТЫ

Чәчәк-цветок

Дәлия-георгин

Кашкарый-астра

Миләүшә-фиалка

Гөлчәчәк-роза

Энҗе чәчәк-ландыш

Умырзая-подснежник

Канәфер чәчәге-гвоздика

Лалә-тюльпан

Чалма чәчәк-пион

Резеда-резеда

Гладиолус-гладиолус

ДАРУ ҮЛӘННӘРЕ-

ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ

Сары мәтрүшкә-зверобой

Бака яфрагы-подорожник

Үги ана яфрагы-мать-и-мачеха

Бөтнек-мята

Мәтрүшкә-душица

Кычыткан-крапива

Әрем-полынь

Тузганак-одуванчик

Үлән-трава

БӨРТЕКЛЕ АШЛЫКЛАР- ЗЕРНОВЫЕ КУЛЬТУРЫ

Карабодай-гречиха

Дөге-рис

Арпа-ячмень

Тары-просо

Бодай-пшеница

Борчак-горох

Солы-овёс

Кукуруз-кукуруза

Арыш-рожь

Башак-колос

СОРАУЛАР. – ВОПРОСЫ.

КЕМ? – КТО?

НӘРСӘ? – ЧТО?

НИЧЕК? – КАК?

НИНДИ? – КАКОЙ?

НИШЛИ? – ЧТО ДЕЛАЕТ?

НИЧӘ? – СКОЛЬКО?

КАЙДА? – ГДЕ?

КАЯ? –КУДА?

КАЙДАН? –ОТКУДА?

КЕМНЕ? – КОГО?

НӘРСӘНЕ? – ЧЕГО?

КАЙЧАН?- КОГДА?

САБАНТУЙ

Ат чабышы-скачки

Көрәш-борьба

Йөгерү-бег

Ярыш-соревнование

Чүлмәк вата-горшок разбивает

Гармун уйный-на гармошке играет

Милли бәйрәм-национальный праздник

Сабантуй-татар халкының милли бәйрәме. – Сабантуй- татарский национальный праздник.

Сабантуй җәй башында була. –Сабантуй бывает в начале лета.

Бу бәйрәмдә төрле уеннар була. – В этом празднике разные игры бывают.

Балалар капчыкта йөгерәләр,чүлмәк ваталар.-Дети бегают в мешках,разбивают горшки.

Ир кешеләр баганага менәләр.-Мужчины на столб(шест) поднимаются.

Тагын бик күп уеннар бар.- Ещё много игр есть.

Иң кызыгы – ат чабышы һәм көрәш. – Самые интересные – скачки и борьба.

Сабантуйда бииләр һәм җырлыйлар,гармунда уйныйлар.- На Сабантуе танцуют и поют, на гармошке играют.

Бөтен кеше ял итә.- Все люди отдыхают.

Сабантуй күңелле бәйрәм. – Сабантуй весёлый праздник.

Миңа бу бәйрәм ошый.- Мне этот праздник нравится.