Օրգանիզմների հարմարվածություն

Կենսաբանություն

Հովանավորող գունավորում

Հովանավորող գունավորումը լայնորեն տարածված է ամենատարբեր կենդանիների մետ, որը թույլ է տալիս պաշտպանվել թշնամիներից: Կանաչ բույսերի վրա աննկատելի են կանաչ գունավորում ունեցող միջատները, նրանց թրթուրները, իսկ օրինակ, քամելեոններն, իգուաները, ծառագորտերը ընդունակ են փոփոխելով իրենց մարմնի գունավումը, դառնալ աննկատ այն միջավայրում, որտեղ գտնվում են:

Հովանավորող գունավորման շնորհիվ գետնի վրա թուխս նստած թռչունները շրջակա ֆոնի վրա չեն երևում: Քիչ նկատելի են նաև նրան ձվերը, որոնք ունեն գունավորված կճեպ, հովանավորող գունավուրում ունեն նաև ձվից դուրս եկող ձագերը: Գիշատիչ կենդանիների հովանավորող գունավորումն ապահովում է դրանց աննկատ մոտենալը որսին, իսկ որս հանդիսացող կենդանիները ձեռք են բերել հովանավորող գունավուրում՝ դառնալով քիչ նկատելի գիշատիչների համար:

Քամելեոն

Այս տեսակի մեծամասնության մարմնի երկարությունը հասնում է 30 սմ-ի, ավելի խոշորները 50-60 սմ են, իսկ ամենափոքրերը` 3-5 սմ։ Նրա գլուխը ունի սաղավարտի տեսք և երբեմն զարդարված է լինում փոքրիկ պոզերով։ Նրա ոտքերը երկար են և հարմարված են մագլցելու համար։ Թաթերն ունեն ճանկերի տեսք, որոնք կարող են ամուր բռնել ծառի ճյուղերից։ Պոչը հաստ է հիմքի մոտ և աստիճանաբար նեղանում է։

Այն կարող է ոլորվել դեպի ներքև և կարող է կախվել ճյուղերից։ Քամելեոնները ունեն անսովոր տեսողական օրգաններ։ Նրա աչքերը դուրս եկած են և ունեն տեսողական անցք։ Քամելեոնը կարող է միևնույն ժամանակ նայել տարբեր ուղղություններով, ինչը շատ օգտակար է որսի համար։

Որսի ժամանակ քամելեոնները երկար նստում են ծառի ճյուղին։ Այդ ընթացքում նրա մարմինը մնում է անշարժ, իսկ աչքերը անընդհատ շարրժման մեջ են։

Միջատներին նա բռնում է լեզվով, որն ունի կպչուն նյութ իր ծայրին։ Քամելեոնը կարող է ճանաչել և բռնել չորս միջատ երեք վայրկյանում։ Երբ լեզուն «չի աշխատում» այն պահվում է ստորին ծնոտում գտնվող ոսկորի շնորհիվ։ Եթե զոհը լինում է շատ ծանր լեզվով բռնելու համար, նա այն միանգամից բռնում է բերանով։

Շատ հայտնի է քամելեոնների գույնը փոխելու հատկությունը, որը հատւկ է բոլոր տեսակներին։ Գույնի փոփոխությունը կախված է նրանց մաշկի յուրահատուկ կառուցվածքից։ Նրա մաշկի ներքին շերտում կան հատուկ բջիջներ` քրոմատոֆորներ, որոնք իրենց մեջ պարունակում են տարբեր գույնի պիգմենտներ։ Հենց դրանց շնորհիվ էլ քմելեոնը կարողանում է փոխել իր մաշկի գույնը։

Նա կարողանում է փոխել ինչպես իր ամբողջ մարմնի գույնը, այնպես էլ մարմնի մի մասը, որոնք կարող են ուղեկցվել տարբեր զոլերով կամ պուտերով։ Գույնի փոփոխությունը կարող է լինել ջերմաստիճանի, լույսի, խոնավության փոփոխության արդյունք, կամ սովի, ծարավի, վախի արդյունք։ Այս ֆունկցիայի առավելությունը այն է, որ նրանք կարող են ստանալ միջավայրի գույնը և պատսպարվել։

Քամելեոնները բնակվում են բոլոր տեսակի տրոպիկական անտառներում, սավաննաներում և երբեմն անապատներում։

Իգուանա

Կանաչ կամ սովորական իգուանան մեծ բուսակեր մողես է, որն ապրում է Կենտրանական և Հարավային Ամերիկայում: Գեղեցիկ գույնի, հանգստության  և հարմարվողության շնորհիվ կանաչ իգուանաներին հաճախ պահում են տանը որպես ընտանի կենդանիների:

Նրանց մարմնի երկարությունը սովորաբար կազմում է մոտ 1,5 մ: Չնայած անվանումի` իգուանաների գույնը ոչ միայն կանաչ է: Այն կարող է լինել կապտավուն սև բծերով, սև կամ նույնիսկ վարդագույն: Հանդիպում են կարմիր և նարնջագույն իգուանաներ, ինչպես նաև վառ կապույտ:

Իր ճկուն պոչի օգնությամբ կենդանին ոչ միայն լավ լողում է, այլ կարող է ուժեղ հարվածներ հասցնել: Ուրիշ մողեսների նման իգուանան կարող է թողնել իր պոչը թշնամու ատամներում և աճացնել նորը:

Լավ լուսավորության ժամանակ իգուանաները շատ լավ են տեսնում, բայց երբ մթնում է, նրանց տեսողությունը զգալիորեն վատանում է: Կանաչ կամ սովորական իգուանան ունի երրորդ աչք, որը իրականում իրենից ներկայացնում է մաշկի տակ գտնվող, մյուս երկու աչքերից փոքր աչք, որը օգտագործվում է լույսի հայտնաբերման համար: Իգուանայի երրորդ աչքը գտնվում է գլխի գագաթում:

Իգուանայի ատամները շատ սուր են, նա հեշտությամբ կարող է կրծել կանաչ տերևները, իսկ անհրաժեշտության դեպքում կարող է ուժեղ կծել: Կյանքի մեծ մասը իգուանաները անցկացնում են ծառերի վրա, որտեղ նրանք տաքանում են արևի տակ: 

Կատվաձուկ

Կատվաձկները  պատկանում են շնաձկնանմանների կարգի ձկների ենթակարգին: Ապրում են ծովի հատակին: Նրանց մարմինն ու գլուխը մեջքափորային ուղղությամբ տափակացած են, որոշ տեսակներինը միաձուլվել են կրծքային լողակների հետ և առաջացրել սկավառակ: Մաշկը թեփուկազուրկ է կամ փշածածկ:

Կատվաձկները դանդաղ են լողում՝ ժամանակ առ ժամանակ թափահարելով մարմնի և գլխի կողքերին գտնվող մեծ լողակները: Նրանց պոչը երկար է ու բարակ, իսկ աչքերը տեղադրված են գլխի գագաթին: Փշապոչ կատվաձկների պոչի վրա կան թունավոր փշեր, որոնք թշնամիներից պաշտպանվելու միջոց են: Էլեկտրական կատվաձկները կարող են արտադրել էլեկտրական լիցքեր, որոնց օգնությամբ նրանք խլացնում են իրենց զոհին:

Ներկայացրեց 11 Տ1 դասարանի աշակերտ ԽԱՉԻԿ ԱԲԱՋՅԱՆԸ

ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ