Шартты көшу операторлары

_____"___________"

Оқушылар білуі тиіс: Шартты көшу операторлары Оқушылар үйренуі тиіс: Шартты оператордың жазылу тәртібі мен таныстыру және бағдарламалау жайлы түсіндіру.  Теориялық білімдерін есептер-шығара отырып, практика жүзінде көрсете білу.  Бағдарламалау тілінде жұмыс жасай білу дағдыларын, ойлау қабілеттерін, өзбілімдерін сауатты түрде жеткізебілуді, пәнге деген қызығушылыққа үйрену.  Сабақтың түрі: аралас сабақ  Сабақтың әдіс-тәсілі: Топтық жұмыс. Оқытудағы жаңа тәсілдер

Сабақтың көрнекілігі: Компьютер, слайд, оқулық, дәптер, флипчарт, маркер және т.б.  Пәнаралық байланыс: ағылшын, өзін-өзі тану, сызу, математика  Жұмыстың түрі Мұғалімнің рөлі Оқушының рөлі  Ұйымдастыру кезеңі:  2 минут Оқушылармен сәлемдесу және оларды түгендеу.  Оқушылардың қызығушылығын және назарларын аудару.  Оқушыларды екі топқа бөлу Шарт, Көшу, Оператор.

 Топ көшбасшысы анықталады. Ол топ жұмысын бақылайды, тыңдайды, бағалайды.  Үй тапсырмасын тексеру:  8 минут Экранғахабарлардыжәнебағдарламаныңнәтижелеріншығаруүшінқандайоператорларқолданылады? Жауабы:Write және Writeln жарлықтарынқолданады.  2.Алгоритмді компьютер түсінетіндейтілдежазуды не депатаймыз?  Жауабы:Программалаутілі  3. Қандай алгоритм түрлерін білесіңдер?  Жауабы: Сызықтық, тармақталған, циклдік алгоритм. Тұжырымдама жасап талқылайды.  Жаңа сабақ  Тармақталған алгоритмдердің программасын құру үшін шартты операторларды пайдаланамыз. Осы уақытқа дейін біз сызықтық алгоритмдерге бағдарлама құрып келдік. Яғни, берілген есепте ешқандай шарттар болмаған. Ал, бүгінгі сабағымызда берілген есепте бір немесе бірнеше шарт кездесетін жағдайды қарастырып, оған программа құрамыз. Ал бұл алгоритм түрі тармақталған алгоритм немесе шартты оператор.  Постер қорғау  Шартты операторлар – алгоритмде арифметикалық теңсіздік пен теңдік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі. Логикалық шарт тексеріледі, егер орындалса, онда 1 – жолмен, ал егер орындалмаса, онда 2-ші жолмен жүзеге асады да, соңында екі тармақ бірігеді. Мұндай алгоритмдерді шарт тексеру, яғни тармақталу алгоритмдері деп атаймыз. Блок схемасында шарт тексеру блогы – ромб қолданылады.  Тармақталу операторы көрсетілген шартқа тәуелді құрамына кіретін операторлардың орындалуын немесе орындалмауын қамтамасыз етеді. Тармақталған алгоритмдерді бағдарланған кезде мынадай қызметші сөздер қолданылады: if - егер , then – онда , else - әйтпесе.  Оператор программадағы іс-әрекеттердің орындалу реттілігін өзгертетін мүмкіндіктің ең кең тараған тәсілі болып табылады. Толық оператордың жазылу түрі:  {Егер шарт онда 1 оператор әйтпесе 2 оператор орындалады.}  IF <шартты өрнек> THEN <1 оператор>ELSE<2 оператор>;  Егер шарттың мәні «ақиқат» болса, THEN сөзінен кейінгі оператор, ал мән «жалған» болса, ELSE сөзінен кейінгі оператор орындалады.  Қысқа оператордың жазылу түрі:  IF <шартты өрнек> THEN <1 оператор> ;  Көшу операторы (GOTO)  Әдетте Паскальда программа операторлары қалай жазылса, сондай  реттілікте, белгілі бір тәртіппен орындалады. Кейде берілген тәртіпті бұзып, программаның басқа бір бөлігіндегі нүктеге (операторға) басқару мүмкіндігін  беру қажеттілігі туындайды. Осы мақсатта көшу (ауысу) операторы  қолданылады.  Форматы:  GOTO белгі;  Турбо –Паскальдағы белгі қолданушы арқылы еркін  енгізілген сілтеме жасау идентификаторы. Тамға ретінде 0-999-ға дейінгі бүтін  сандарды пайдалануға болады.  Мысалы:  . . .  GOTO 99;  . . .  99: WRITELN (‘АУЫСУ ОПЕРАТОРЫ ОРЫНДАЛАДЫ’);  Программада қолданылатын белгілер белгілерді баяндау бөлімінде  қамтылуы тиіс.  LABEL тарауында баяндалады.  Мысалы: LABEL 5.99.100  Тармақталудың орындалу түрлері:  Блок-схема Алгоритмдік тіл Pascal тілі  а)  ә)  Тармақталу командасы:  а) толық пішіні:  егершарт  онда 1-оператор  әйтпесе2-оператор  ә) қысқартылған түрі  егершарт  ондаоператор  әйтпесе Шартты оператор:  Ifшартthenbegin  1-оператор  end  else begin  2-оператор  end;  Қысқартырғал түрде else қызметші сөзі және сәйкес командалар сериясы болмайды. Егер серия бір командадан тұратын болса, онда begin ... end; операторлық жақшаларын жазбауға болады.  Шартсыз өту: алдында Label бөлімінде жарияланған тамға көрсетілген операторға өту жүргізіледі: goto тамға; тамға (бүтін сан 0-9999 немесе әріптік символдар жинағы) оператордың алдында жазылады және одан қос нүктемен бөлінеді.  Шарт өрнегін жазу үшін мынадай салыстыру белгілерін пайдаланамыз:  = Тең  < Кіші  <= Кіші немесе тең  > Үлкен  >= Үлкен немесе тең  <> Тең емес 

және, немесе, емес қызметші сөздерімен біріктірілген, бірнеше қарапайым шарттардан тұратын шарттар құрама шарттар деп аталады. Логикалық операциясы бар күрделі шарт қарапайым шарттардың екеуі де орындалған жағдайда ғана ақиқат деп есептеледі.  Pascal тілінде логикалық операцияларды енгізейік:  Алгоритмдік тілде жазылуы Pascal тілінде жазылуы  және  немесе  емес and  or  not  Шартты операторға мысал:  Блок схема Алгоритмдік тіл Pascal тілі  алг есептеу  басы  енгізу х  егер х<=0  ондау:=х²  әйтпесеy=√x  бітті  шығару у  соңы program ec1;  var x,y: real;  begin  readln(x);  if x<=0  then y:=sqr(x)  else y:=sqrt(x);  writeln (‘y=‘,y:2:0);  end.  Түсіну сатысы  Сұрақ Жауап  1 Тармақталған алгоритм немесе шартты оператор дегеніміз не? Қадамдардың тізбектеп орындалуы шартқа байланысты болатын алгоритм  2 Толық оператордың жазылу түрі Егер шарттың мәні «ақиқат» болса, THEN сөзінен кейінгі оператор, ал мән «жалған» болса, ELSE сөзінен кейінгі операторорындалады.  3 Қысқа оператордың жазылу түрі Егер шарттың мәні «ақиқат» болса, THEN сөзінен кейінгі оператор,  ал мән «жалған» болса, FALSEтармақталу командасынан кейінгі операторларорындалады  4 Егер If  5 Онда Then  6 Әйтпесе Else  Сыни тұрғыдан ойланады.  Әр топ  берілген тапсырма-лары бойынша жұмыстарын орындайды.  Сергіту сәті Оқушыларды сергіту  Практикалық тапсырма  program j;  varx,y:integer;  begin  read(x);  if x<3 then y:=x+2 else y:=5*x;  write('y=',y);  end.  х-тың орнына 25 санын беру  Жауабы: 2  program j;  varx,y:real;;  begin  write (‘хенгіз’);  readln(x);  if x<0  then y:=x+2  else y:=2*sqr(x)*x;  writeln('y=',y:6:3);  end.  х-тың орнына 2 санын беру  Жауабы: 16  program j;  varx,y:real;;  begin  write (‘хенгіз’);  readln(x);  if x<0  then y:=x-2  else y:=2*sqr(x);  writeln('y=',y:6:3);  end.  Үй тапсырмасы  есептің Шартты көшу операторлары