Тарых сабагы тема АКШ XIX кылымдын башында

Америка Кошмо ШтаттарыXIX к экинчи жарымында - XX башында 11-класс.

Сабакта өтүлүүчү негизги окуялар

01

АКШ дагы жарандык согуш жана анын жыйынтыктары

02

Экономиканын жогорулашы жана АКШнын ички саясаты

03

Тышкы саясаттагы багыттар

Жарандык согуш 1861 1865жж

Авраам линкольн

Түндүк

1860ж негрлерди бштондука чыгаруунун талапкери А.Л. Шайлоодо женишке ээ болгон.А.Линкольндун президенттике келиши кулчулукка каршы болгондордун саясий жениши болгон..

Капиталисттик Түндүктө 22 млн калк жашап жалпы өнөр жай продукциянын негизги бөлүгү өндүрүлгөн.

1861ж

1860ж

1861ж

Жаранд ык согуш

1850жж

Түштүктөгү плантаторлордын жардамнда 11 штат биригип өкүмөткө каршы козголон иретинде конфедерация түзүшкөн .9млн калктын 4млн негрлер

Ак фермер Джон Браун Виргиния штатында кулдардын көтөрүлүшүн чыгарган .Вашингтондук аскерлер аларды кырып салаган .Джон Браун дарга асылган

Бул окуя Америкалыктарды күрөшкө үндүгүн окуя болду.

Бул жарандык согуштун чыгышына түрткү болду

Жарандык согуштун жүрүшү жана жыйынтыктары

Жарандык согуштун жүрүшү

Жарандык согуш 4 жылга созулуп биринчи этабында 181-1862-жж түштүктөр женишке жетишкен.Түндүктүн ийгилике жетише албагандыктарынын себеби кулчулукту жоюуну кечендеткендикте болгон.Бирдиктүү мамлекет түзүүнү көздөгөн тундуктун буржуазиясы кулчулукту жоюу жеке менчикке сокку урат деп чочулашкан.Согуш узарып аткаруучу бийликтин кадыры түшүп кеткендиктен А.Линкольн чечкиндүү аракетерге өткөн.Армияга моблизациялоо иши катуу тартипке салынып,1862-ж конгресс гомстеддер (жер үлүшү) мыйзамын кабыл алган.

Ар бир америкалык 10 доллар төлөп 160 акр өлчөмүндө жер алууга укуктуу болгон,ал жер 5 жылдан кийин анын менчиги болуп калган.182-ж сентябрад эч кандай төлөмсүз эле кулчулуктун жоюлгандыгы жөнүндө прокламация кабыл алган.1863-ж 1-январдан күчүнө кирген.Ошенти түндүктүн жигердүү союздаштары –эркиндик алган кулдар пайда болгон ..

Жарандык согуштун экинчи этабында 1863-1865-жж кулчулуктун жоюлушу социалдык жактан татаал проблемалардын баарын эле чечип салган эмес.1864-ж күзүндө генерал Шермандын аскерлери душмандын ооругуна кирип барып , Түштүккө кетүүчү эн маанилүү темир жолду жаап салгандан кийин жеништин салмагы түндүккө карай оогон.Генерал Гранттын армиясы 1865-ж конфедерациянын борбору болгон Ричмонд шаарын ээлеп алган..Кошумча Түндүк тарапка колдоо көрсөтүү максатында Россиядан эки аскер эскадрасы жиберилген. 1865-ж 14-апрелде Жарандык согуштун бүтүшүн салтанаттуу белгилеп жаткан күнү Авраам Линкоьндун өмүрүнө кол салат.

Жарандык согуштун жыйынтыктары

Түндүктүн женип чыгышынын натыйжасында АКШнын эгемендүүлүгү сакталып калган

Бийлик түндүк буржуазиясынын колуна өткөн.Капитализмдин фермердик өнүгүү жолуна өткөн.АКШнын түштүгүндө кулчулук жоюлган,бирок негрлер жер алышкан эмес жана саясий укуктарга да ээ болушкан эмес.1877ж чейин Түндүктү Реконструкциялоо жүргүзүлгөн.

АКШ

Экономиканын жогорулашы жана АКШнын ички саясаты.

Жер маселеси демокртиялык жол менен чечилген

XIXк сонуда АКШ индустриялуу өлкөгө айланган

Металлургия жана машина куруу өнүккөн

Темир жолд курулушу өнүккөн.

АКШга жыл сайын 400миндей мигранттар келип турган.Калктын көбөйүшү ички рыноктун өсүүсүнө өбөлгө болгон

80млн акрлык жер өздөштүрүлүп айыл чарба продукциясынын көлөмү көбөйгөн.

АКШда Англияны,ФранцияныГерманияны чогуу алгандагыдан да көп көмүр өндүрүлгөн.

Болот өндүрүү 1870-ж тартып 1900 жылга чейин 150 эсеге өсүп 10млн тоннаны түзгөн.

.

XIXк АКШда эки партиялык системалуу президенттик республика орногон. Республикалык партия,Демократиялык партия.Америкалык жумушчулардын абалы Европалык жумушчулардан жакшырак болгондуктан,АКШда социалисттик кыймылдар анчалык деле болгон эмес.

L

Түштүктө

Түштүктө шайлоо салыгы сакталып,миндеген кедейлер өз укугунан пайдалана алган эмеч.Түпкү калк индейлерди куугунтукташып,аларды –резервацияларга сүрүп салышкан .

Негрлер

Кулчулуктан бошонгон негрлер дискриминацияланган шартта жашап калган.Алардын атайын транспорттору,мектеби,ресторан ,чиркөөлөрү болуп,актар менен негрлерди никеге турууга тыю салынган

70-90жж социалдык карама -каршылыктар

Грейндерлер,гринбеккерлер,популисттер фермердик кыймылдар АКШнын конушу өлкөлөргө жасаган экспансияларына каршы чыгышкан .

1901-1908-ж президенттике Т.Рузвельт келип

Реформалардын пакетин сунуштаган.1912-ж В.Вильсон жаныча демократиялык реформа жүргүзүп,ал индивидуалдуулук,адамдын эркиндиги,атаандаштыктын эркиндиги аталышындагы иштерди жүргүзгөн.

Тышкы саясаттагы негизги багыттар

XIXк Обочолонуу саясатын жүргүзгөн.

Европалык өлкөлөрдүн иштерине кийлигишкен эмес..Кубаттуу аскер-дениз флотунун курулушу башталган.

Т.Рузвельт

«обочолонуу»саясатынан баш тартуу менен европалык саясатка бурулуш жасап,Англия менен жакындаша баштаган.

1898-ж

Испан –америка согушунда Испанияны женип алган АКШ Пуэрто-Рикого,Кариб бассейнине ,Кубага көзөмөлдүгүн орноткон.Гавай,Гувам,Филипинди басып,Кытайды көздөй жол ачкан

«Ачык эшиктер» доктринасы

Кытайга бардык дөөлөттөрдүн кирүүсүн камсыз кылып,доллор жана товарларын киргизүү менен латын америкалык өлкөлөргө көзөмөл орноткон