Тік белдемшені өңдеу

Кужакова Тойдык Куанышевна

Өңдірістік оқыту шебері

Орал «Сервис» технологиялық колледжі

«Тік белдемшені өңдеу»

Кіріспе

Оқу-әдістемелік құрал өндірістік оқыту шебері болып жұмыс жасау жылдары жинақталған іс-тәжірибем негізінде дайындалды. Көп жылдық тәжірибемнің алғашқы кезеңдерінде мамандығымыз бойынша қазақ тілінде оқу-әдістемелік әдебиеттің, оқулықтардың жоқ болуынан өндірістік оқыту сабақтарына орыс тіліндегі оқулықтардан өзіміз тақырыптарды аударып пайдалануға тура келді. Жылма-жыл әр тақырып толықтырылып, түзетіліп, жаңартылып отырды.Ұсынылып отырған оқу-әдістемелік құралда І курстың ІІ жартыжылдығына «Тік белдемше түрлері мен өңделуі» тақырыбы беріледі.Бұл сабақ бағдарламасы 36 сағаттан, 6 сабақтан тұрады.

Оқу-әдістемелік құралда белдемше және оның түрлері туралы қосымша жалпы мәлімет берілген.Оқу-әдістемелік құрал 3 бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде тақырыпты оқытудың негізгі мақсат-міндеттері анықталып, тақырыпты меңгерту нәтижесінде оқушылардың нені білуі, нені орындай алуы тиіс екендігі нақты көрсетілген. Екінші бөлімде тақырып бойынша өтілетін 6 сабақтың жоспары беріледі. Онда: сабақтың мақсаттары, кезеңдері, әр кезеңнің іс-әрекет, мазмұны сипатталады, оған бөлінетін уақыты, тірек конспектісі, оқыту әдістері мен сабақта пайдаланылатын жабдықтар көрсетілген. Үшінші бөлімде қосымша материалдар: белдемше өңдеудің технологиялық реттілігі, ойын түріндегі тексеру жұмыстары, тест сұрақтары, үлгі суреттері, оқушылардың тақырып бойынша үлгірім нәтижесінің кестесі қамтылған.Барлық сабақта интербелсенді тақтаны, мультимедиялық құрылғыны пайдалану көзделді.Оқу-әдістемелік құрал «Тігінші» мамандығы бойынша өндірістік оқыту сабақтарын өткізуде өндірістік оқыту шеберлеріне көмекші құрал бола алса, алға қойған мақсаттың жүзеге асқаны деп ойлаймын. Әрине, әр өндірістік оқыту шебері оқу-әдістемелік құралды толықтырып немесе тек қажетті бөлімдерін шығармашылықпен пайдалана алады.

Үлгі

Тік белдемше туралы ақпарат:

Күнделікті киетін жартылай жүн матадан тігілген тік белдемше. Алдыңғы бойы тұтас пішілген, бел бүкпесі етек айырығымен аяқталған, бел бүкпесі өңделген. Бел қиығы қосып тігілген белдікпен және түймелігі-сыдырмамен өңделген.

Ұсынылатын өлшемдері 44-52.

«Тігінші» мамандығы бойынша «Тік белдемшені өңдеу»

тақырыбын оқытудың негізгі міндеттері:

• оқушыларды тік белдемшені тігу үшін жүн және мақта мата, жібек және зығыр маталарды пайдаланып, өңдеуді технологиялық талаптарға сай орындауға;

• қол, машина және өтектеу жұмыс орындарын техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып ұйымдастыруға;

• оқушыларды өңделу реттілігі мен барлық техникалық шарттарды катаң сақтай отырып орындауға үйрету;

• оқушылардың қол жұмысы құрал-жабдықтарымен, машинамен жұмыс жасау, ылғалдық-жылулық өңдеу жұмыстарын орындау, аспаптармен жұмыс жасау дағдыларын дамыту;

• оқушыларды ұқыптылыққа, өз бетімен жұмыс жасай білуге, тапсырманы шығармашылықпен орындауға, тәртіптілікке, өзін-өзі, бірін-бірі бақылай білуге тәрбиелеу.

Оқушылар «Тік белдемшені өңдеу» тақырыбын оқытудың нәтижесінде:

• белдемшені өңдеудің техникалық реттілігі мен техникалық шарттарын;

• қол, машина және өтек жұмыстарының терминологиясын;

• қол, машина және өтек жұмыстарын орындау кезіндегі техника қауіпсіздігін;

• қол инешаншымдары мен машина тігістерін, оларды белдемшені өңдеу барысында қолдануды

білуі тиісті.

• жұмыс орнын ұйымдастыра алуы;

• аспаптар мен жабдықтарды пайдалана алуы;

• белдемшені өңдеудің технологиялық талаптарын дұрыс орындай алуы

қажет.

Өндірістік оқыту жоспары

Тақырыбы: «Тік белдемшені өңдеу»

Сағат саны: 36 сағат – 6 сағаттан 6сабақ.

Тік белдемшені өңдеудің технологиялық реттілігі

І.Тік белдемшені өлшеп шақтауға дайындау:

• пішім бөлшектерін түгелдеу;

• бір бөлшектен екінші бөлшекке барлық бор сызықтарын түсіру;

• белдемшенің алдыңғы бөлігінің ортасы, бөксе сызығы, қалта және т. б. бойымен бақылау жібін жүргізу;

• белдемшенің алдыңғы және артқы бөлігіндегі бел бүкпелерін көктеу;

• белдемшенің артқы бөлігіндегі орта қиықты түймелікке берілетін қосымшаға дейін көктеу;

• белдемшенің бүйір қиықтарын көктеу;

• белдемшенің етегін қайтарып көктеу;

• бел қиығы бойымен корсаждық таспа немесе ызба дайындап, қосып көктеу.

ІІ. Тік белдемшенің бүкпесін және бүйір қиығын өңдеу.

• бүкпелерді өңдеу;

• бүйір қиықтарын өңдеу;

ІІІ. Етек айрығын өңдеу.

• Етек айрығы белдемшенің ортаңғы тігісінде орналасады.

• Етек айрығын өңдеуді белдемшенің артқы бөлігінің оң бөлшегінен бастайды.

• аралық төсем мен етек айрығының сыртқы қиықтарын сәйкестендіріп, қатырмалау.

• белдемшенің артқы бөлігінің сол жақ бөлшегін шетіне бүгіп тігу.

• бөлшектің қиықтарын торлау.

• бөлшектерін сырып тігу.

ІV. Түймелікті сыдырмамен өңдеу.

• сыру тігістерін айыра өтектеудің ылғалдық – жылулық өңделуі;

• белдемшенің артқы бөлігіне түймелеудің бір бөлігін қосып көктеу;

• белдемшенің алдыңғы бөлігіне екіншісін қосып көктеу;

• бастырып тігу;

• бастырып өтектеу;

V.Тік белдемшенің жоғарғы қиығын қондырма белдікпен өңдеу.

• белдікті дайындау;

• белдікті белдемшемен қосу;

• белдіктің тігіс енін жоғарға қайырып өтектеу;

• белдіктің төменгі қиығын өңдеу;

• бастыра өтектеу.

VI. Тік белдемшенің төменгі қиығын өңдеу.

Тік белдемшенің соңғы өңделуі.

• етек қиығын бүгіп көктеу;

• байқалмайтын тігіспен өңдеу.

• ілмектерді торлау;

• тазалау;

• ылғалдық-жылулық өңдеу;

• ілгек қадау.

Машинамен орындалатын жұмыстардың техника қауіпсіздігі.

Электр тігін машинасының жермен жалғасу дұрыстығын және басқа да құралдарын тексер;

• Орамал немесе берет астына шашыңды жина;

• Машинаның қозғалып тұрған бөлшектеріне жақындап иілме;

• Қолыңның саусақтарын иненің тесіп кетуінен сақтап, табаншаның қасына ұста;

• Тігер алдында бұйымның тігіс сызығында ине немесе түйреуіштің жоқтығына көзіңді жеткіз;

Қолмен орындалатын жұмыстардың техника қауіпсіздігі

• Оймақпен тік;

• Инелер мен түйреуіштерді арнайы қорапшада, көпшікшеде т.б. белгілі бір жерде сақта, оларды жұмыс орнында, үстел үстінде қалдырма, еш уақытта ине мен түйреуіштерді аузыңа салма;

• Тігу үшін таттанған инені қолданба.;

• Матаны және қиындыларды түйреуіштің ұшты жағын өзіңнен басқа бағытқа қаратып бекіт.

Машинамен жұмыстану үшін жұмыс орнын ұйымдастыру

• Машина жұмыстарын орындау үшін жұмыс орнына жеке жетегі, бұрандалы орындығы бар үстел орналастырылады.

• Үстел үстіне тігін машинасының өзін орналастырады.

• Жіпті шөлмекке орау үшін арнайы жабдық, бабинаұстағыш қойылады.Машинаның педаліне резеңке кілемше бекітіледі.

• Жұмыс орны қажетті мөлшерде жарықпен қамтамасыз етілуі тиіс.

Қолмен жұмыстану үшін жұмыс орнын ұйымдастыру

• Үстелдің үсті жақсылап тегістелген болуы керек. Үстел үстінің оң жағына жіп иіршігінің тұғыры орнатылады.

• Қол жұмыстарын орындағанда уақытты бос қозғалысқа текке жұмсамас үшін, аспаптарды үстелдің үстіне тиімді орналастыру қажет.

• Тігіншінің көзі мен өңделетін бөлшек немесе бұйымның арақашықтығы 25-35 см болу керек.

Машинамен жұмыс терминологиясы.

Тік белдемшені дайындауға қолданылатын құрал-жабдықтар