Ұрықжолдасты сүқоректілердің дамуы, аңдардың шығуы

Мектеп: Ж.Егінбаев атындағы интернаты бар орта мектеп

Күні:06.02.2017

Мұғалімнің аты-жөні: Уәлиев Ұлан Бақыткелдіұлы

Сынып: 11

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Ұрықжолдасты сүқоректілердің дамуы, аңдардың шығуы.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты

Антропоген замандардың ерекшеліктерін меңгергеріп, адам эволюциясының бағыттарын зерттеу

Күтілетін нәтиже

• Маймылдардың пайда болуын біледі

• Адам эволюциясының бағыттарын түсінеді

Тілдік мақсаттар

Оқушылар орындай алады:

Жазбалар жасай алады (оқылым және жазылым дағдылары)

Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы оқу, Ашықтық, Өзіне және айналадағы құрмет, Ынтымақтастық, Академиялық әділдік.

Пәнаралық байланыстар

Тарих,география

АКТ қолдану дағдылары

Алдыңғы білім

Гүлді өсімдіктердің қарқынды дамуы.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

5- минут

• Ынтымақтастық атмосферасын орнату

• Оқушылармен бірге сабақ мақсатын, жетістік критерийлерін анықтап алу

Сабақтың тақырыбын жағдаят сұрақ арқылы табу, оқу мақсатына өздігінен жетуге ұсынады.

флипчарт

стикерлер

этаптардың суреті

Сабақтың ортасы

8 мин

6 мин

10 мин

11 мин

1. дамды приматтар тобына жатқызған ғалым:

а) Ж.Б. Ламарк; в) Ч. Дарвин;

б) К. Линней; г) Ф. Энгельс

1. Адамның жануарлардан шыққандығын дәлелдейтін мүшелері:

а) рудимент; в) аналогты мүшелері;

б) миы; г) гомологты мүшелері

3. Қазіргі адамдар қай түрге жатады:

а) адам тәрізді маймылдарға; в) неандертальдықтарға;

б) архантроптарға; г) саналы адам

4. Ежелгі адамғарға ірі жануарларды аулауға не көмектесті:

а) қаруы; в) ит асырауы;

б) ұйымдасып аулау; г) отты пайдалану.

5. Австралопитектер бұлар:

а) австралия маймылдары; в) оңтүстік маймылдары;

б) австралия адамдары; г) оңтүстік адамдары.

6. Антропогенездің биологиялық факторлары:

а) әлеуметтік; в) еңбек әрекеті;

б) ақыл – ой, сана; г) тіршілік үшін күрес

7. Антропогенез дегеніміз – бұл:

а) адамның жеке дамуы; в) тұқым қуалайтын өзгергіштік;

б) приматтардың тарихи дамуы; г) адамның шығу тегі, дамуы.

8. Дамудың қай сатысында адам нәсілге бөлінген:

а) неоантроптар; в) архантроптар;

б) австралопитектер; г) палеонтроптар

9. Нәсіл ұғымын алғаш енгізген ғалым кім:

а) Лики; в) Дюбуа;

б) Бернье; г) Джохансон.

10. Адам эволюциясындағы әлеуметтік факторларды

ашқан ғалым:

а) Ж.Б.Ламарк; в) Ф.Энгельс;

ә) Ч.Дарвин; б) К. Рулье

1 В 6 Г

2 А 7 Г

3 Г 8 А

4 Б 9 Г

5 В 10 В

Венн диаграмасы

Адам : Үлкен алға қарай шығыңқы қысқа азу тістерінен ірі емес Бассүйектің негізінің орталығында S әріпі тәрізді

аяғынан қысқа қолынан ұзын

• Ұқсастығы :Миы бет пішіні жақ сүйектері сойдақ тістері бассүйек пен омыртқа жотасының байланысы омыртқа жотасының пішіні тұлғасы аяқтары

• Адам миынан 3 есе кіші Алға қарай созылған, шығыңқы әрі ұзын, әрі ірі азу тістерінен ірі бассүйектің негізінің артқы бөлігінде тік н/е артқа қарай дөңес аяғынан ұзын қолынан қысқа

Адамдардың маймылдармен ұқсастықтарына мысал келтір

Адам мен шимпанзе гендерінің 99%, гиббонмен 76% ортақ. Қуану, ызалану, қайғыру,ұрпақтарына қамқорлық жасау сезімдері б/ды. Кездесетін ауру түрлеріде /тұмау, шешек, тырысқақ/ ортақ Қортық шимпанзенің

сәйкес қанын адамға Адам мен гориланың 385,ал шимпанземен 396 анатом. белгілері ұқсас. құюға б/ды

Антропогенез сатылары

Австролопитек (епті адам)

Архантроп(ежелгі адамдар)

Палеонтроп(неандертальдық)

Неоантроп(кроманьондық)

Эволюциялық деректер әр ғасырларды сипаттайтын жер қабаттарындағы тірі ағзалардың қазба қалдықтары арқылы сақталған

«ҰБТ бұрышы»

Адамдардың пайда болу кезеңі: Антропоген

Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласы: антропология

Алғашқы қылқанжапырақтылар шықты: Палеозой

Алғашқы құс – археоптерикстің шыққан кезеңі: Юра

Алғашқы құрлық өсімдіктері: Псилофиттер

Алғашқы прокариоттар пайда болды: Архей

Алғашқы құс – көнеқұс пайда болды? Мезозой

Ежелгі заманның атауы: Архей

Ерте палеозойға жатады? Кембрий

Ең ұзақ мерзімге созылған заман: Архей

Жер бетіндегі алғашқы организмдер: Протобионттар

Жер бетінде тірі ағзалар қай заманда пайда болды? Архей

Көпжасушалы балдырлар өсті: Протерозой

Қай дәуірде жалаңаш тұқымдылар кеңінен таралды? Мезозой

Қай дәуірде өсімдіктер судан құрлыққа шықты? Палеозой

Органикалық дүниенің даму кезеңдері: Архей, пртоерозой, палеозой, мезозой, кайнозой

Палеозой кезеңі: Девон

Парапитектің пайда болуы: Кайназой

Палеозой эрасының қай дәуірінде өсімдіктер құрлыққа шықты: Силур

Папоротник тәрізділердің жер бетінде кеңінен таралу дәуірі: Палеозой

Псилофиттерден пайда болды? Папоротниктер

Приматтардың миы және сезім мүшелері дамыды? Кайнозой

Силур, девон кезеңдері жататын заман: Палеозой

Теңіз ішекқуыстылары, буылтық құрттар, ұлулардың басым көпшілігі дамыған заман: Протерозой

Сабақтың соңы

5 мин

Оқушылардың топтарды бағалауы

Рефлексия.

1.Бүгінгі сабақта не білдік?

2.Жұппен жұмыс жасау тиімді орындалды ма?

3.Әсіресе, сабақтың қай кезеңдері ұнады?

4.Бүгінгі сабаққа беретін бағаң?

Қосымша 3

Қосымша ақпарат:

Ұрықжолдастылардың қазіргі кезде 17—18 отряды бар: жәндікқоректілер, жүнқанаттылар, қолқанаттылар, приматтар, толықемес тістілер, панголиналар, қоянтәрізділер, кемірушілер, киттәрізділер, жыртқыштар, ескекаяқтылар, түтіктістілер, тұмсықтылар, дамандар, сирендер, сірітабандылар, тақтұяқтылар және жұптұяқтылар. Ұрықжолдастылар жер шарының барлық құрлықтары мен мұхиттарында кең тараған. Қазақстанда 8 отряды, 170-ке жуық түрі белгілі. Ұрықжолдастылардың жануарқоректі, өсімдікқоректі және аралас қоректенетін түрлері де кездеседі. Олардың көпшілік түрінің кәсіптік мәні бар. Ұрықжолдастыларды бағалы ұлпаны, терісі, еті, майы, т.б. өнімдері үшін аулайды.

Үйге тапсырма

1 деңгей – адамның эволюциялық даму сызбасын құрастыру . (өз бетімен)

2 деңгей – «Жер және адам қандай керемет» тақырыбына реферат дайындау. (жұппен)

3 деңгей – Ч.Дарвин «Адамның шығу тегі жайында дәлелдемелер мен қайшылықтар» (топпен)

Дифференциация – Сіз қалайша көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушылар алдында Сіз қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін тексеруді қалай жоспарламақшысыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

.

Барлық оқушылар:

Оқушылардың көпшілігі:

Кейбір оқушылар:

1. Ғаламтор көзі арқылы іздену

2. Мәтінмен жұмыс

3. Талдау сұрақтары

Қосымша материалмен, ғаламтормен жұмыс жасауда қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтау ескертіледі.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті (сабақ беру әрі оқу туралы ойланыңыз)?

1:

2:

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алатын еді (сабақ беру әрі оқу туралы ойланыңыз)?

1:

2:

Мен сабақ кезінде келесі сабаққа дайындалуға көмектесетіндей сынып немесе белгілі бір оқушылар туралы не білдім?