Конспект урока по родному языку (табасаранскому)языку в 9-ом классе.
Дарснан тема: кпикьу табигъ предложение ва табигъ предложение к1улинубдик кит1бан къайдйир.
Дарснан метлебар: кпикьу табигъсуз предложениейин аьгъювалар ахтармиш ва мюгькам ап1уб; кпикьу табигъ предложениейин гъаврикк кауб, табигъвалин союзарин кюмекниинди кит1бан къайдйир; урхурайидарин дарснахьна вуйи маракьлувал артухъ ап1уб ва ч1ал ккат1абццуб.
Дарснан жюре: ккудушдар текрар ап1бан ва ц1ийи дарс уьмумиламиш ап1бан.
Дарснан алатар: 8-9 пи классарин учебник, дарснан конспект, таблицйир, карточкйир, интерактивная доска.
Дарснан гидишат:
1.Класс дарсназ тешкил ап1уб.
Урхурайидарихь дарсназ лазим вуйи алатар хьади вуш, ахтармиш ап1урза.
2.Дарснан тема ва метлебар пуб.
Гъийин ихь дарснан тема «Кпикьу табигъ предложение ва табигъ предложение «к1улинубдик кит1бан къайдйир».
Му темайихъ хъюгъяйиз,ичв «Кпикьу табигъсуз предложение темайин аьгъювал ахтармиш ап1идихьа.
Класс кьюб командайиз пай ап1урза.
«Гафар уч ап1урхьа» к1уру тамаши ап1урхьа.
«Кпикьу табигъсуз» к1уру гафар уч ап1урхьа.
«Кпикьу табигъсуз предложение» темайин суалар ва табшуругъар тувурза . Гьар дюз жавабназ саб гьярф тувурза. Фуну командайи гафар ухди уч гъапиш, гьадму команда гъалиб шулу.
Активвал улупу ва кьюбдилан артухъ суалариз жаваб туву урхурайидариз кьиматар к1урза.
Суалар:
1.Кпикьу предложение фицибдиз к1уру?
2.Кпикьу табигъсуз предложение фицибдиз к1уру?
3.Гьаму предложениейикан кпикьу табигъсуз предложение дюзмиш ап1инай:Мик1 яваш гъабши,
4.Кпикьу табигъсуз предложение фйирикан ибарат дубхьнайиб ву?
5. Кпикьу табигъсуз предложение фицдар союзарин кюмекниинди чиб-чпик кит1ру.
6.табигъсувалин союзар, чпи гъабхурайи ролиз лигну,швнуб группайиз жара шула.
7.Кит1бан союзар кудухай.
8. Гъаншарвалин союзар фундар ву?
9.Жара ап1бан союзар фицдар ву?
10.Гьаму предложениейикан кпикьу табигъсуз предложение дюзмиш ап1инай: Гагь ригъ ап1уру,
11.Предложениейин к1улин членар фундар ву?
12.Подлежащее фтиз к1уру?
13.Сказуемое фтиз к1уру?
14. Диш дополнение фтиз к1уру?
15.Предложенейин кьюбпи дережайин членар фундар ву?
16.Определение фтиз к1уру?
17.Обстоятельство фтиз к1уру?
18.Чап дополнение фтиз к1уру?
19.Гафарин ибара фтиз к1уру?
20.Предложение фтиз к1уру?
21.Гафарин ибарйиринна предложениейин арайиъ фициб тафавутвал а?
22.Гьаму кпикьу табигъсуз предложение давам ап1инай.
III Ц1ийи дарснан зиин ляхин.
- Гъийин ихь ц1ийи дарснан тема узу гъапнийзачвуз .
Шли к1уру узуз,урус ч1алниинди му темайиз фици к1уру ?
- Сложноподчиненное предложение.
- Урус ч1алнаъси ихь ч1алнаъра табигъ предложение к1уру чиб саб тмунубдилан асиллу вуйи предложенйирикан ибарат вуйи кпикьу предложениейиз .
Думу к1улин ва табигъ предложениейикан ибарат ву.
Месела доскайик бик1ураза ва дидиз схема кап1раза.(Урус ч1алнан урхурайидарин аьгъювалар темайиан ишлетмиш ва к1ваин ап1ураза)
1) Чвул улубкьу вахтна,ич гъуландари гъахар ап1уз хъюгъру.
1) ( ),[ ].
2) Хулаъ муч1уди вуйи,гьаз гъапиш ч1ат хябяхъ дубхьнайи.
2) [ ], гьаз гъапиш ( ).
- Гьамус лигай интерактивная доскайихьинди ва фикир тувай меселйириз.
Нагагь уста гъюбанди вуш,йиз душваъ ляхин адариз.Жяфар,жанавар наанди гъубшнуш,гьадму гъяризди гъушу.Гьамциб мясляаьт ап1урхьа, эгер уву рази вуш.
( ), [ ].
[ ], ( ), [ ].
[ ], эгер ( ).
IV Ц1ийи дарс мюгькам ап1уб.
184-пи илч1ихуб.
Исихъ хъайи кпикьу табигъ предложенйириъ к1улин ва табигъ предложенйириъ к1улин ва табигъ предложенйир тяйин ап1ин.К1улин предложенйирихьан табигъдариз суалар дивай.
Риш нивк1’ан хъиргиган ,бай тавханайиъ имдайи. 2) Риш хул’ан удуч1ури имиди, бай жаргъну хъадакну гъафи. 3) Эгер йиз бахт каш,узу Нюгьдиз кьисмат шул. 4) Пирмягьмадди жавабар тувайиз, Лейлийи дурарин улигьна гъабраъди духну юкьуб вич диву. 5) Му ляхин ихь зурба хъукьувал ву,гьаз гъапиш ухьу гъелемар вахтниинди кивну ккудик1дихьа. Эгер ухьу ц1ийиди иливурайи гъядухъна ухди хъуркьиш, узу саб вакьиа ктибтурза.
Карточкйирихъди ляхин:
Карточка №1
Предложенйир кидик1ай.Табигъ предложенйир агай,дурариз к1улин предложенйирихьан суалар диври, дурарин мяна ва жюре тяйин ап1инай.
Наан дем аш, Аслан гьадушваз гъягъуз гьялак шуйи.
Наан ц1а убгураш, гьадлин кум гъедебгуру.
Хвар наанди гъубшиш, дайрагьинди жабгъуйи.
Аьбдули,арфариин хю алабхьури ,дурар наана т1ирхураш,аьгъю гъап1у.
Мархьар гъургъхъан,гьавйир мич1ал гъаши.
Карточка №2
Предложенйир кидик1ай.Табигъ предложенйир агай,дурариз к1улин предложенйирихьан суалар диври, дурарин мяна ва жюре тяйин ап1инай.
Исккан ахсрар ккивумит1лан,зимз хъана ч1атна удубчв1у .Думу,тап муч1у шайизкьан,ч1ат гъубзу. Хьадан шубуб вазли варидари зегьмет зигну кьюрдуз рузи уч ап1руган, ч1амччли фук1а дарап1ди вахт гъап1у Псинч1ар, люкь наана гъубшнуш, гьадинди гъит1ирху
|
|
6 Б
|
|
| А
|
| 1 Я | Р
| Х | И |
|
| Т
|
| Л
|
|
|
| 2Д
| У | Ш | 7М | А | Н |
|
3
|
5 | А | 8 |
| КЬ
| А | Н | Д | И |
| А
|
| И |
| Г |
| 4 И | Ц | Ц | И
| Б |
|
| И |
|
| И
|
| Т |
| Р
|
КРОССВОРД.
Антонимар агай.
Узди:
Жикъи - …
Дуст - …
Ухди - …
Дарцциб - …
Чапди:
Жигьил - …
Бахтсуз - …
Мич1ли - …
Усал - …
4)Тамаши Аьламатнан хут1ил
Табшуругъ. Исихъ тувнайи клеткйириъ табигъ предложенйирин жюрйирикан саб тувна (7 гьярф).
5)Тамашир
Билетар столирин дирчна. Билетарик кайи предложенийир урхури, фуну жиба
ъ ивруб вуш тяйин ап1ури, ивру.
Б№1
Аьгьмад хулаз гъафиган, Муъмин хулаъ имдайи.
Б№2
Наънан ц1а убгураш , гьадлин кум гъедебгуру.
Б№3
Гьяйван чардиз дурубшри дупну, дидиз майдандиин кьум гъибза .
Б№4
Наан ярквран йимишар гизаф аш, силар чвну гьадина гъягъюру.
Б№5
Ц1ирц1арин шул аьхю ялав, амма абгдар диди пич яв.
Б№6
Манаф гьяйвниин элеу, ва гьяйван жабгъну улариккан ккудубгу.
Б№7
Гагь амси шуйи,гагь хъанара ригъ ап1ури.
V Къайд. Суалариз жавабартуву урхурайидарин балларин уьмуми кьадар гьисаб ап1ураза, кьиматар дивурза.
VI Хулан ляхин.
Кпикьу табигъ предложенйирикан уьмуми мялумат. 5 кпикьу табигъ предложенйир кадагъай ва тетрадарик дик1ай.
300
132 971 
