D.Kara Çobanın annatması “Zlata”. Gagauz karıların eceli

D.Kara Çobanın annatması “Zlata”. Gagauz karıların eceli.

12 klas

Viktorina

1. Kim hem kimin için söleer bu lafları: «O – sedef, diamant, altın!“

2. Angı personajın bu laflar: „Bän sevmeerim adamın derisini soymaa. Kaçına ev dä yaptım, soba da, sorun, aldım mı bän birindän zeedä para“.

3. Kim ä koyduydular laap “Sokrovişçe”?

4. İlk gagauz, angısı yaptı üzä yakın ekslibris, hepsi – linogravüra.

5. O sakınmêêr resim etmää, neredä dä olsa, nеkаdar insan arasında da bulunsa.

6. Kimin bu deviz: “İnsan herkerä lääzım beklesin isleeyi. Eer beklärsä prostu, o bulacek beterini“?

Uroon epigrafı

Yufkaykana da – kaavi,

Ona gec ä da maavi,

O darsıkkan da – çetin,

O çırakkan da – saabi .

(D.Kara Çoban)

Uroon neetleri

• teksttän personajın partet harakteristikasını ayırmaa, seçmää;
• yaraştırmaa, argumentlemää, açıklamaa kendi düşünmeklerini fizik hem moral partretlär için ;
• personajın bütündän partret harakteristikasını düzmää;
• yaratmaların personajlarını yaraştırmaa.

Problem soruşları:

1. Neçin Zlata kableder haksızlıı, sessiz çeker zeetlerini?

2. Vardı mi nicä Zlatanın başka türlü yaşaması kurulsun?

3. Nesoy ecel büün seçerlär kendinä zamandaş karılar?

„ Evellär gagauz karıların eceli“

Zlatanın süreti annatmada

Üzü

Giimneri

Bir gözӓl karıydı. Onun burnusunun kökünӓ toplanardılar koyu çekili kaşlar . Gözӓl, koyu bakışı . Duvarda tunuk, çatlak aynada görünärdi Zlatanın oldurulmuş gibi, yanık suratı .

Dartılıydı o çenӓ altından maavi çemberciklӓn , giimniydi soluk materiyadan fistannan, kuşalıydı kara fıtaylan . Ayaklarında onun giimniydi mor abadan terliklӓr . Taraa azıcık kaldırdardı geeridӓn çemberciini da yapardı onun kafasını ayırı kıvrak.

Evi

Gösterilmiş ev örtülüydü şindilaylan. Ardında hem başında onun duvarlarından suvalar kopmuştular . Şişesiz pençerelӓr uruluydular taftaylan. Kufnenin içi ölӓ küçüktü, ani orada yoktu neredӓ iki kişi dönsün. Boş içerin kuytusuzluu..., t ütünä kokar içer....

Bir yannamış damcaaz, angısının iki yan duvarı sarılıydı katrannı kiyatlan. Damcaazın içindä görünärdi: yarım taliga, iki düzen yanı, bir fışkılı taftadan kapak. Örtü altından sarkardılar: papurdan eski sepet , bir kenevir hiybä , bir yırtık kalpak içlii ... .

Yaşaması

Sesi, çalmak manerarı

Onun kocası oldu üç yıl – delilerin evindӓ. Kimi sefer kaçêr oradan, geler düüyer karıyı... Karı iki uşaklan ba bobasında geceleer, ba komşularda. Zavalı o da , uşaklar da. Kiyat karı bilmeer.

Kısmetsiz karı...

“ Ama ne türkülӓr çalêr! Ölӓ çalsın, siirek var. İkiüz türkünün üstünӓ biler. Kendi da çıkarêr türkü. Ölӓ insan hiç okrugalarda da yok”.

“ Çalardı düz, ama keskin, inannı”...

“ Onun can kıpırdamaları kapalıydılar, saklıydılar derindä, onun içindä. O çalardı sakınsız, sansın onun yanında yoktu yabancı adam...

Zlata oldu taa da kıpırdamaz, dondu arif büüklüktä.

“ Onun kaplı gözlerinin kirpikleri oldular, nicä yapışık”

“ kadifä sesi”

• Bakarak bu karının yaşamasına, angı yıllar arasında oluşlar gösterili? Ned ӓn bu çıkışarınız oldu?
• Nezaman gagauzların folklorunu etnograflar toplanmaa başladılar?
• Angı yıllarda magnitofon kullanılmaa başladı?

( İlk seriya magnitofonu çıktı 1956 yılda: „Dnepr-9“ )

• Nic ӓ yazdırıl ê r natura yazdırmasını? Nesoy artistik kolaylıkların kullan ê r yazıcı? Nesoy neet ӓn avtor yazdır ê r naturayı?

Günduusunda pençerenin ötäända durardı kaarsız yanvarın bulutlu havası.

Uuldaardı lüzgär, çalkayarak, düüyeräk, düüyeräk biri-birinä fidannarın çıplak dallarını, urardı kufnenin örtüsünä: vuf, vuf...

Dışarda genä vıfladı boran, yannadılar fidannarın dalları.

• Nesoy duyguları Zlata debreştirer Hırnada?

“ Da bu kiyat mı bilmeer?!” - şaştı Hırna. O baktı Zlataya saklısız beenmäklän da uzattı ona elini. Zlatanın eli sıcaktı.

Hırnayı çekärdi desin bu karıya bişey ayırı hoşlu.

Ama dalgalanmaktan o bişey deyämedi, sade adık pek ürektän şükür etti...

Gagauz halk türküleri

• Zlatanın türküleri nesoy?
• Düşünärdi mi Zlata kendi sarplıı hem talantı için? Siz nicӓ düşünersiniz?
• Sanki vardı mı nicӓ Zlatanın yaşaması başka türlü olsun? Argumentlӓyin .

” Ölӓ insan hiç okrugalarda da yok. Kasabada yaşayaydı, o kim ne insan olaceydı! Bekim, olaceydı ministru karısı”.

Nasıl inannı, kaavi, keskin fikir baaşlanmış karı naturaylan! Da bu fikir kal êr cümneyӓ deyni faydasız, o onu ezer, buuér, atılér ondan. İnsannıın istoriyası gidӓbileceydi on kat taa hızlı, eer bu fikir öldürülmӓydi,atılmayaydı, ama çalışaydı”.

(N.Çernışevskiy)

Mariya Zlatova - opera türkücüsü. (1884-1966)

İlk gagauz türkücüsü, Peterburg konservatoriyasında üürendi. Çalıştı Mariin teatrusunda. Başarılı verdi ekzamenneri, Sankt-Peterburg imperator konservatoriyasına girmää deyni. Grajdan cengi çekettiynän, döndü geeri Kişinöva. Çok yıllar kuvedini verdi muzıka pedagogikasına.

İrina Bulgar (1913 y.)

Duuması Vulkaneş kasabasında. Yaş êêr Türkiyedä. Selma Öztürk – matematika bilimnerin doktoru, profesor, çalıştı Stambul universitetindä, bilim statyaların avtoru.

Gagauz karıların eceli

D.Kara Çobanın annatmalarında

saburlu

çalışkan

kaavi

gagauz karıları

cana yakın

vergili

akıllı

sevär

Zamandaş cümnedӓ gagauz karıların

statusu

Problem soruşları:

1. Neçin Zlata kableder haksızlıı, sessiz çeker zeetlerini?

2. Vardı mi nicä Zlatanın başka türlü yaşaması kurulsun?

3. Nesoy ecel büün seçerlär kendinä zamandaş karılar?

Evdeki iş:

D.Kara Çobanın annatmalarına yaratmaya görä hazırlanmaa:

• İncäzanaat temasının göstermesi D.Kara Çobanın annatmalarına.
• Zlatanın süreti D.Kara Çobanın annatmasında “Zlata”
• En meraklı personajlar D.Kara Çobanın annatmalarında .