Даланың дара ұстазы

Ыбырай Алтынсарин

180 жыл

Даланың дара ұстазы

«Ыбырай орыстың мәдениет мектебін танымаса, Ушинский бастаған педагогикалық жаңалықтарды білмесе, орыстың адамгершіл, прогрессшіл классикалық әдебиетінің нәрінен қорек алмаса, Ыбырай болмас еді…»

Мұхтар Әуезов.

Ы. Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығын таныстыра отырып, өлеңдеріне тоқталып, мағынасын ашып, негізгі идеясын түсіндіру;

Білім алушыларды Ыбырай Алтынсариннің өлеңдері, әңгімелері арқылы адамгершілікке, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Мақсаты:

180 жыл

Ыбырай Алтынсарин — қазақтың аса көрнекті:

Ағартушы

Этнограф

Жазушы

Педагог

Қоғам қайраткері

Фольклоршы

180 жыл

Ыбырай Алтынсарин

1841 жылы қазіргі Қостанай облысының аумағында дүниеге келген. Әкесінен ерте айырылған ол атасының - белгілі би және старшын Балқожа Жаңбыршиннің қолында тәрбиеленді. Ыбырай бала кезінен бастап білімге және өз бетінше оқып білуге бейім екенін байқатты. Көп оқыды, Ресей қоғамының білімді адамдарымен жиі араласып тұрды. Орынборда оқып жүрген кезінде шығыстанушы ғалым В.В Григорьевпен жақын танысып алды. Ол өзінің бай кітапханасымен Ыбырай Алтынсариннің еркін пайдалануына рұқсат етті.

Ыбырай Алтынсарин қазақтың ағартушылық тарихында және ұлттық мектебінің қалыптасуында терең із қалдырды. Ол Білімге құштар жас бос уақытының бәрін де сол кітапханада өткізді. Білген үстіне біле түссем деген құмарлық пен өз халқыма неғұрлым көбірек пайда келтірсем деген абзал арманға ұмтылыс жас Ыбырайдың өмірлік кредосына айналды .

Торғайда Ыбырай   Алтынсарин  

Салдырған

 мектеп

Ыбырай Алтынсарин

мектеп ашқан кезде, балаларға арналған оқулықтар мүлде жоқ болатын. Дәл осы жылдарда өнегелі ұстаз қысқа-қысқа әңгімелер мен өлеңдер шығар бастайды, оқу құралдарын жазуға кіріседі. 1879 жылы ақынның қазақ мектептеріне арналып жазылған алғашқы ұлттық оқулық – «Қазақ хрестоматиясы» жарық көрді. Ыбырай «Қазақ хрестоматиясына» кірген өлеңдерінде де халық-ағарту идеясын көтерді. Оның «Кел, балалар, оқылық!», «Өнер-білім бар жұрттар» өлеңдері осындай мақсатта туған.

«Кел, балалар, оқылық!»

өлеңінде ақын, бір жағынан, жастарды оқуға, білім алуға үндесе, екінші жағынан, оқу, өнер, ғылым-білімге, оның жалпы халық үшін керектігіне еш мән бермейтін ескі көзқарасқа соққы береді.

Бұл кітапқа Ы.Алтынсариннің балаларға арналған эстетикалық, рұхани нәр беретін өлеңдері, әңгімелері, аудармалары мен мысалдары, ертегілері енген.

Кел, балалар, оқылық! Оқығанды көңілге Ықыласпен тоқылық!

Ыбырай Алтынсарин

өзі ашқан мектептерде ана тілінің таза оқытылуына көңіл бөліп, тілашар ретінде халықтың ауыз әдебиетін пайдаланып, өзі де ұрпақ тәрбиесіне арналған әдеби шығармалар жазды.Сол әдеби шығармалары арқылы тіршіліктің өзекті мәселерін көтеруге бет бұрды.

Ол қазақтың жазба әдебиетінің, әдеби тілінің негізін қалаушылрдың бірі болды.

Шыгармалары

Кел, балалар, оқылық!

2021 жыл

20 қазанда

Ыбырай Алтынсаринға

180 жыл

Шамнан шырақ жағылар.

Тілегенің алдыңнан

Іздемей-ақ табылар

деп Ыбырай атамыз

айтқандай Сіздерді жазушының шығармаларын оқуға шақырамыз!

Дайындаған:

№ 4 «ЖОББМ» КММ кітапханашылары