Этиштин шарттуу ыңгайы

Кыргыз тили 6-класс

Мугалим: Алыбаева Айжан Темировна

Ким көп окуса, ал көптү билет.

Маанайыңар жакшыбы?

Силерге

жагымдуу

маанай каалайм

Сабактын темасы:

Этиштин ыңгайлары Шарттуу ыңгай

1

• Этиштин шарттуу ыңгайы тууралуу түшүнөбүз, шарттуу ыңгайды башка ыңгайлардан ажыратып биле алабыз.
• Этиштин шарттуу ыңгайы тууралуу түшүнөбүз, шарттуу ыңгайды башка ыңгайлардан ажыратып биле алабыз.

2

• Тема боюнча көнүгүү иштеп, ой жүгүртүүбүздү өстүрөбүз.
• Тема боюнча көнүгүү иштеп, ой жүгүртүүбүздү өстүрөбүз.

3

• Сабаттуу жазууга, адабий тилдин нормасында туура сүйлөөгө көнүгөбүз.
• Сабаттуу жазууга, адабий тилдин нормасында туура сүйлөөгө көнүгөбүз.

Сабактын максаты:

Шарттуу ыӊгай

Кыймыл-аракеттин аткарылышы же аткарылбай калышы үчүн тиешелүү шарттын болушунн көрсөткөн этиш сөздөр шарттуу ыӊгай деп аталат.

Шарттуу ыӊгайды - са мүчөсү уюштурат .

1. Эгер эртеӊ аба-ырайы жылуу бол…, тоого барабыз.

2. Эгер жылуу болбо…, барбайбыз.

3. Ата-энеӊди сыйлаба…., өз балаӊдан сый көрбөй…..

4. Эгер бала ыйла … сүт бер.

Шарттуу ыӊгай Кыймыл-аракеттин аткарылышы же аткарылбай калышы үчүн тиешелүү шарттын болушун көрсөткөн этиш сөздөр шарттуу ыӊгай деп аталат. Шарттуу ыӊгайды - са мүчөсү уюштурат .

1. Эгер эртеӊ аба-ырайы жылуу бол…, тоого барабыз.

2. Эгер жылуу болбо…, барбайбыз.

3. Ата-энеӊди сыйлаба…., өз балаӊдан сый көрбөй…..

4. Эгер бала ыйла … сүт бер.

Шарттуу ыңгайдын –са мүчөсү жалганган этиштер төмөнкүдөй маанилерди билдирет: 1. Шарттык маанини: Жаан жааса, биз барбай калабыз. 2. Мезгилдик маанини: Танабай келсе, ал үйдө жок экен. 3. Өтүнүү, сурануу маанини: Жакшы окусаңар, тартиптүү болсоңор. 4. Карама-каршылык маанини: Ал келсе, мен барбайм. Чоро күтсө да, Танабай келген жок. 5. Себеп маанисин: Согуш бүтсө, жумуш жеңилдеп калар эле.

Шарттуу ыңгайдын –са мүчөсүнөн кийин жак мүчөлөрдүн кыскарган түрү улана берет. М: Мен окусам Биз окусак Сен окусаң Силер окусаңар Ал окуса Алар окушса

Шарттуу ыңгайдын –са мүчөсү оң жана

терс формада айтыла берет.

Барса-барбаса, келсе-келбесе,

ойносо-ойнобосо, иштесе-иштебесе

окуса-окубаса