Fizika 7- sinf. Impuls. Kuch impulsi taqdimot (slayd)

FIZIKA 7-sinf

Mavzu:IMPULS

Darsning shiori:

“ Aql tarozisida o`lchab ko`rilmagan

har qanday bilim asossizdir”

Ibn Sino

Qo’shrabot tuman 2- umumta’lim maktabi fizika fani o’qituvchisi Duvlayev K. A.

“ Oltin qoidalar”:

• 1. O`zaro hurmat
• 2. O`zgalar fikrini hurmat qilish
• 3. Erkin fikrlash
• 4. Intizomlilik
• 5. Topqirlik
• 6. Hozirjavoblik

Bugun o’rganamiz:

• Impuls.
• Kuch impulsi.
• Jism impulsi.
• Impuls formulasi, birligi.
• Kuch impulsi formulasi, birligi.
•   Kuch impulsi va Jism impuls orasidagi bog’lanish.

O’tilganlarni yodga olamiz

“ Beruniy” guruhiga:

“ Nyuton” guruhiga:

1.Tezlikka ta’rif bering.

1.Tezlanishga ta’rif bering.

2.Nyutonning birinchi qonuni.

2.Nyutonning ikkinchi qonuni.

3.Butun olam tortishish qonuni.

3.Nyutonning uchinchi qonuni.

4.Aylanish davri.

4.Aylanish chastotasi.

5.Jism og`irligi.

5.Og`irlik kuchi.

Katakchalardan birini tanlang

5

Trayektoriya

9

Ko`chish

Erkin tushish

8

Mexanik harakat

6

Ishqalanish kuchi

3

4

2

Birinchi kosmik tezlik

Guk qonuni

7

Elastiklik kuchi

Vaznsizlik

Kuch

10

1

1.Jismlarning fazodagi vaziyatining vaqt o’tishi bilan boshq jismlarga nisbatan o’zgarishi

2.Jism haraktlanganda fazoda chizadigan uzluksiz chiziq

3.Jismlarning o’zaro ta’sirini tavsiflovchi fizik kattalik

4.Jism harakatidagi boshlang’ich va oxirgi vaziyatni tutashtiruvchi yo’nalishli to’g’ri chiziq

5.Jismning havosiz joyda faqat Yerning tortish kuchi tasiridagi harakati

6.Jism deformatsiyalanganda paydo bo’ladigan kuch

Kataklardan biri tanlanganda savol ochiladi. Ochilgan savolga o’quvchilar pastdagi javob variantlarida biri tanlanadilar. To’g’ri javob 20 sekunddan so’ng avtomatik tarzad belgilab ko’rsatiladi.

7.F=-k Δl formula

8. v I = 7,9 km/s

9.Jismning boshqa jism yuzasida haraktlanishida paydo bo’ladigan kuch

10.Faqat butun olam tortishish kuchlari tasiridagi erkin harkat

IMPULS

Impuls lotincha “ impulsus " so'zidan olingan bolib, “ turtki ” degan ma'noni bildiradi.

IMPULS

JISM IMPULSI

KUCH IMPULSI

Jismlarning o‘zaro ta’siri natijasi kuch dan tashqari ta'sirlashish vaqt ining davomiyligiga ham bog‘liq.

Bunga ishonch hosil qilish uchun quyidagi tajribalarni o'tkazib ko'raylik.

Jismlarning o’zaro tasiri natijasi

tasirlashish vaqtiga bog ’ liq.

F

F

t 1

t 2

t 2 t 1

Jismlarning o’zaro tasiri natijasi

tasirlashish vaqtiga bog ’ liq.

F

t 1

F

t 2

t 2 t 1

KUCH IMPULSI

Ikkala tajribadan xulosa chiqarish mumkinki, haqiqatdan ham, jismlarning o‘zaro ta’siri natijasi faqat kuch ga emas. balki uning ta’sir vaqti davomiyligiga ham bog‘liq.

Shuning uchun kuch impulsi degan kattalik kiritilgan.

Kuch impuisi jismga ta’sir etayotgan kuch ning shu kuch ta’sir etgan vaqt ga ko'payimasi ga teng:

→ →

I = Ft.

Xalqaro birliklar sislemasida kuch impulsining birligi N • s .

1 N • s li imptils - bu 1 s davomida ta’sir etuvchi 1 N kuch impulsidir.

Kuch impulsi vektor kattalik bo'lib, uning yo'nalishi kuchning yo'nalishi bilan bir xil bo'ladi.

Harakatlanayotgan jismning boshqa jismga ta’siri natijasi jism massa siga hamda harakat tezligi ga bog‘liq.

Bunga ishonch hosil qilish uchun quyidagi tajribalarni o'tkazib ko'raylik.

O ’ zgarmas tezlikdagi harakat

m 1

O ’ zgarmas tezlikdagi harakat

m 2

m 1 2

Harakatlanayotgan jismning urulish zarbi

massa oshishi bilan oshadi

Massa o’zgarmagandagi harakat

V 2

V 1

V 1 2

Harakatlanayotgan jismning urulish zarbi

tezlik oshishi bilan oshadi

1.XULOSA: Harakatlanayotgan jismning tezligi o'zgarmaganda massasi qancha katta bo`lsa, uning urilish zarbi ham shuncha katta bo'ladi.

2.XULOSA: Harakatlanayotgan jismning tezligi qancha katta bo`lsa, uning urilish zarbi ham shuncha katta bo'ladi.

JISIM IMPULSI

Demak, jism harakatini tavsiflash uchun jism massa si va uning tezligi ni alohida tarzda emas, balki ularni birgalikda qarash kerak. Shu maqsadda

jism impulsi degan fizik kattalik kiritilgan.

Jism massasining uning tezligiga ko'payimasi jism impuisi deb ataladi:

→ →

р = mv.

Xalqaro birliklar sistemasida jism impulsining birligi

bo`ladi.

li impuls –

bu 1 m/s tezlik bilan harakatlanayotgan 1 kg massali jismning impulsi.

Jism impulsi vektor kattalik bo`lib, uning yo`nalishi tezlikning yo`nalishi bilan bir xil bo`ladi.

Jism impulsi jism massasi va tezligining ko’paytmasi orqali aniqlanadi p=mv

Bu formulada Ft - kuch impulsi, m v 0 - o'zaro ta'sirgacha, m v — o'zaro ta'sirdan keyingi jism impulslari ekanligini hisobga olsak, quyidagi xulosa kelib chiqadi:

O'zaro ta'sir jarayonida jism impulsining o'zgarishi ta’sir kuchi

impulsiga teng.

Bugun o’rgandik:

Kuch impulsi: I = Ft

Jism impulsi: p=mv

Jism impulsi bilan Kuch impulsi orasidagi bog’lanish:

?

44

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

45

28

54

60

59

58

57

56

55

53

46

52

51

50

49

48

47

29

27

25

24

23

22

21

26

10

11

3

4

5

6

7

8

9

14

12

13

1

15

16

17

18

19

20

2

Masalalar yechish

• 1. 10m/s tezlik bilan harakat qilayotgan 800 kg massali avtomobilning impulsini toping.

• 2. Bola 10N kuch bilan 25s davomida chanani tortdi. Chanaga ta’sir etgan kuch impulsini toping.

• 3. Impulsi 25kgm/s bo’lgan mashina simyog’ochga urilib impulsi 5kgm/s ga tushib qoldi. To’qnashish zarb kuchi 10N bo’lsa, tasirlashish vaqtini toping.

Javob

Javoblar

• 1. 8000 kg*m/s
• 2. 250 N*s
• 3. 2 s

E’tiboringiz uchun raxmat!

Avtor:

Samarqand viloyati

Qo’shrabot tumani 2-umumta’lim maktabi fizika fani o’qituvchisi Duvlayev K.A