Гарады Беларусі ў 17-18 стст.

Вставка рисунка

Праверка дамашняга задання

1. Якія формы антыфеадальнага руху сялян вы ведаеце?

2. Якія фактары паўплывалі на актывізацыю сялянскага пратэсту?

3. Чаму паўстанне ў Крычаўскім старостве пацярпела паражэнне?

4. У чым заключаецца асаблівасць паўстання на Каменшчыне?

Гарады Беларусі ў другой палове XVII – першай палове XVIII ст.

Задачы ўрока:

• назваць асноўныя рысы эканамічнага заняпаду беларускіх гарадоў у другой палове XVII – першай палове XVIII ст.;
• ахарактарызаваць працэс адраджэння гарадскога жыцця;
• ведаць асаблівасці кірмашовага гандлю;
• вызначыць перадумовы ўзнікнення мануфактурнай вытворчасці і яе асаблівасці.

План вывучэння новага матэрыялу:

• Заняпад гарадоў.
• Гарады ў першай палове XVIII ст.
• Гандаль у першай палове XVIII ст.
• Узнікненне мануфактур.

Гарады, якія моцна пацярпелі ад ваенных дзеянняў казацка-сялянскай вайны

1648 – 1651 гг.:

У вайну 1654 – 1657 гг. амаль цалкам былі знішчаны:

Асабліва моцным разбурэнням падвергліся гарады на ўсходзе Беларусі:

Вялікія разбурэнні зазналі гарады на поўдні беларускіх зямель:

Полацк

Віцебск

Орша

Дуброўна

Шклоў

Магілёў

Мсціслаў

Быхаў

Ляхавічы

Пружаны

Кобрын

Пінск

Брэст

Заняпад гарадоў праявіўся ў:

• рэзкім скарачэнні колькасці жыхароў;
• памяншэнні колькасці рамесных спецыяльнасцей;
• галечы мяшчан.

Сойм Рэчы Паспалітай у 1760-я гг. вызваліў 22 гарады ад выплаты падаткаў у дзяржаўны скарб на чатыры гады. Ляхавічам далі адтэрміноўку на 9 гадоў, а Быхаву – на 20 гадоў.

Гарады, якія моцна пацярпелі ў гады Паўночнай вайны

1700 – 1721 гг.:

Віцебск

Дуброўна

Орша

Мсціслаў

Ліда

Мінск

Гродна

Шклоў

Магілёў

Карэлічы

Крычаў

Навагрудак

Нясвіж

Слонім

Клецк

Кобрын

Пінск

Брэст

Заданне вучням:

Самастойна прачытайце пункт 2 параграфа (с. 102 – 104) і вылучце характэрныя рысы гарадскога жыцця першай паловы XVIII ст. Інфармацыю запішыце ў форме плана.

Гарады ў першай палове XVIII ст.

• Разбурэнне і спусташэнне гарадоў шведскімі войскамі.
• Разбурэнне і спусташэнне гарадоў расійскімі войскамі.
• Значныя страты сярод мірнага насельніцтва.
• Эпідэмія чумы.
• Маруднае адраджэнне гарадоў.
• Хуткае аднаўленне Магілёва, Нясвіжа, Навагрудка.

Дзякуючы яго намаганням быў адроджаны Нясвіж. У 1724 г. ён пацвердзіў усе прывілеі, прадстаўленыя гораду яго папярэднікамі. А ў 1726 г. магнат прыступіў да аднаўлення Нясвіжскага замка, разбуранага раней шведамі. У 1750 г. ён заснаваў друкарню і адкрыў у Нясвіжы кадэцкі корпус. Пры ім з’яўляюцца мануфактуры, сярод якіх Слуцкая персіярня. Разам з жонкай Уршуляй ён арганізаваў тэатр, музычную, вакальную і балетную школы, а таксама аркестр беларускіх народных інструментаў.

Міхал Казімір Радзівіл (Рыбанька)

Гандаль у першай палове XVIII ст.

Кірмашы

Замежны гандаль

Петрапаўлаўскікірмаш у Бешанковічах на Віцебшчыне (пачынаўся 29 чэрвеня і працягваўся чатыры тыдні)

Зэльвенскі кірмаш на Гродзеншчыне, заснаваны ў 1721 г. Сапегамі (праводзіўся з 25 ліпеня па 25 жніўня)

Тканіны, металічныя вырабы, галантарэя

Прадукцыя с/г і лясных промыслаў

Грашовая сістэма РП

4

солід

грош

30

злоты

Мануфактура –прадпрыемства прамысловай вытворчасці, заснаванае на падзеле працы і ручной рамесніцкай вытворчасці.

Першыя мануфактуры на беларускіх землях з’явіліся ў першай трэці XVIII ст. ва ўладаннях Ганны Радзівіл. Гэта былі гуты (прадпрыемствы па вырабе шкла).

Ганна Радзівіл

Самастойна прачытайце тэкст вучэбнага дапаможніка (пункт 4 «Узнікненне мануфактур», с. 104 – 107) і запоўніце табліцу «Першыя мануфактуры на беларускіх землях»

Месца-знаходжанне мануфактуры

Час адкрыцця

Уладальнік

Што выраблялі

Месца-знаходжанне мануфактуры

Налібокі

Час адкрыцця

(гута)

1717 г.

Урэчча

Уладальнік

(гута)

1737 г.

Нясвіж

Што выраблялі

Ганна Радзівіл

Слуцк

1752 г.

Ганна Радзівіл

(суконная мануфактура)

Люстэркі, жырандолі для сцен і столі, падсвечнікі, посуд

Люстэркі, аконнае шкло, жырандолі, падсвечнікі, посуд

(персіярня)

Пачатак

Міхал Казімір Радзівіл (Рыбанька)

1760-х гг.

Шарсцяныя тканіны

Міхал Казімір Радзівіл (Рыбанька)

Шаўковыя паясы, дываны, «персідская» тканіна, «кітайская тканіна

1. Чаму ў другой палове XVII ст. гарады Беларусі перажывалі заняпад?

2. Дакажыце, абапіраючыся на факты, цяжкі стан гарадоў у другой палове XVII ст.

3. Як паўплывала Паўночная вайна 1700 – 1721 гг. на беларускія гарады?

4. Раскажыце пра развіццё гандлю ў першай палове XVIIІ ст.

5. Што перашкаджала стабільнасці ў гаспадарцы на беларускіх землях?

6. Якая новая з’ява ў гаспадарчым жыцці першай паловы XVIIІ ст. сведчыць пра пачатак капіталізму?

7. Раскажыце пра дзейнасць першых мануфактур на тэрыторыі Беларусі.

Дамашняе заданне

Параграф 18,

падрыхтаваць індывідуальныя паведамленні пра Казіміра Семяновіча, Тамаша Макоўскага, Ілью Капіевіча.