Հեթումյաններ, հայ իշխանական և թագավորական տոհմ Կիլիկյան Հայաստանում։

Հեթում

1-ին

1226-1270թթ․

1226 թվականին Հայոց իշխանական խորհրդի համաձայնությամբ Կոստանտին Գունստամբլը որդուն՝ Հեթումին ամուսնացրել է Լևոն 2–րդի միակ գահաժառանգ դուստր Զաբելի հետ և նրան հռչակել Կիլիկիայի հայոց թագավոր։ Հեթում 1-ը դառձել է Հեթումյանների արքայատան հիմնադիրը։ Թաթար–մոնղոլների ներխուժման սպառնալիքը կանխելու համար Հեթումը 1243թ․ խաղաղության և փոխօգնության պայմանագիր է ստորագրել մոնղոլական Բաչու զորավարի հետ, իսկ 1254թ․, մոնղոլական մայրաքաղաք Կարակորումում, անձամբ նոր դաշնագիր կնքել Մանգու խանի հետ։Հեթում 1-ը ձգտել է ստեղծել քրիստոնեա-մոնղոլական դաշինք ընդդեմ մահմեդականների։1266թ․ օգոստոսի 23-ին Սև լեռների մոտ՝ Մառի կոչված վայրում տեղի է ունեցել հայ-եգիպտական զորքերի միջև ճակատամարտ, որտեղ հայկական զորքը պարտություն է կրել, արքայորդի Թորոսը՝ զոհվել, իսկ Լևոնը՝ գերի ընկել։

Լևոն

3-րդ

1270-1289թթ․

Հեթում 1-ը գահը հանձնել է եգիպտական գերությունից ազատված Լևոն 3-ին։

Հեթում

2-րդ

1289-1306թթ․

1292 թ․մամլուքները պաշարել ու գրավել են կաթողանիստ Հռոմկլա բերդաքաղաքը, որից հետո հայոց կաթողիկոսությունը տեղափոխվել է Սիս։ 

Լևոն

4-րդ

1306-1307թթ․

1307թ․Սիս քաղաքում հրավիրել է ժողով և ընդունել Քաղկեդոնի երկաբնակության դավանանքը։ Եկեղեցիների միավորման ճանապարհով հայոց արքունիքը ցանկացել է ստեղծել քրիստոնեական երկրների դաշինք ընդդեմ մահմեդականների։Կիլիկիայում տեղակայված մոնղոլական զորքերի հրամանատար Բիլարղուն, 1307թ․ հյուրասիրության նպատակով Անավարզա է հրավիրել Լևոն 4-ին, նախկին թագավոր Հեթում 2-ին և 40 հայ իշխանների ու դավադրաբար սպանել նրանց։ 

Օշին

1308-1320թթ․

Օշինը կարողացել է մոնղոլներին դուրս քշել Կիլիկիայից և երկրի կառավարումը վերցնել իր ձեռքը։ Օշին թագավորն ու  Կոնստանդին կաթողիկոսը 1317թ․ Ադանայի ժողովում  ընդունել են կաթոլիկ եկեղեցուն միանալու որոշում։ Սակայն ժողովրդի դիմադրությամբ չի իրագործվել այդ որոշումը։ Արևմտամոլ վարքագիծը սրել է պառակտումները երկրում, թուլացրել կենտրոնական իշխանությունը։

Լևոն 

5-րդ

1320-1342թթ․

Թագավորի անչափահասության պատճառով սկզբում երկիրը կառավարել են խնամակալները։ 1321թ․ Կիլիկիա են ներխուժել Իկոնիայի սուլթանության տարածքում տեղակայված մոնղոլական զորքերը և թուրքմենները։Հաջորդ տարի Կիլիկիա են արշավել մամլուքները։ 1323թ․մայիսի 31-ին կնքվել է հայ-եգիպտական հաշտության պայմանագիր։1335թ․ մամլուքները գրավել ու ավիրել են Տարսոն,Ադանա,Այաս և Մսիս քաղաքները։1337թ․ ծանր պայմաններով կնքել է պայմանագիր՝ զիջելով որոշ տարածքներ և բերդեր։  Լևոնը հանկարծամահ է եղել, որից հետո ընդհատվել է Ռուբինյան–Հեթումյան տոհմի արական ճյուղը։