Конспект урока по окружающему миру «Пищеварительная система», 4 класс

-Салам, дурх1ни!

1. -Ишбарх1ила нушила гьунибаъни бех1бирхьех1е иш презентацияличибли.(Презентация «Х1унт1ена жуз»).

2. Слайд54

-Дурх1ни, х1ердизирая гьари белк1личи:

Х1.Г1ялиев «Дуц1румла барх1ехъуни» 5 кл.

Х1. Г1ялиев «Ухъна Кьадила вац1а» 6 кл.

Г1. Абубакар «Синка мях1камбарая» 7 кл.

Г1.Абубакар «Ц1уба сайгак» 11 кл.

-Ишди произведениеби селизир мешули? Селичила сари илди?

-Сен-сен иргъулрая х1ушани бурала «Адам т1абиг1ятла пача ах1енну, илала уршицун сай» (слайд 55)? ( «Человек не царь природы,а только ее сын». М.Пришвин «Берх1ила хазна» («Кладовая солнца»).1-ибилгъуна, т1абиг1ятли адам сай варибси, адамли т1абиг1ят ах1енну; 2-ибилгъуна, адам т1абиг1ят агарли х1ериэс х1ейрар, т1абиг1ятли сайну ил валхусира рургусира.

-Сен иш сагаси 2017 ибил дус т1абиг1ят мях1камбирнилис хасбарили?

-Нушани Дагъиста литературала манзилти х1ердирухели, х1исаббарибсири, гьарил манзиллизир литературала бек1лидиубти темаби лерни.

50-ибти думачибад бех1бихьили гьарил манзилла литературализиб т1абиг1ятла тема саби.

Ишбарх1ира т1абиг1ят мях1камбирни литературализиб бек1либиубси тема бетаурли саби. Иш сагаси 2017 ибил дус т1абиг1ят мях1камбирнилис хасбарибси саби. Сен илкьяйда сабира, дурх1ни?

(Каспи урхьуличила, х1унт1ена бялихъуни камдиъниличила бурес)

Гьанбиркахъех1е т1абиг1ятличила Г1.Абубакарла «Синка мях1камбарая» хабар. Илизибад синкачила ва илала дурх1начила буруси мер буч1ех1е ва текстла жураби белгидирех1е.

Х1ушани далули диэс г1яг1нили сари текстла жураби: хабар бурни, сипатбарни, пикри бурни.

Жанр х1ясибли се саби ил?(хабар).

Ишбарх1и нушани Г1.Абубакарла ца гьат1и произведение х1ербирех1е.

Гьаланачи камси видеоролик х1ербирех1е сайгакуначила)

(видеоролик «Сайгаки - чудо степей Евразии»)

Сагаси тема:Г1.Абубакар «Ц1уба сайгак».(слайд53)

Жанр: повесть.(Се саби повесть?).

Тема: т1абиг1ят мях1камбирниличила.

Бек1 игит чи сая? (т1абиг1ят).

Бут1акьянчиби? (Мухарбий,Эсманбет,Уразбай,Батий,Бика,Ризван).Илдазибад марти чихъали? Инкарла чи саби?

Бек1 мяг1на произведение х1ербарили г1ергъи белгибирех1е.

Жайранти сипатдарибси мер баргес. Сегъуна журала саби иш текстла бут1а?(сипатбарни, пикри бурни,хабар бурни). Миц1ирагла сен-сен чедаахъили авторли?( адамтала хъалибаргван). Повестьлизиб авторли ногъайлантала бурала гьанбуршули сай, «ц1уба сайгак кабушибсиличи г1ях1 х1якьян» ибси .Ил бурала браконьер Эсманбетлис мурт гьанбикибсири?(сунени ц1уба сайгак кабушибх1ели). Сайгакуни кадушили г1ергъи Эсменбет сипатварили авторлис се бурес дигули?( Ил таманни уунси х1ейъниличи бирхауди.)Уразбай се вик1ули адамла ламусличила?(Ламус-ил адам сунезибад кабикибси анц1букьличила гьанбикибх1ели,паргъатагариркни саби ,вик1ули сай. Сайгакуни кадушибх1ели илгъуна хяйчив сай Эсманбет.)

Эсманбетли ц1уба сайгак кабушибх1ели, т1абиг1ятли ил сен-сен танбих1лаирули?( мешебей Мухарбийлис игьубси х1ярх1яли сунела урши Батий каршули сай).

Произведениела мяг1на ц1акьбиубси, кульминационный момент чидил саби?(ц1уба сайгакла хъалибарг кадушибси, Эсменбетличибси х1ял чебаахъибси).

Произведениелизибад дебк1ес гьалар сайгакунала ихтилат белч1ес. Сен авторли илди адамтиван гъайдухъахъи? Адамтас сегъуна аллегория чеббик1или дудеш-сайгакли? (к1икьяшан жанивар). Сен? Се саби аллегория? Кьабуллирав х1уша ил кьиматличи? Х1ушазир сегъунти х1ялани алк1ахъули дудеш ва урши сайгакунала диалогли? Се аргъахъес дигули нушази авторлис?

Х1ебиалли бек1 мяг1на сегъуна саби?(Т1абиг1ят мях1камбирес г1яг1нили биъни, т1абиг1ят г1ебх1ебурцалли сунес, адамлис, вайт1адиркни аргъахъни).

(фильм сайгакуначила «Сайгаки – карма степей»)

3.Слайд56 :

Аллегория

Аллитерация

(делч1ахъес .Сен-сен зайдик1ули к1елра дев? Илкьяйда зайдик1нилис се бик1ара?)

-Гьандиркуру тугъи Х1 Г1ялиевла «Дуц1румла барх1ехъуни» бик1уси назмулизирад?(слайд57)

…Дурх1яра гераили

Къуйрукъра рякъбуцили

Къадала бях1личибад

Къача саби бебшили…

-Чинаба ишаб аллитерация?

Абхьибти т1амри тикрардирнилис се бик1ара?(ассонанс).

Х1.Г1ялиевлис даргала Пришвин бик1усири, сунела произведениебазиб халаси устадешличил ва дигиличил т1абиг1ятла сипат алк1ахъни багьандан. Г1.Абубакарлисра илгъуна сай вик1ес вирар, сенах1енну т1абиг1ят чебетаахъили сипатбирули чебиулра нушани Г1ях1мадханна произведениебазиб.

-Х1ушаб т1абиг1ят дигахъидаяв?

Сен-сен г1еббурцулрая х1ушани ил?(Каспи урхьуличила гьанбушес).

(Слайды 58-61)

- Сецадла дигесли бирара х1еб вавнала авлахъличи х1ерик1ес, дуц1рум урхьула дублаб багьлабарес, г1ебшнила вац1акад къунзухъес, янизизив дях1иличивад калхъес.Т1абиг1ятли нушала далхулра, нушала арадеш г1еббурцули саби, гьагаксаурси х1ял паргъатбирахъули саби.

- Нушазибад дигахъуси саби чеалк1ути наслубас сегъуна т1абиг1ят каланал.

Нушала чебла саби т1абиг1ят мях1камбирни. Ил хъуммартидая! (слайд62).

-Ишичибли дарс таманбирех1е.

Баркалла бут1акьяндеш дарибтас!

Хъ.х1.: повесть белч1ес.