?аза?станды?тар ?лы Отан со?ысы майданында

П?ні:?аза?стан тарихы

Та?ырыбы: ?аза?станды?тар ?лы Отан со?ысы майданында

Саба?ты? та?ырыбы : ?аза?станды?тар ?лы Отан со?ысы майданында

Саба?ты? т?рі: Т?сіндіру, с?ра?-жауап, ?айталау, дамыта о?ыту технологиясы.

Саба?ты? ?дісі: Флипчарт,  термин с?здермен ж?мыс, жекелеп с?рау, фронтальді с?рау, ынталандыру, ?зіндік ж?мыс, пысы?тау, сын т?р?ысынан ойлау стратегиясы.

 Саба?ты? ма?саты:

Білімдік: Сол кездегі Ке?ес Ода?ыны? бас?а хал?ымен бірге жауды тал?андап, же?іске жету ісіне ?аза? хал?ыны? ?ос?ан ?лесін, ?аза?станды? жауынгерлерлі? майдан жолдарында же?іс туын к?теріп ?ткендігін, ?лы Отан со?ысы жылдарында бізді? ?андастарымыз ?атыспа?ан бірде-бір ?лкен шай?ас болма?анды?ын айта отырып, ?аза?ты? батырлары ерен ерлік к?рсеткендігін т?сіндіру.

Т?рбиелік:?рбір о?ушыны Отанын, хал?ын, елін -жерін, с?йе алатын патриот т?рбиелеу, а?а - апаларыны? ерлігі мен есімін ?мытпай ма?тан т?ту?а ?йрету.

Дамыту:О?ушыны? ойлау ?абілетін, ізденімпазды?, ?йымдастырушылы?, о?у?а деген ынтасын арттыру, ой- ?рісін жеке т?л?а ретінде сыни т?р?ыда талдау?а, рухани жетілдіре отырып дамыту.

П?нішілік байланыс:

?лы Отан со?ысыны? басталуы.

1941 жылы 22 маусымда ?лы Отан со?ысы басталды.Е?бекшілер Отан ?ор?аушылар ?атарына ?з еркімен жазыла бастады.Республикада 2 млн-нан астам адам ?скери даярлы?тан ?тті. Со?ысты? ал?аш?ы кезе?інде 14 ат?ыштар  ж?не атты ?скер дивизиясы, 6 бригада ??рылып, майдан?а жіберілді.?аза?станды? 36 - жеке ат?ыштар бригадасы 30 дан астам ?лттан ??рылды. Алматы, Жамбыл, О?т?стік ?аза?стан, ?ыр?ызстаннан ша?ырыл?ан жігіттерден 316 – ат?ыштар дивизиясы жаса?талды. Командирі – генерал М.В.Панфилов болды. Армия ?атарына 1 млн 200 мы? ?аза?станды? ?осылып, ?рбір бесінші адам майдан?а аттанды.

            ?аза?стан – майдан арсеналы.

     Со?ысты? ал?аш?ы кезе?інде ел ?нерк?сібін орналастыруда елеулі ?згерістер болды. (Арсенал – к?ш, ?уат, ?ару – жара?  ?оймасы). 1943 жылы кенші к?сібіне 18 мы?дай адам о?ытылып мамандандырылды. Атырауда те?із порты мен м?най ??деу заводы іске ?осылды.

КСРО ?ылым академиясыны? комиссиясы Шымкент ?ор?асын ж?не Бал?аш мыс бал?ыту заводтарын рудамен, ?ара?анды к?мірімен ?амтамасыз ету проблемаларын зерттеді.1943 жылы с?уір айында Жез?аз?ан комбинаты ??рылды. 1943 жылы шаруашылы? айналымына 775 мы? га жа?а жер ал?аптары тартылды. Республиканы? к?птеген аудандары ?уа?шылы??а ?шырады. Ж?мыс ?олы, к?ш к?лігі жетіспеді.Жо?ары ?нім алуды? ас?ан шеберлері Шы?ана? Берсиев, Ким Ман Сам, Ыбырай Жа?аев ерлікпен е?бек етті. ?р гектардан 52 центнерден тары ?сірген павлодарлы? звено жетекшісі Анна Дацкова б?кіл елге м?лім болды.  Же?іс ?орына Жез?аз?ан кеншілері 1945 жылды? ал?аш?ы т?рт айы ішінде мы?да?ан тонна кен ?ндіріп, ?з ?лестерін ?осты.

П?наралы? байланыс:

 ?дебиет

Та?ырып: Жамбылды? ?мірпі мен дерегі.

    ?дебиет халы?ты? ?уатты идеялы? ?аруы болды.?аза?станны?  90 -?а жуы? жазушысы мен а?ыны со?ыс майдарында шай?асты.Ж.Сайнны? «А?ын ?лімі туралы а?ызы» со?ыс жылдарында ?аза? поэзиясында елеулі о?и?а болды.

«Бізді? ж?регіміз темір емес. Біра? бізді? кек отымыз ?андай темірді болса да ерітіп, к?йдіріп жібере алады... бізді? ?рейді же?етін е? к?шті ?аруымыз бар, ол – Отан?а деген с?йіспеншілік.»  

 «Т?ртіпке бас иген ??л болмайды»

                                                                                                     Б.Момыш?лы.                                                                               Ж.Жабаевты? "Ленинградты? ?рендерім", «Алатау» ?ле?дері жары? к?рді.

 Сор?ыс жылдары академик А.С.Орлов ?аза? тілін зерттеп, орыс-?аза? с?здігін ??растырды. М. ?уезов, ?. М?сірепов т.б. жазушыларды? к?мегімен «Абай ?ндері», «Жауынгер ?лы», - «Са?ан майдан», 8-гвардиялы?« сия?ты картиналарды т?сірді.

   Д?ниеж?зі тарихы

Та?ырып: І Бірінші  Д?ниеж?зілік со?ыс

  Германия ?зін 1914-1918 жылдары 38 мемлекетті? ?атысуымен бол?ан І д?ние ж?зілік со?ыста  же?ілген, отарларды б?лісу кезінде ?зін ??р ?ал?ан мемлекет деп есептеді.Сонымен ?атар ?здерін «таза арийлерді? ?рпа?ымыз » деп санап д?ние ж?з?не ?з биліктерін ж?ргізуді армандады..Осы армандарын ж?зеге асыру?а 1933 жылы Германияда Фашистік партияны? сайлауында же?іске жеткен Адольф Гитлер ?ол жеткізбек болды.Гитлерлік Германия ?зіні? агрессиялы? со?ысын 1939 жылы 1 ?ырк?йекте Польша жерін басып алудан басталды.

 Адам ж?не ?о?ам

Та?ырып: Демографиялы? ?атынас.

 ?азіргі кезде республикамызда 17 млн – ?а жуы? халы? т?рады. Оны? 55 пайыздан астамы ?аза?тар, 35 пайыз орыстар. ?лы Отан со?ысы кезінде ?аза?стан 600 мы? адам шы?ын болды. С?йтіп демографиялы? ахуалды? т?мендеуіне ?келді.

Саба?ты? уа?ыты : 90 мин

Саба?ты? жабды?талуы :

 Асtivstudio (суреттер, т?рлі м?ліметтер) ж?не т.б.   

    к?рнекі ??ралдар.  

    Саба?ты? барысы:

 1.?йымдастыру кезе?і – 5 мин

Студенттерді? сырт?ы формасына, аудиторияны? саба??а дайынды?ы тексеріліп, студенттер т?гелденеді, журнал толтырылады. Б?гінгі жоспарымен, ма?сатымен таныстырып, б?л та?ырыпты ме?геруді? ма?ызы бар екендігі т?сіндіріледі

     2.Студенттерді? білімдерін ба?ылау(актуализациялау) – 25 мин

      ?й тапсырмасыны? та?ырыбы : ?аза?стан - майдан арсеналы.

   Білім де?гейлерін тексеру ?дістері: ауызша с?рау, пікір алмасу, фронтальді с?рау, логикалы? с?ра?тар т.б.

 2.1.Ауызша с?рау интерактивті та?тада орындалады. ?айталау с?ра?тары:

 1.?лы Отан со?ысыны? басталуы.

2. Барбаросса жоспары.

3.Германияны? Польша жерін ж?не Европа елдерін басып алуы.

4.Фашистерді? КСРО аума?ын бірнеше рейхкоммисариат?а б?луі.

5.?лы Отан со?ысына ?аза?станды?тарды? ?ос?ан ?лесі.

6.Со?ыс ?имылдары бол?ан айма?тар.

7.Фашистік Германияны? КСРО туралы ойлары.

8. ?лы Отан со?ысы жылдары ?аза?станны? экономикасыны? ??лдырауы.

9. Со?ыс кезіндегі халы?ты? жа?дайы.

10. ?лкен ?штікті? бас ?осуы.

Ба?ылау с?ра?тары ?шін ?яшы?тарды шерту ар?ылы с?ра?тар?а жауап береді.

1 ?лы Отан со?ысыны? басталуы.

1933 жы­лы Гер­ма­ни­яда фа­шистік пар­тия сай­ла­уда же?іске же­теді, оны? же­текшісі Адольф Гит­лер ел­де ?атал т?ртіп ор­натты. Гит­лерлік Гер­ма­ния ?зіні? со?ыс жос­па­рын 1939 жы­лы бас­та­ды. 1939 жы­лы 2 ?ырк?йек­те Гер­ма­ния Поль­ша жеріне ба­сып енуімен Екінші д?ни­еж?зілік со?ыс бас­талды. Гер­ма­ния 1941 жы­лы ?зіні? бас­ты ?ар­сы­ласы деп есеп­те­ген КСРО-?а ая? тіреді .

Себебі I – д?ние ж?зілік со?ыста Германия елі же?іліс тап?анды?тан кегін ?айтару ма?сатында со?ысты бастап кетті. 

2. Барбаросса жоспары «Барбаросса» жоспарын жаса?ан кезде фашистік Германияны? басшылары КСРО – ны «сансыз к?п ?лтты? жасанды ж?не т?ра?сыз бірлестігі», «ішкі бірліктен ж?рдай этникалы? конглемерат» деп 6-8 аптада «толы? жаулап аламыз» деп жоспарлады. 

3.Германияны? Польша жерін ж?не Европа елдерін басып алуы.

  1939 жылды? ?ысында Германия Польша?а «Данциг м?селесін» шешуді ?сынды.Польша бас тартты. Гитлер осы м?селені Польша?а ?арсы со?ысу ?шін ?олданды. 1939 жыл?ы тамыз айында Германия мен Ке?естер Ода?ыны? арасында шабуыл жасапау туралы келісім жасалды. Келісімні? ??пия ?осымшасы бойынша Германия мен КСРО Еуропаны ?зара ы?палдар  айма?ына б?лісіп алды. 1939 жыл?ы ?ырк?йекті? 1-інде Германия Польша?а ?арсы со?ыс бастады. Б?дан кейін ?лыбритания мен Франция Германия?а со?ыс жариялап Польша?а ?олдау к?рсетті. Екінші д?ние ж?зілік со?ыс басталып кетті.Герман ?скерлері 2 аптаны? ішінде поляк ?арулы к?штерін тал?андап, поляктар ?оныстан?ан шы?ыс шекарасы Керзон сызы?ына дейін жетті.1940 жылы Германия Дания мен Норвегияны (Дания Норвегия операциясы), сосын Бельгия, Нидерланд, Люксембургті ж?не Францияны? жартысын жаулап алды. Франция тізе б?гуге м?жб?р болды.

4. Фашистерді? КСРО аума?ын бірнеше    рейхкоммисариат?а б?луі.

Остланд – Беларусь пен Балты? жа?алауы, Украйна, Московия (Ресей) ж?не Кавказ, елді? шы?ыс шет айма?тарында ?лкен Т?ркістан (?аза?стан, Орта Азия, Татарстан, Баш??ртстан, ?зірбайжан, Солт?стік Кавказ, ?ырым, ?ытайды? Шы?жа? айма?ы, Ау?анстанны? солт?стігі) ж?не Еділ – Орал рейх – комисариаттарын ??руды к?здеді. ?уырша? мемлекет ??ру идеясы экономикалы? ма?сатта, саяси ма?сат да  к?здеген еді.Экономикалы? жа?ынан – б?л айма??а ?лы герман империасы ?шін ?уатты шикізат ж?не ?осымша азы?-т?лік базисін ??ру міндеті ?ойылды.

5.?лы Отан со?ысына ?аза?станды?тарды? ?ос?ан ?лесі.

?аза?станнан ?рбір бесінші азамат я?ни 1 200 000 мы? адам со?ыс?а аттанды. ?аза?тар 50% ??раса, орыстар -37%, бас?а ?лт ?кілдерінен - 13% ??рады. ?лы Отан со?ысында ??рбан бол?ан адам саны жалпы ?лем бойынша – 70 000 000.Фашистік Германия бойынша  - 10 000 000.Ке?естер бойынша Ке?ес Ода?ыны? батыры – 11600 адам.Соны? ішінде ?аза?станды?тар – 500 адам.?аза?тар- 98 адамды ??рады.

     6.Со?ыс ?имылдары бол?ан айма?тар.

     Екінші д?ниеж?зілік со?ыс пен ?лы Отан Со?ысыны? негізгі шай?астары.М?скеу     

    ?шін шай?ас – 1941 жылды? 30-?ырк?йегінен бастап 1942 жылды? 7-?а?тарына  

    дейін; Сталинград шай?асы – 1942 жылды? 19-?арашасынан 1943 жылды? 2-

   а?панына дейін; Курск шай?асы -- 1943 жылды? 5-шілдесінен 23-тамызына дейін;  

   Днепр ?шін шай?ас 1943 жылды? ?ырк?йегі мен ?арашасы аралы?ында; Берлин  

   операциясы – 1945 жылды? 20-с?уірі мен 8-мамыры аралы?ында.  7. Фашистік Германияны? КСРО туралы ойлары.

КСРО – ны «сансыз к?п ?лтты? жасанды ж?не т?ра?сыз бірлестігі», ?зінше бір «ішкі бірліктен ж?рдай этникалы? конгломерат» деп ойлады.

8. ?лы Отан со?ысы жылдары ?аза?станны? экономикасыны? ??лдырауы.

КСРО шаруашылы?ына ?те к?п зиян ?келді. Со?ыс зардаптары: 1710 ?ала, 70000 ауыл ?ирады, 32000  ?нерк?сіп, 100000 ауыл шаруашылы? к?сіпорны б?лінді ж?не 2 млн адам ?ира?ан ?йде т?ру?а м?жб?р болды. Киев, Ленинград, Сталинград, Минск т.б. ?алаларды? к?п б?лігі тал?андалды. Со?ыстан кейін ?ира?ан экономиканы, халы? шаруашылы?ын ?алпына келтіру міндет болды.Б?л ба?ытта е? алдымен ж?мыс к?шіні? жетіспеуі кедергі жасады. Себебі КСРО со?ыста 27 млн адамнан айырылды. Осы?ан байланысты ?ызыл Армия ?атарында демобилизация (?скерден босату) басталды.

9.Со?ыс кезіндегі халы?ты? жа?дайы.

1941 жылы маусымда П.Ангелинаны? бастамасымен онда?ан мы? ?ыздар мен ?йелдер тракторшы маманды?ын ме?герді. ?аза?стан ?нерк?сібінде т?сті металлургия жетекші сала?а айналып, Шымкент ?ор?асын, Бал?аш мыс ?орыту, Лениногорск, Зырянов полиметалл зауыттары, мыс бал?ыту комбинаты, Ащысай, ?о?ырат кеніштері ??рылды. Шымкент ?ор?асын зауытыны? ?ор?асыны ода?та?ы е? та?даулы деп танылды. Майдан?а жа?ын ??ірлерден 220 зауыт пен фабрика, цехтар ?аза?стан?а к?шірілді. К?шіріліп ?келінген зауыттар мен фабрикалар негізінен Алматы, Орал, Шымкент, Семей, ?ара?анды, А?т?бе.

2.3.С?здер с?йлейді. (Терминдермен ж?мыс)

Фашизм –         (италь.фаши-??ым, ода?) – италян тілінде «?йым» деген с?з 

                           Д?ние ж?зіне ?стемдік орнатпа? бол?ан топ,бірлестік.

Агрессия  -        Мемлекетті? т?уелсіздігімен аума?ты? бір т?тасты?ын,                     

                           егемендігін    ?скери к?шпен б?зу. 

Барбаросса -    Фашистік Германияны? Ке?ес Ода?ына кенеттен   со??ы беру  

                         жоспары

Тайфун  -          Гитлер армиясыны? М?скеуге басып кіруі туралы жоспар

 Остланд -         Ке?ес Ода?ы мен Шы?ыс Еуропаны мекендеген халы?тарды             

                         ?ырып-жою   жоспары                     

Цитадель -    Гитлер армиясыны? Курск айма?ына басып кіру жоспары

Блицкриг –   Гитлерлік армияны? же?ілмейтіні туралы а?ызды? к?йреуі,                          

                        с?тсіздікке ?шырауы                                

Этноцид -      Халы?ты т?гелге жуы? ?ырып  тастау

Террор    -    (лат. Terror – ?ор?ыныш, ?рей) – саяси жау?а ?арсы к?ресті? адамды      

                        ?лтіруге дейін баратын шиеленіскен т?рі.

Оккупация – бір мемлекетті? территориясын бас?а мемлекетті? ?скер к?шімен  

                           уа?ытша басып алуы.

3.Жа?а та?ырыпты т?сіндіру. – 30-40 мин.

?олданатын ?дістер:т?сіндіру, к?рсету, инновациялы? технологияларды ?олдану т.б.

4.3. Сандар с?йлейді. Мына сандар?а ?арап м?лімет беру

1941ж. 22. 06    -     (?лы Отан со?ысы басталды)

61              -             (Екінші д?ние ж?зілік со?ыс?а ?атыс?ан елдер саны)

11,600                -     (Кенес ода?ыны? батыры)

500         -                  (?аза?станды?тар Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ын алды)

1418                  -       (К?н мен т?нге созыл?ан ?лы Отан со?ысы болып ?тті.)

1910-1982 жж      -   (Бауыржан Момыш?лы ?мір с?рген жылдар)

1945 – 9 .V   -           (?лы Отан со?ысы ая?талды.Е? ал?аш парад болды)

     1940.18. 12-   (Гитлер КСРО -ны жаулап алу ?шін Барбаросса жоспарын жасады.

5.?орыындылау 3-5 мин.

Студенттерді? саба? барысында белсенді, жа?сы немесе нашар ?атысуы айтылып, ?орытынды ба?а шы?арылады .

                                 Ба?алау пара?ы

6.?йге тапсырма беру 3-5 мин

6.1.Та?ырыбы : ?аза?станды?тар ?лы Отан со?ысы майданында

?зіндік дайындалу ?шін с?ра?тар:

1. М?скеу шай?асы.

2.Ленинград шай?асы .

3.Сталинград шай?асы.

4.Берлин операциясы.

6.2?йге тапсырма.  Презентация жасау.

1.Ке?ес Ода?ыны? батыр ?ыздары.

2.Ке?ес Ода?ыны? батырлары.

     3. ?лы Отан со?ысы жайлы ?дебиеттерді о?ып, танысып, ішінен ?зінділер           о?у.

6.3.Кестені толтыру.