?азту?ан С?йініш?лыны? ?мірбаяны

?азту?ан С?йініш?лы (1420, ?азіргі Астрахан облысы Красный Яр ?ала ма?ы - ?.ж.б.) - жырау. ?азту?ан С?йініш?лыны? ту?ан, ?айтыс бол?ан жылдары белгісіз. Халы? арасында ?ар?а бойлы ?азту?ан атанып кеткен. ?аза?ты? XV ?асырда?ы айтулы жоры? жырауы. ?скербасы, батыр бол?ан.Еділді? А?тума, Бозан бойларында туып-?скен. XV ?асырды? орта шенінде іргесі жа?адан ?алан?ан ?аза? ханды?ына ?оныс аудар?ан.^[1]

?азту?ан жырау жоры? жыршысы ж?не халы? эпосын жасаушыларды? бірі саналады. Артына ?аза?тарды? ?скери рухын, ту?ан жерін, халы? ?мірі мен т?рмысын суреттейтін к?птеген ?ле?дерден т?ратын шы?армашылы? мол м?ра ?алдырды. Оларды? к?пшілігі са?талма?ан. Дегенмен, бізге жеткен жекелеген туындылары оны? ?дебиет тарихы т?рінен орын алу?а лайы?ты екенін ай?а?тайды. Оны? поэзиясы жауынгерлерді? к?шпелі ?мірін, к?з?арасын суреттейді. Ж?не оларды? т?рмысын, айналада?ы ??лан таза таби?ат туралы ойларын бейнелейді. А?ын-жырауды? ?иялыны? ж?йріктігі, ?ткірлігі, бай ж?не ?демі к?ркемдік ?дістері сол д?уірдегі ?аза?тарды? поэтикалы? ?неріні? жо?ары де?гейде бол?анын, сонымен бірге, ?зіндік ерекшеліктері бар екенін білдіреді. ?лтты? бояуы жа?ынан ай?ын суреттелген, жасампаз романтикамен к?ркемдеген, на?ылды? ой орамдары мен к?ркемдік тіркестерге бай. ?азту?ан жырау ?ле?дері к?п ?асырлы? ?нер мектебі мен ?деби ?лгі ретінде санамыздан орын алды.

?азту?ан жырауды? "Мада? жыры", "Ту?ан жермен ?оштасу" сынды туындыларын ежелгі ?аза? поэзиясыны? та?даулы ?лгілеріне жат?ызу?а болады. А?ынны? халы? жыраулары ар?ылы жеткен бір?атар тол?аулары И.Березинні? "Т?рік хрестоматиясында" (1862), ?абдолла М?шта?ты? 1910 жылы шы??ан "Шайыр, яки ?аза? а?ындарыны? басты жырлары" жина?ында, М.Ма?ауинні? "Алдаспан" кітабында (1970) жарияланды.^[2][3]

Халы? ?азту?анды ?рдайым еске алып, ?адір т?тады. Ол туралы талай а?ыздар айтыл?ан. Ел а?ызында ол ?алма?тар?а ?арсы ?ол баста?ан ?рпа?ты? батыры. Жырау ?ай?ы айтып еш т??ілмейді. Батырлар д?ст?рін ?олдап , ас?а? жыр шертеді, ескі елдік б?лінбес бірлік ?айтпас ерлік д?ст?рін уа?ыздайды. Ойын-тойы к?п жасты? ша?ты еске алып, оптимистик пікірлер ?сынады. Нарындай ??нарлы, жайлы ке? ?о?ысты? ?асиеттерін асыра арда?тайды.