К1ыщокъуэ Алим.Урокым тещ1ыхьа презентацэ.

Темэ: К1ыщокъуэ Алим

«Си анэ дыщэуэ,

Си дыщэ к1анэ»

« Сэ усэбзэм и 1эф1ым сысабий щ1ык1э гу хуэсщ1амэ, таурыхъхэмрэ хъыбарыжьхэмрэ пасэу сыдахьэхамэ,

ар зи ф1ыщ1эр си анэрщ»

(К1ыщокъуэ Алим)

(1914-2001гъ.гъ.)

Мурадхэр: - К1ыщокъуэ Алим теухуауэ еджак1уэхэм я1э

щ1эныгъэм хэгъэхъуэн;

- Анэм быным хуи1э лъагъуныгъэр, абы и 1эф1агъымрэ и

къарумрэ К1ыщокъуэ Алим и усэхэм къызэрыщыгъэлъэгъуар;

- Анэмрэ бынымрэ я зэхущытык1э къабзэр, ар хъумэн

зэрыхуейр еджак1уэхэм гурэ псэк1э зыхегъэщ1эн.

К1 э р э ф

2.

5.

1 .

3.

4.

6.

Упщ1эхэр. 1. К1ыщокъуэ Алим и къуажэгъу, «Л1ыжь хъыбархэр» тхылъыр зи 1эдакъэщ1эк1 тхак1уэр.

2.

5.

1 .

К1

3.

э

4.

р

э

ф

Къ а й с ы н

Упщ1эхэр. 1. К1ыщокъуэ Алим и къуажэгъу, «Л1ыжь хъыбархэр» тхылъыр зи 1эдакъэщ1эк1 тхак1уэр.

2. Зауэ зэманым Алим ныбжьэгъу пэж къыхуэхъуа усак1уэ .

2.

Къ

а

5.

й

1 .

3.

К1

с

ы

4.

э

6.

н

р

э

ф

П щ ы м а ху э

Упщ1эхэр. 1. К1ыщокъуэ Алим и къуажэгъу, «Л1ыжь хъыбархэр» тхылъыр зи 1эдакъэщ1эк1 тхак1уэр.

2. Зауэ зэманым Алим ныбжьэгъу пэж къыхуэхъуа усак1уэ.

3.Алим и адэц1эр.

2.

Къ

а

5.

й

1 .

3.

с

К1

э

6.

4.

ы

П

н

р

щ

э

ы

ф

м

а

ху

э

Щ о дж э н ц1 ы к1у

Упщ1эхэр. 1. К1ыщокъуэ Алим и къуажэгъу, «Л1ыжь хъыбархэр» тхылъыр зи 1эдакъэщ1эк1 тхак1уэр.

2. Зауэ зэманым Алим ныбжьэгъу пэж къыхуэхъуа усак1уэ.

3.Алим и адэц1эр.

4.Алим и 1устазу щыта усак1уэр.

2.

Къ

а

5.

й

1 .

с

К1

3.

э

4.

6.

ы

П

н

р

щ

Щ

э

ы

о

ф

м

дж

а

э

н

ху

ц1

э

ы

к1у

Щ хь э л ы къу э

Упщ1эхэр. 1. К1ыщокъуэ Алим и къуажэгъу, «Л1ыжь хъыбархэр» тхылъыр зи 1эдакъэщ1эк1 тхак1уэр.

2. Зауэ зэманым Алим ныбжьэгъу пэж къыхуэхъуа усак1уэ.

3.Алим и адэц1эр.

4 . Алим и 1устазу щыта усак1уэр.

5.К1ыщокъуэр къыщалъхуа къуажэр.

2.

Къ

а

5.

й

1 .

Щ

3.

хь

с

К1

6.

э

4.

э

ы

П

л

р

н

щ

Щ

э

ы

ы

о

ф

къу

дж

м

э

а

э

н

ху

ц1

э

ы

к1у

Лъ а п э х э м

Упщ1эхэр. 1. К1ыщокъуэ Алим и къуажэгъу,«Л1ыжь хъыбархэр» тхылъыр зи 1эдакъэщ1эк1 тхак1уэр.

2. Зауэ зэманым Алим ныбжьэгъу пэж къыхуэхъуа усак1уэ.

3.Алим и адэц1эр.

4.Алим и 1устазу щыта усак1уэр.

5.К1ыщокъуэр къыщалъхуа къуажэр.

6 . «Бгы … деж»- усак1уэм и япэ тхылъ.

Жэуапхэр пэжмэ, къехыу дыкъеджэнущ Алим и унэц1эм.

Сатырыр и к1эм нэгъэсын

• Псэуну гъащ1э зыхуэфащэр

Мыувы1эу …

к1уэхэр аркъудейщ.

2. Насып жыхуа1эр уэ зэгъащ1э

Насып …

щ1экъуныр арщ насыпыр.

3. Ф1ым хущ1экъуу ц1ыхур псэумэ,

Арщ …

псэунур псэук1аф1эу.

4. Абы шырыкъур сэ нэсхьэсмэ,

Ар сщыгъыу …

сщ1ынущ ислъэмей.

К1ыщокъуэ Алим мы усэхэр зыхуитхар хэт?

Усэ къарук1э бийр бгъэсу

Лъагъуэ насыпым хуэпщ1ат, Уигу щыплъэм уи 1эр нэмысу

Хэщ1ап1э дэнэ щыпщ1а?

« Усэ къарук1э бийр бгъэсу »

Щоджэнц1ык1у Алий

• Уи усэр ящ1э Дагъыстэным,

Уи ц1эр щра1уэ Индие дыдэм.

Пхуэдэ щымы1эу ушу ябгэщ,

Уи къамэр мазэу пшэм хуолыдэ.

«Расул Гамзатов

къысхуитхам и жэуап»

• Къыщыхъум зауэ, дист зы абгъуи,

Зы гъуэгу дэ т1ури дытехьащ.

Дыкъащтэу тщ1акъым зыми к1эбгъуи,

Гугъуехь тхуэфащэр т1уми тхьащ.

«Кулиев Къайсын»

• Нэгумэ Шорэ хъыбар мащ1э

И жьэгу удэсу уигъэщ1а?

Исмэхьил-Беик1 к1эщ1т и гъащ1эр

Арщхьа ц1эры1уэ уэрщ зыщ1ар.

«Лермонтов»

Уи нэпсхэр зэпе1эу,

Уигу щабэр къолъэт.

Шыпхъу ц1ык1ухэм яжо1эр:

«Хэт къак1уэр? К1уэт, плъэт!»

Уи нак1эу зэлъахэм

Нэпс тезу лъэр йощ1.

«Уигу, си анэ, сыкъэк1мэ»

« Сэ усэбзэм и 1эф1ым сысабий щ1ык1э гу хуэсщ1амэ, таурыхъхэмрэ хъыбарыжьхэмрэ пасэу сыдахьэхамэ,

ар зи ф1ыщ1эр си анэрщ»

(К1ыщокъуэ Алим)

«Си анэм», «Таурыхъ», «Щхьэгъубжэ нэху», «Уигу, си анэ, сыкъэк1мэ»,

«Умыгузавэ, си анэ», «Анэм и пщ1ыхьэп1э» усэхэр.

« Уигу, си анэ, сыкъэк1м э»

Зауаер етащи,

Щ1ы щтари мэгыз,

Окопэу сыздисыр

Уэс къесым есей.

А уаем сэ си гур

И1ыгъыу ехуз,

Уэ ф1ыуэ солъагъури,

Сыкъолыр, сопсэу.

«Анэм и пщ1ыхьэп1э»

Ар плъэмэ - и къуэр къэк1уэжауэ

Вагъуиблу хэлъым дыщи хэтщ.

«Си анэм»

Си гъунэгъуу къак1уи уэ къэт1ысыт,

Къащтэ дзасэр, лыпц1эр сэ сгъэжьэнщ.

« Таурыхъ»

зэрипхъуащи уи унэр, -

Анэм ар же1э,-си щ1алэ,

Ущысп1а жьэгур маф1эншэщ,

Шэс зумы1эжьэу пщ1эгъуалэм.

Бийм

«Уц1ык1уу уи гум ибубыдэр»

Си анэр гъыуэ къыск1элъык1уэу:

«Уядэжь и унэ къэгъэзэж»,-

Щыжи1эм сщ1акъым и лъап1агъэр,

Иджы 1эфрак1эм содзэкъэж…

«Си анэм хуэзусыжар»

А си анэ дыщэуэ,

…

А си дыщэ к1анэ.

Псалъэжьхэр

• Анэ зимы1эм гу1эр и махуэщ.
• Анэ зимы1эм гу1эр и махуэщ.

• Анэ1эм къуитыр 1эф1щ.
• Анэм и гъуапэр пхъум и джанэщ.
• Анэм и быным хуищ1эр ф1эмащ1эщ.
• Анэ бгъафэрэ хъурыфэ джэдыгурэ.
• Анэм къуипэсыр гунэсщ.
• Анэм сыт щыгъуи быныр сабий къыщохъу.
• Анэ и1эмэ, сабийр ибэкъым.

Анэ лъагъуныгъэр

ещхьщ

псынэпс къабзэм

Унэ лэжьыгъэ:

1) Анэм теухуауэ К1ыщокъуэ Алим итха усэхэм гъэхуауэ, зыхэщ1эгъуэу къеджэн.

2) Творческэ лэжьыгъэ:

• «Анэ лъагъуныгъэр ещхьщ псынэпс къабзэм»,
• «А т1ум нэхъ зэщхьи сыт щы1э - Анэмрэ Хэкумрэ!» щхьэж нэхъ гурыхь къыщыхъуа ф1эщыгъэц1эр и1эу эссе тхын.

Къэзгъэсэбэпахэр:

• К1ыщокъуэ Алим. Тхыгъэхэр томипл1ым щызэхуэхьэсауэ /Налшык. «Эльбрус», 1984гъ.
• К1ыщокъуэ Алим. Тхыгъэхэр томихым щызэхуэхьэсауэ ./ Налшык «Эльбрус»,2004гъ.
• Хьэк1уащэ Андрей. Гурыщ1эм и джэрпэджэж ./Налшык «Эльбрус»,2009гъ.
• Телевизионнэ нэтынхэр: «Гугъэмрэ гъащ1эмрэ»,-2000гъ.

«Поэт миллениума»,-2001гъ

Берычэт бесын

• Дунейр мамыру, фи гъащ1эр дахэу,гуф1эгъуэ фыщымыщ1эу,фи мурадхэр къывэхъул1эу,насыпыф1эу фыпсэуну сынывохъуэхъу!

Зыгъэхьэзырар:

Шордакъ курыт школым

адыгэбзэмрэ литературэмк1э и егъэджак1уэ

Татрокъуэ Хъэджэт