Просмотр содержимого документа
«Классный час к празднику"Шагаа" на тему "Тос чузун малым" (девять видов домашних животных тувинцев)»
Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение средняя общеобразовательная школа с.Кок-Хаак Каа-Хемского района Республики Тыва
Класс шагы
«Тос чузун малым»
2 класс
Класс башкызы
Салчак Олзеймаа Демир-ооловна
Сорулгазы:
- 1. Уругларны тыва кижиниң шаандан тура азырап турар тос чүзүн малы- биле таныштырар.
- 2. Уругларны дириг амытаннарга ынак болурунга кижизидер.
- 3. Оларны чаптап, чарашсынып, азыражырын, карактаарын, сагыш -човангыр болурун билиндирер.
Байлак Тывам
« Инектиг кижи тодуг, хойлуг кижи каас»
Хой
Эъди,кежи хоюг дүгу
Эриг алдын-чымчак алдын.
Хураганны азырап ал
Хуулгаазын каас боор сен.
Хойнуң хар-назын аайы-биле аттары
Төлү - хураган
Ниити ады - хой
Чазап кааны - ирт
Бүдүрүкчү - кошкар
Инек
Инек деп сөс адай каавыт
Итпек, хойтпак, быштак. тарак
Амданныг-ла чаагай чем
Ала-чайгаар көстүп келир.
Инектин хар-назын аайы-биле аттары
1 хардан - молдурга
Чаш толу - бызаа
Чазап каан - шары
Будурукчу - буга
Аът
Аай-дедир чорук кылыр
Аъттын ажыы аажок улуг.
Ажыл-ишке дузалыг дээш
Аътты аажок хундулээр мен.\
Аъттын хар-назын аайы-биле аттары
КУЛУН - чаш тол БЕ - кыс аът АСКЫР - эр аът
Аъттың кижиге ажыктыы
Анай
Анай черле ындыг-
Аваангыры кончуг,
Авазын-даа кырлаар,
Анаа черле турбас.
Ошкунун хар-назын аайы-биле аттары
Толу - анай
Кыс - ошку
Будурукчу - хуна
Чазап кааны- серге
Сарлык .
Куу сыра буду ышкаш
Кулаш чыгыы мыйыстыг.
Дугу хатка эстеп чоруур
Дугу терен чараш инээм.
Сарлыктар бедик тайга-сында чурттап чоруур
Теве
Ховуларның корабили
Ховар улуг, ажыктыг.
Тейлер ышкаш мөгенниг
Теве дээрге чараш мал.
Тевенин хар-назын аайы-биле аттары
ЭНГИН – кыс теве БОДАГАН- толу
БУУРА – эр теве
АДАН - ажылчын теве
Иви
Ишкээр дашкаар чорук кылыр
Иви малым арбын өссүн
Идегелдиг аңчыларның
Ишке мунар кашпагайы.
Ивинин хар-назын аайы-биле аттары
Мынды – кыс иви,
Эдер – бугазы, бүдүрүкчү мал.
Богона –чазап каан иви.
Анай – ивиниң толу.
Таспан – бир хар чедир анай.
Дөңгүр, мынчак, дүктүг-мыйыс– оон ынай аттары
Мынды – дөрт хардан өрү кыс ивилер.
Чары – чазап каан иви, ону мунар кылдыр өөредип каан. Хокаш – ниити чассыткан ат
Чиир оъду – шулун, чаат
Хаван
Дагаа
9 чузун малым
Кичээнгейинер дээш
четтирдивис !
Источник:
www.uvv77.blogspot.ru