Конспект урока "Хандаhан түхэл"

Хэшээлэй

шатанууд

Багшын уйлэ хэрэгууд

Рурагшадай уйлэ хэрэгууд

1.Эмхидхэлэй үе

Слайд 1.

Буряад ороной гимн.

Сайн байна. Минии нэрэ Цымжидма Бадмажаповна. Бэе бэе руугаа харан миһэрээд, амжалта хусэе.

Мунөөдэрэй хэшээлдэ “Хандаһан түхэл” гэһэн сэдэбээ дабтажа, бэхижүүлгын даабаринуудые дүүргэхэбди. Дэбтэрнүүдээ нээгээд, һара үдэрөө, сэдэбээ бэшэе.

Слайд 2.

Хэшээлэй эпиграф:

Ород буряад изагууртан,

Оротон, хамниган-

Олон, олон яһатанай

Үлгы болоһон орон

Д.Улзытуев. “Буряад орон”

Слайд 3

Булган талата Буряад ороноймнай агууехэ Росси гүрэнэй бүридэлдэ ороһоор 350 жэл үнгэршэбэ. Арад бүхэн өөрын түүхэтэй, түрэл һайхан хэлэтэй гээшэ. Ород буряад яһатан зүрхэ сэдьхэлээ, байдалаа нэгэдүүлжэ, ажабайдалай элдэб орёо асуудалнуудые шиидхэжэ, эб найрамдал ба хани барисаанай жолоое эршэтэйгээр бариһаар.

Һурагшад бодохо, слайд хараад дуулалсаха

Һара үдэрөө, сэдэбээ бэшэнэ.

Һурагшад шагнана.

2.Бэхижүүлгын даабаринууд

Бүлэг бүхэндэ үгүүлэлнүүд үгтэхэ, тэдэнээ анхаралтайгаар уншаад,даабаринуудые дүүргэхэ. Зүб харюугай түлөө Буряад ороной Росси гүрэнэй бүридэлдэ ороһоной һүлдэ тэмдэг бэлэглэхэб. Олон тэмдэгтэй бүлэг нэгэдэхи һуури эзэлхэ.

Слайд 4.

1. Хандаһан түхэлэй үйлэ үгэнүүдые олоод, түүжэ бэшэгты

2. Хандаһан түхэлэй үйлэ үгэнүүдэй удха электронно номой таблиөын туһаар элирүүлээд, хаалта соо бэшэхэ.

3. Үгын бүридэлөөр шүүлбэри хэхэ.

Бүлэг бүхэнһөө 1 һурагша даабаринуудаар харюусаха, бэшэ бүлэгүүдэй һурагшад шагнаад сэгнэхэ.

Удаадахи даабари

Хэшээл соо дабтаһан сэдэбээр электронно номой хүсөөр шалгалта үнгэргэе, таанарта сэгнэлтэ компьютер табиха

Слайд 5

Удаадахи даабари: творческо

1 бүлэг – һалбарна, мандаха (Буряад орон)

2 бүлэг – хүгжэбэ, ажаһууна (Росси гүрэн)

3 бүлэг – суурхана, һайжарха (тоонто нютаг)

1. Грамматическа бодолго: Үйлэ үгын анхан һуури илгаад, 3 нюурай –һай залгалта нэмэжэ, үгэ зохёохо

2. Зохёоһон үгэеэ холбуулал болгогты

3. Энэ холбуулалтаяа мэдүүлэл зохёогты

4. Үгүүлэл бэшэгты. Опорно үгэнүүдээр шүлэг бэшэжэ, открытка дээрэ бэшэгты

Бүэгөөр хүдэлмэри

1 бүлэг

Түүхын хуудаһа ираһуу. 18-дахи зуун жэлэй эхиндэ ород арадай нүлөөн доро буряадуудай хүндэ байдалда ороходо, Хориин 11 эсэгэнэрэй түлөөлэгшэд нэгэдэхи дугаар Пётр хаанда ошоё гэжэ бата шиидээд, холын харгыда зориһон юм.

Ираһуу (зорин) – һуу ( 1 н., ганса тоогой)

Ошоё (дурадхан) – ё(1н., ол.т.)

2 бүлэг

Анхарагты. Ямар һайхан гээшэб түрэл Буряад ороноймнай байгаали. Бурханай үршөөлөөр үгтэһэн эсэгын найдамтай нюргандал үндэр хада уулануудые, аршаанта уһа голнуудые, үргэн тала дайдаяа, үдхэн ой тайгаяа энэ наһандаа дайдын хэшэг манай жаргал гэжэ ойлгон гамнаарай.

Анхарагты(уряалан) – гты(2н.,ол.т.)

Гамнаарай(заан) – аарай(2н., ганса т.)

3 бүлэг

Бураяад орон дотор үнинһөө хойшо олон ондоо яһатан ажаһуудаг.

Ород, буряад бусадшье арадууд бэе бэедээ энхэргэн зохидоор хандажа, нэгэ бүлэ мэтэ хэтын хэтэдэ ябаһай. Айлшадаа уринаар угтан абадаг заншалтай нютагтамнай хододоо хүгжэмтэ аялга дуунууд зэдэлэг лэ. Түмэн арадай зүрхэндэ хани барисаан мандаг лэ.

Ябаһай(хүсэн) – һай (3 н.), зэдэлэг, мандан(баалан) –г(3 н.)

Электронно номоор хүдэлмэри

1. Хэшээлэй дүн гаргалга

Зохёоһон 4 мүртэй шүлэгөө бүлэг бүхэнһөө 1 һурагша уншана, бусад һурагшад открытка соогоо точконуудай орондо намтай хамта открытка соогоо бэшэнэ. Интерактивна самбарта багша бэшэнэ.

Слайд 6.

1 бүлэг

...Буряад оромнай

...һалбарһай.

...газартамнай

...мандпһай.

2 бүлэг

...Росси гүрэмнай

...хүгжэһэй.

...арад зомнай

...ажаһууһай.

3 бүлэг

...тоонто нютагнай

...суурхаһай.

...байдалнай

...һайжарһай.

Энэ открытканууд таанадта энэ хэшээлэй дурасхаал болон үгтэнэ.

Хэмнай олон тэмдэгтэй болооб? Энэ нэгэдэхи һуури эзэлээ. Таанадта бэлэг болгон өөрын зүгһөө букледүүдые баринам.

Эрдэмэй орьёл өөдэ

Эсэтэрээ жүдхэн зориходоо, Энэ һайхан Буряад ороноо, Элдин дулаан Росси гүрэнөө, Эльгэн урин хэлэеэ Энхэржэ хаанаш ябаарай.

Слайд 7

Хэшээлэй эпиграһтээ дахин бусая.

Үлгы болоһон Буряад орондоо үеын үедэ, хэтын хэтэдэ амгалан мэндэ, эбтэй эетэй ажаһууял.

Таанарта суг хүдэлһэндөө һайниие хүргэнэб. Баяртай.