Конспект урока коми языка в 5 классе по теме: Е,Ё,Ю,Я шыпаса кывъяс гижöм.

Е,Ё,Ю,Я шыпаса кывъяс гижöм.

Уроклöн мог: восьтны е, ё, ю, я шыпаслысь 2 функция кывъяс видлалöмöн.
Задачаяс:

1)велöдана: - велöдны челядьöс торйöдны, кор тайö шыпасъяс петкöдлöны 2 шы; сэкжö индыны, мый водзын сулалысь согласнöйяс небзьöны и лоö 1 шы;
-велöдны лöсьöдны транскрипция;
-сöвмöдны мичаа сёрнитанны.
2)воспитательнöй:
-сöвмöдны челядьлысь ёртла-ёртлы отсасьöм да öти-мöдöс пыдди пуктöм;
-сöвмöдны кыв серти сюсьлун да коми кыв дорö муслун.
Ī. Котыртан здук.

- Видза оланныд! Пуксьöй. Öні ме тіянлы лыддя неыджыд кывбур, а ті думыштöй, кутшöм шыяс тшöкыдджыка кылам кывзігöн:

Ю кузя ме уя, уя;
Мед ог вöй ме тайö туяс:
Кыркöтш вылын джуджыд пуяс-
Водзö ю кузя ме уя.

Вочавидзöм: йу,йа унаысь кылö.

-Мыйöн торъялöны шыпасъяс да шыяс? (шыпассö – гижам, шысö - кылам).

- Кутшöм наукалöн юкöн сійöс велöдö торйöдны? (фонетика).
-Кутшöм шыяс эм коми кывйын? (гласнöй да согласнöй).

- Кутшöм чукöръяс вылö торйöдчöны согласнöй шыяс? (чорыд да небыд, гора да гортöм вылö).

- Мыйла гласнöй шыыс -7, а шыпасыс – 12?( Сы вöсна мый мукöд шыпасыс гижигöн вермö петкöдлыны некымын шы )

- А век ли шыыс да шыпасыс кывъяс овлö öткодь?(оз)

- Вöчам разминка: тöдмалам кымын шыпас да шы тайö кывъясас: додь(4 шыпас, 3 шы), гöрддзасьны (10 шыпас, 8 шы), ёсь (3 шыпас, 3 шы)

- Видзöдлöй дöска вылö. Тані сетöмаöсь кывъяс. Думыштöй, мый öтувтö став тайö кывсö, медым тöдмавны миян талунъя теманымöс?

Дöска вылын: ёді, саёвтны, вомъёрт, маюр, войяс, выя, козъя, ягсер.

- Мый тöданныд е,ё,ю,я шыпасъяс йылысь?

ĪĪ. Пыдi тöдöмлунъяс сöвмöдöм. (340 удж. 1, 2 зад).
1. Видлавны кывъяс шыяс да шыпасъяс, слогъяс серти.
2. Тöдчöдны, кутшöм шыяс петкöдлöны пасйöм шыпасъяс татшöм кывъясын (Челядьлöн тöдöмлуныс та вылö абу на уна, мед сетны стöч вочакыв. Медводз колö тöдчöдны, кор лоö 2 шы, а кор 1 шы - таблица 338):

- Тайö уджас эм тіянлы тöдтöм кыв- енэжтас (горизонт). Видлалам тайö кывсö тырвыйö фонетика боксянь (öти морт уджалö дöска дорын).

- Öні думыштöй тайö кывйыскöд кывтэчасъяс(тыдалана енэжтас, паськыд енэжтас,пемыд енэжтас, лöз енэжтас)

А öні вайöй думыштöй сёрникузя тайö кывнас. (Енэжтас весьтын югъялiс на рытъя шондi)
ĪĪĪ. Мытшöда юалöм: Кутшöм могыс е, ё, ю, я шыпасъяслöн? (Бара лыддьыны правилö öтлаын(!) велöдыськöд - 338)
ĪV. Корсьысян удж: Монитор вылын видлöгъяс. Танi челядь велöдысь отсöгöн кывкöрталöны, мый кыв заводитчигöн тайö шыпасъяслöн 2 шы. 339
V. Мöдпöвсталöм: -Водзö вуджны ь, ъ пасъяс дорö. Диктант 10 кыв: Кöсъя, несъя, пасъяс, няньяс, паньяс, сюръя, даръяс, понъяс, кöчьяс, сисьяс и т.д.
-Кутшöм шыяс артмöны небыд пас бöрын, небыд согл. бöрын. (Стöчмöдöны ставсö 338 уджын табл. серти).
Физминутка
Ю кузя ме уя, уя;
Мед ог вöй ме тайö туяс:
Кыркöтш вылын джуджыд пуяс-
Водзö ю кузя ме уя.
-Босьтöм тöдöмлунъяс прöверитöм 342.
VĪ. Рефлексия (тöдöмлунъяс вынсьöдöм).
Донъялöй асьыныд удж: Мый выльторсö тöдмалiнныд? Кöнi вöлi сьöкыд?
VĪĪ. Гортса удж: Думыштöй мойд(лöсьöдöй мойд):"Кутшöм кывъясын коми кывйын дзебсьöма наян "й" шы?" Позьö заводитны тадзи:""Наян" грездын олic пияна руч. Пияныс вöлiны сикт кодьыс жö наянöсь..."
VĪĪĪ. Урок серти кывкöртöдъяс. Таблица серти кывкöрталана удж 338.
ĪX. Челядьöс донъялöм, аттьöалöм.