Конспект урока по кабардино-черкесскому языку на тему "Макъ дэк1уашэхэр"

Макъ дэк1уашэхэр.

СЛАЙД №1

Школ уэзджынэр къэзууащ,

Ц1ык1ухэ псори фет1ысэх

Ди урокым щ1идзэжынщ!

Дымыщхьэхыу дылэжьэнщ

Къытпэщылъыр гъэщ1эгъуэнщ.

- Ныт1э, ц1ык1ухэ, сыт хуэдэ 1уэхуми яужь ихьэн и пэк1э, ц1ыхум зыкъызэщ1игъаплъэу и хьэлщ, и лэжьыгъэр къемыхьэлъэк1ыу ирихьэк1ын папщ1э. Дэри а хьэлым дебэкъуэнкъым, ди бзэм зедгъэужьк1эрэ, т1эк1у зыкъызыщ1эдгъэплъэнщ, упщ1эхэм жэуап еттынщ!

- Гъэм и сыт хуэдэ зэман иджыпсту?

- Бжьыхьэм сыт хуэдэ нэщэнэхэр и1э?

СЛАЙД №2

- Ц1ык1ухэ, девгъэплъыт ! БЖЬЫХЬЭ псалъэр макъ дапщэу зэхэтми, хьэрф дапщэк1э къэгъэлъэгъуами.

-Къэдвгъэщ1эжыт, сыт макък1э дызэджэр, сыт хьэрфк1э дызэджэр.

- БЖЬЫХЬЭ псалъэр пычыгъуэ дапщэ хъурэ?

- Ударенэр сыт хуэдэ пычыгъуэм техуэрэ?

- Макъзешэу дапщэ хэт?

- Макъзешэхэр дауэ зэрыдгъэ1ур?

- Сыт хуэдэ плъыфэк1э къэдгъэлъагъуэрэ макъзешэхэр?

- Ударенэр сыт хуэдэ пычыгъуэм техуэрэ мы псалъэм?

Слайд№3

ТЕМЭЩ1ЭМ ХУЭШЭН:

Ц1ык1ухэ, сэ иджыпсту зы къуажэхь ц1ык1у сыкъыфхуеджэнущ.

Пэрыуэ я1эу ахэр къохъу,

Ди бзэгури дзэри зэран хуохъу.

Ди жьэм хуиту къыжьэдэк1къым.

Пычыгъуэ зэи къахуэгъэхъукъым.

- Сыту п1эрэ ар зи1ысыр?

- Пэжщ, дауэ къэфщ1а? (Макъ дэк1уашэхэр къыщытпсэлък1э бзэгури дзэри зэран хуохъу).

- Мис ц1ык1ухэ, дыхуэк1уащ нобэ зи гугъу тщ1ыну темэм. Ди темэр макъ дэк1уашэхэрщ.

- Макъ дэк1уашэхэр дауэ иугуэшрэ?(Макъ дэк1уашэ жьгъыжьгърэ дэгууэ)

- Пэжщ, ц1ык1ухэ, щ1эжьыуэ зыщ1эт макъ дэк1уашэм жьгъыжьгък1э доджэ. Ахэр макъ пщык1уий мэхъу. Щ1эжьыуэ щ1эмыту, даущ мащ1э щ1эту къапсэлъ макъ дэк1уашэхэм – дэгук1э доджэ. Ахэр макъ щэщ1 мэхъу.

- Ц1ык1ухэ, хэт ищ1эу п1эрэ БЖЬЫХЬЭР мазэ дапщэ хъууэ п1эрэ?

- Сыт хуэдэ ахэр? (фок1адэ, жэпуэгъуэ, щэк1уэгъуэ).

- 1ущыцэхэ, арии фощ1э!

СЛАЙД №4

- Ц1ык1ухэ, иджыпсту сыт хуэдэ мазэ дызэрытыр? (жэпуэгъуэ)

- Сыт хуэдэ макъ дэк1уашэхэр щыфлъагъурэ мы псалъэм?

- Я плъыфэк1э щхьэ зэмыщхьу п1эрэ?

- Сыт хуэдэ хьэрф зэгуэтхэр щыфлъагъурэ жэпуэгъуэ псалъэм, ц1ык1ухэ?

Дамыгъэ дапщэ хъурэ?

- Иджыри сыт хуэдэ хьэрф зэгуэтхэр ди1э У-к1э иухыу, дамыгъищ ф1эк1а мыхъуу? (К1У, ГЪУ, КЪУ, ХЪУ)

- Пэж дыдэщ, ц1ык1ухэ, ауэ дамыгъищ щхьэк1э зы макъщ, зы хьэрфщ.

-Иджы а хьэрфхэр дахэу дывгъэтхыт! Дапхуэдэут пц1ащхъуэ ц1ык1ум дытхэу зэрыф1эф1ыр?

(Сабийхэм зэгъусэу усэ ц1ык1ур жф1э)

Пц1ащхъуэ ц1ык1у бзэрабзэм

Ф1эф1щ сыщытхэр къабзэу.

Дришейуэ дамэр,

Къысхуреш макъамэр!

-Ныт1э, ц1ык1ухэ, дэ иджыпсту деплъынщ, макъ жьгъыжьгъхэмрэ дэгухэмрэ ф1ыуэ зэрызыхэвгъэк1ыфым.

- Мы иджыпсту дызэрыджэгуну джэгук1эр фэ псоми ф1ыуэ фоц1ыху, хуабжьэуи фыф1эгъэщ1эгъуэну фоджэгу. Ар ГЪУАЩХЬЭТЕТ джэгук1эрщ.

СЛАЙД №5

- Къэфщ1эжа?

- Сытыт ныт1э гъуащхьэк1э дызэджэр? (Топ щыджэгук1э, топыр зыдэк1 гъуэр)

- Ныт1э, гъуащхьэтетым сытыт ищ1эн хуейр? (Топыр къиубыдын хуейщ)

- И1эт, ныт1э, ди джэгук1э ц1ык1ум щ1эдвгъадзэт. Сэ си топыр ар псалъэ жыс1энухэращ, гъуэуэ щытынур фи 1э ц1ык1ухэращ. Макъ дэк1уашэ дэгук1э псалъэр къыщ1идзэмэ къывоубыд, макъ дэк1уашэ жьгъыжьгък1э къыщ1идзэмэ гъуэ ц1ык1ухэм дывогъэк1.

- балий (жь.)

- хъурмэ (дэгу)

- къыпц1э (дэгу)

- жызум (жь.)

-1эпэзэкъуэт (дэгу)

- къыцэ (дэгу)

- Ц1ык1ухэ, сыт хуэдэ псалъэщ1э хэт мы къезбжэк1ахэм фымыц1ыхуу (1эпэзэкъуэт, къыцэ)?

- Ныт1э, мыхэр псори сытым къыпык1эрэ (жыгым)?

- Жыгым къыпык1эхэм дауэ дызэреджэр (пхъэщхьэмыщхьэ)?

Псори ф1ыуэ фылэжьащ

Т1эк1уи, ц1ык1ухэ, фезэшащ.

Фыкъэтэдж, зыдгъэпсэхунщ,

Зы дакъикъэ дыджэгунщ.

Дыгъэ бзийхэр махэ хъуащ

Жьыбгъэр ину къыкъуэуащ,

Пшэхэм уафэр щ1ахъумащ

Щ1ы1эу уэшхи къыттетк1уащ.

СЛАЙД №6

- Ц1ык1ухэ, сыту п1эрэ мы макъ зэхэтхыр?

Феплъыт, хьэщ1э махуэ къытхуэк1уащ.

Бжьыхьэ дахэр къеблэгъащ.

Къеблэгъапэ бжьыхьэ дахэ!

Бжьыхьэм:

Фи махуэ ф1ыуэ, ц1ык1ухэ,

Хьэщ1эу сэ сыкъыфхуэк1уащ.

Тыгъэ куэди къыфхуэсхьащ.

Егъэджак1уэм:

- Сыту п1эрэ тыгъэу къытхуэпхьар ?

Бжьыхьэм:

- Къыфхуэсхьащ хьэжыгъэ сэ.

Егъэджак1уэм:

- А жыхуэп1эм хьэлу хуабэ тхуапщэф1ынущ!

- Сыт иджыри къытхуэпхьар?

Бжьыхьэм:

- Мы1эрыси, кхъужь1эрыси сэ си куэдщ.

Матэ хьэлъэр псынщ1эу с1ыфх.

Егъэджак1уэм:

Гъэт1ылъ хьэлъэр, зыгъэпсэху.

Бжьыхьэ гуапэу берычэт,

Уемыжьэжу т1эк1у къытхэт.

-Ц1ык1ухэ, бжьыхьэ дахэм пхъэщхьэмыщхьэхэр куэду къытхуихьащ, и1эт дэ иджы ди хадэхэк1хэр къедвгъыхьэл1эжыт.

СЛАЙД № 7

- Фыкъеплъыт, ц1ык1ухэ, псори ди хадэ ц1ык1ум!

- Сыт мы хадэхэк1хэм дызэреджэр?

(Къэк1ыгъэхэм псоми я ф1эщыгъэц1эхэр кърабжэк1)

-1ущыцэхэ, ф1ы дыдэу къефхьэл1эжащ хадэхэк1хэр!

Бжьыхьэм:

Фи хадэхэк1хэр къыщефхьэл1эжак1э сэри сежьэжынщ, си лэжьыгъэм сыпэрыувэжынщ!

- Гъуэгу махуэ бжьыхьэ дахэ! Ф1ык1э дызэхузэ!

СЛАЙД № 8

- Ц1ык1ухэ, ди лэжьыгъэ ц1ык1ум къыпыдощэ (псалъалъэхэм щолажьэ). Сурэтхэмрэ псалъэхэмрэ зэфхьэл1э, дэтхэнэ сурэтым дэтхэнэ псалъэр епхами къэвгъэлъагъуэ баш ц1ык1ук1э (лэжь.№2).

- Дэтхэнэ сурэтым и ф1эщыгъэц1эр пц1ыуэ тха (кхъужь)?

- Макъ дапщэ щызэхэфхрэ мы псалъэм?

- Хьэрф дапщэ щыфлъагъурэ?

-Иджы дывгъэтхыт, ц1ык1ухэ, а псалъэр пэжу.

- Ц1ык1ухэ, тест лэжьыгъэм макъ дэк1уашэ жьгъыжьгъымрэ дэгумрэ пэжу къыщыфхуэхутэну п1эрэ (лэжь.№3)?

СЛАЙД № 9

Самооценка

-Лэжьыгъэр пэжу фщ1ыжамэ, къэрэндащ плъыжь ц1ык1ухэмк1э къывогъэлъагъуэ, пц1ыуэ фтхамэ къэрэндащ щ1ыхухэмк1э къывогъэлъагъуэ.

Рефлексия

- Ц1ык1ухэ, нобэрей ди дерсым къывита гу къыдэжыр сыхуейт мы жыг ц1ык1умк1э къэвгъэлъэгъуэну. Псори къывгуры1уамэ, упщ1э зыри фимы1эмэ, тхьэмпэ гъуэжь ц1ык1ухэмк1э къэвгъэлъагъуэ, иджыри т1эк1у макъ дэк1уашэхэм делэжьам нэхъыф1т жыф1эмэ, тхьэмпэ плъыжьхэмк1э къэвгъэлъагъуэ.

- Сыту бжьыхьэ жыг дахэ дыдэ хъуа мис иджы ди жыгыр, ц1ык1ухэ!

- Си 1ущыцэхэ, хъарзынэу фылэжьащ, хуабжьэуи си гуапэ къэфщ1ащ! Псоми 5 къэвлэжьащ! Фи бзэр зэрыфщ1эр, ф1ыуэ зэрыфлъагъур къэвгъэлъэгъуащ!