Конспект внеклассного мероприятия в начальной школе на тему "Богатыри Джангара"

Разработка открытого мероприятия

по калмыцкому языку

«Богатыри Джангара»

Керг –үүлдвр:

Керг –үүлдврин күсл:

- хальмг улсин «Җаӊһр» баатрльг дуулврла таньлдлһн;

- келн - улсин тууҗин болн сойлын соньсмслһ өргҗлһн;

- сурһульчнрин үгин саӊ байҗуллһн;

Дүӊцүлмүд:

- баатрмудын зургуд;

- баатрмудын, хальмг келн – улсин хувцн;

- «Җаӊһрин» тасрха;

- хальмг келн – улсин көгҗм;

- зер – зев: җид, саадг, кевс,

- цаасар кесн бамб цецгүд;

- Мендвт, күндтǝ багшнр, сурһульчнр! Эн җил бидн цуһар «Җаӊһрин» тавн зун далн тавдгч җилин өөн темдглҗǝнǝвидн. Ода 3 классин сурһульчнр тана оньгт «Җаӊһрин баатрмуд» гидг нǝр - наадан тусхаҗана.

Җаӊһрин баатрмуд сууна.

Бумбин орна магтал:

- Үкл уга мөӊкин орта,

Үрглҗд хөрн тавн насни дүрǝр бǝǝдг,

Даарх киитн уга,

Халх халун уга,

Сер – сер гисн салькта,

Бүр – бүр гисн хурта,

Бумбин орн болна.

- Эзн Җаӊһр

Дөчн дөрвн көлтǝ

Дуӊһр сǝǝхн ширǝ деерǝн,

Дүүрӊ һарсн арвн тавни сар мет,

Мандлҗ суудг болна!

Җаӊһр:

- Тǝк Зула хаани үлдл,

Таӊсг Бумб хаани ач,

Үзӊ Алдр хаани көвүн

Үйн өнчн Җаӊһр бив!

- Җаӊһрин барун бийинь ахлҗ суудг – Байн Күӊкǝн Алтн Чееҗ.

Байн Күӊкǝн Алтн Чееҗ:

- Иргсн йирн йисн җилǝ юмиг

Тууҗҗ келдг,

Ирǝд уга йирн йисн җилǝ юмиг

Тааҗ меддг -

Байн Күӊкǝн Алтн Чееҗ бив!

- Зүн бийинь ахлҗ суудг – Арслӊгин Арг Улан Хоӊһр.

Арслӊгин Арг Улан Хоӊһр:

- Төвшүн Ширкгин ач,

Бөк Мөӊгн Шигшрһин көвүн

Шилтǝ Зандн Герлин үрн

Арслӊгин Арг Улан Хоӊһр болнав!

- Хоӊһрин дару суудгнь – Гүзǝн Гүмб

Гүзǝн Гүмб:

- Тавлад суухларн,

Тǝвн хойр күүни зǝǝд суудг,

Тǝкиһǝд суухларн,

Хөрн тавн күүни зǝǝд суудг

Гүзǝн Гүмб гидг баатрв!

- Күӊкǝн дару суудгнь – Күнд Һарта Савр

Күнд Һарта Савр:

- Сай өркǝр авсн

Күүкн күрӊ һалзнта

Күмни начн

Күнд һарта Саврв!

- Зүн тал һурвдгчнь – Догшн Хар Санл

Догшн Хар Санл:

- Буурл Һалзнарн ирҗ,

Эзн богдыг дахгсн

Бульӊһрин көвүн

Догшн Хар Санл бив!

- Эзн Җаӊһран алдл уга дахдгнь – Орчлӊгин Сǝǝхн Минъян.

Орчлӊгин Сǝǝхн Минъян:

- Эзн богд Җаӊһрин

Эркн сǝн сөӊч,

Эрк Тугин көвүн

Орчлӊгин Сǝǝхн Минъян болдг бив!

Бөк Мөӊгн Шигшрһ:

- Төвшүн Ширкгин көвүн

Бөк Мөӊгн Шигшрһ бив!

Хошун Улан:

- Би - Арслӊгин Арг Улан Хоӊһрин Хошун Улан гидг көвүн!

Хар Җилһн:

-Би –Эзн Җаӊһрин көвүн Хар Җилһн!

Аля Шоӊхр:

- Би - Күӊкǝн Алтн Цееҗин көвүн Аля Шоӊхр!

Җаӊһрин баатрмудын магтал:

(цуһар босад, келнǝ)

Җил насн хойран,

Җидин үзүрт өлгий,

Җилв бах хойран

Һанцхн Җаӊһртан өгий.

Эзн деерǝн эргǝд,

Эӊгин олн –ǝмтнǝннь төлǝ

Байн эмҗл нертǝ

Элкǝн йүүлǝд өгий.

Бух нигт гиҗ

Хǝрү хǝлǝгсн бодӊ манд уга.

Уул өндр гиҗ,

Өргл өөднь эс һаргсн күлг манд уга.

Улаһад иргсн

Зааһин улан түүмрǝс бичǝ ǝй,

Агсад иргсн күчтǝ хаани

Мөсн шар зевин үзүрǝс бичǝ ǝй,

Эн йовх бийдǝн

Буру уга зөвǝр өӊгрий!

Дун «Хальмгуд»

«Баатрмудын би»

- Наадн « Алтн Чееҗ Җаӊһр хойрин бǝǝр бǝрлдлһн»

- Наачахнь:

Эзн богд Җаӊһр – Сарӊга Савр

Күӊкǝн Алтн Чееҗ – Гришкǝн Байр

Арг Улан Хоӊһр – Миӊгǝн Влад

Бөк Мөӊгн Шигшрһ- Мутлǝн Андрей

Зандн Герл – Хөөчин Гернзл

Аһ Шавдл – Лиҗин Софья

- Алдр нойн Җаӊһриг эркн тавн настаднь

Төвшүн Ширкгин көвүн

Бөк Мөӊгн Шигшрһ

Энүг хораҗ дарн гихлǝ,

Эврǝ бийиннь көвүн

Эркн тавта Арг Улан Хоӊһр

Алдр Җаӊһрин деернь киисǝд,

Амнднь хор күргүлл уга бǝǝв.

Ода яһҗ хорахв гиҗ санн,

Байн Күӊкǝн Алтн Цееҗин

8 түмн маӊхн көк һалзн аду көөгсн цагт

Көк кивр саадгтнь харһҗ хөрх гиҗ санад,

Эркн зурһа оргч наснднь

Алдр нойн Җаӊһрин Арнзл Зеерднь унулад йовулв.

- Алдр нойн Җаӊһр

8 түмн көк һалзн адуһинь

Хамҗ авад һарв.

Байн Күӊкǝн Алтн Чееҗ:

- Эн мини аду көөгсн күн –

Төвшүн Ширкгин көвүн

Бөк Мөӊгн Шигшрһин орнас ирсн

Алдр нойн Җаӊһр

Мини болх билтǝл! – гиһǝд, саадган авад,

Даларнь орад, һарад одна.

Хǝǝртǝ Җаӊһр адуһан хаяд,

Бөк Мөӊгн Шигшрһин нутг темцǝд,ирҗ үүднднь киисв.

Бөк Мөӊгн Шигшрһ:

- Эн көвүг талхаҗ чавчад, така ноха хойрт идүл!

Хоӊһр:

- Ээҗ, энүг алх болхла, намаг чигн алтн!

- Ээҗ, үүнǝ далднь йовгсн сумиг һарһтн! Һурв алххла, һарх!

Шилтǝ Зандн Герл:

- Эзн Шигшрһтн ода күртл яһгснь энв? Ардаснь йовҗ нектн!

Күӊкǝн Алтн Цееҗ:

- Эн алдр нойн Җаӊһр Арг Улан Хоӊһр хойр негдсн цагт орҗ өгх юмн!

(дөрвүлн сууна)

Күӊкǝн Алтн Чееҗ:

- Эн Җаӊһр дола оргч насндан

Дуута нерǝн дуудулх!

Эн дүүвр наснднь

Ном Төгс хаани күүк

Аһ Шавдлыг өгтн.

Барун бийнь ахлдг баатрнь –

Би - Күӊкǝн Алтн Чееҗ.

Зүн бийнь ахлдгнь –

Улан Хоӊһр болх.

- Иргч җилнь оргсн цагт

Эзн нойн Җаӊһр

Түвин дөрвн хаани күүк һолад,

Ном Төгс хаани күүк авч,

Тǝк Зула хаани үлдл,

Таӊсг Бумб хаани ач,

Үзӊ Алдр хаани көвүн

Үйн өнчн Җаӊһр гиҗ цолан зүүв.

Җаӊһр:

- Не, ода нǝǝрǝн эклий. Мана цусн улан күүкд, бииһǝн биилтн!

«Ааһта би»

- Не, ода мана Догшн Хар Санл, бииһǝн биил!

Би «Йөрǝл»

Җаӊһр:

- Мана тег – йир сǝǝхн.Цецгǝрч теегм! Дууһан дуулый!

Дун «Бамб цецг»

Җил насн хойран,

Җидин үзүрт өлгий,

Җилв бах хойран

Һанцхн Җаӊһртан өгий.