Координаталык тегиздиктер.

Кош келиниздер!

Сабактын максаты:

• Координаталык тегиздиктер жөнүндө түшүнүк алышат,сан маанилерин табууга көнүгөт.
• Берилген чекиттердеги маанилерди таап чиймесин чие алышат жана тарыхый маалыматка ээ болушат,компьютерде сурөттөрдүн графикасын түзүшөт.
• Ынтымактуулукка, өзун оюн туура жана так айтууга көнүгүшөт, топто бири-бирин сыйлашат,кесипке багыт алышат.

• Үй тапшырмасы.

Боз үйдүн :диаметрин,бийиктигин,түндүктун диаметрин жана аянтын эсептегиле.

Үй-бүлө мүчөлөрүнүн бөлмөлөрдөгу ээлеген аянты.

• № 600

А

А

Тегиздиги.

Координаталык тегиздик

y

1

х

1

0

Улуу математик Альфред Прингсхайм

айткан:

«Математикада дайыма

сүрөтчү, архитектор, жадагалса

акын да жашайт»

Мына бүгүн биз да сабакта сүрөт

тартабыз жана курабыз!

Координаталык

тегиздик

7

Y

6

II чейрек

(-;+)

5

I чейрек

(+;+)

4

Оу - ордината огу

3

2

1

0

-3

-2

1

7

2

9

3

8

5

-8

-7

4

6

-6

-5

-4

-1

Х

-1

-2

Ох – абсцисса огу

-3

Координата башталышы

-4

-5

-6

III чейрек

IV чейрек

(-;-)

(+;-)

-7

• Перпендикулярдуу кесилишкен,координата башталышы, багыты жана бирдик кесиндилери бар эки түз сызыкты координата системасы дейбиз.

• Координата системасы берилген тегиздикти координаталык тегиздик деп атайбыз .

• Ох огун – абсцисса деп ,

Оу огун – ордината деп атайбыз.

14

Тарыхий маалымат

1637-ж. француз математиги Рене Декарт «Геометрия» аттуу китебинде биринчи болуп координатаны колдонууну айткан, ошондуктан көбүнчө «Декарттык координаталар системасы» деп айтышат.

«Координата», «абсцисса» , «ордината» сөздөрүн 17 кылымдын аягында Готфрид Вильгельм Лейбниц биринчилерден болуп колдоно баштаган.

Тапшырмалар.

14

Кинотеатрдан ордубузду табуу үчүн биринчи катарды таап, андан соң орундукка барабыз

Кинозалдан ордубузду табуу үчүн биринчи катарды таап, андан сон орундукка барабыз.

Шахматта ар бир клетка эки координата менен белгиленет- тамгалар жана сандар

Географиялык координаттар

кеңдик – параллелдер, узундук -меридианы

Чекиттердин координаталарын атагыла:

y

A (2; 4);

E

A

B (4; 2);

4

3

B

C (3; 0);

2

1

D (3; -3);

C

F

x

3

0 1

4

2

-4

-1

-2

-5

-3

E (-5; 4);

-1

-2

F (-3; 0);

G

D

-3

-4

G (-4; -2);

H

H (-2; -4).

23

• Чекит дайыма эки координатты алып жүрөт (х,у), мисалы А(2;4).

• «А чекитинин абсциссасы 2, ординатасы 4 » деп окулат.

23

?

?

?

Үч бурчтуктун чокуларынын координаталарын атагыла:

у

5

4

3

2

1

х

-8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

-1

-2

-3

-4

?

?

?

?

Тик бурчтуктун координата октору менен кесилишкен чекиттерин атагыла:

у

5

4

3

2

1

х

-8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

-1

-2

-3

-4

y

8

6

4

2

(5;2)

(8;8)

(11;1)

(-1;0)

(2;-3)

(-1;8)

(0;1)

(8;-4)

(-3;-1)

x

-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10

I чейректе жатуучу чекиттердин координатасын атагыла:

-2

-4

-6

-8

(1;1)

(3;4)

(2;8)

(-2;-4)

26

26

Интерактивдүү көнүгүүлөр.

Баш бөлүгүнүн

чекиттерин тапкыла.

26

Вариант 1

(-1;5), (1;5), (1;3), (2;3), (4;10), (7;10), (10;3), (10;0), (4;-3), (7;-3), (4;-9), (-7;-3), (-4;-3), (-10;0),

(-10;7), (-7;10), (-4;10), (-2;3), (-1;3), (-1;5);

соединить (-1;5) и (-2;9); (1;5) и (2;9).

Вариант2

(- 9; 5), (- 7; 5), (- 6; 6), (- 5; 6), (- 4; 7), (- 4; 6), (- 1; 3), (8; 3), (10; 1), (10; - 4), (9; - 5), (9; - 1), (7; - 7), (5; - 7), (6; - 6), (6; - 4), (5; - 2), (5; - 1), (3; - 2), (0; - 1), (- 3; - 2), (- 3; - 7), (- 5; - 7), (- 4; - 6), (- 4; - 1), (- 6; 3), (- 9; 4), (- 9; 5).

Глаз: (- 6; 5)

К

Өтүлгөн теманы бышыктоо

«Балаты»

(1;2),(4;5),(2;5),(4;7),(3;7),(5;9),(7;7),(6;7),

(8;5),(6;5),(9;2),(6;2),(6,1),(4;1),(4;2)

«Жылдыз»

(0;6),(2;2),(5;2),(2;0),(4;-4),(0;-2),(-4;-4),

(-2;0),(-5;2),(-2;2)

«Балык»

(-6;0),(-3;2),(2;4),(0;2),(4;1),(6;0),(9;3),(8;0),(9;-3),(6;0),(4;-1),(0;-2),(1;-3),(-3;-2).

Көзү: (-4;0)

Үйгө тапшырма №616, 167-бет :

Дептериңерге координаталар системасын сызып, ага М(-3;0), К(0;3) чекиттерин белгилегиле. МК түз сызыгын сызгыла.

Чийме боюнча ал түз сызыкта абсциссалары :

-2ге; -0,5ке; 1ге барабар болгон чекиттердин ар биринин ординатасын тапкыла.

• Менин үйүм
• Менин бөлмөм

Координаталык тегиздиктеги чекиттерин таап туташтыргыла.

26

Көңүл

бурганыңыздарга

чоң рахмат!