«Қош келдің, әз Наурыз!» тақырыбында салт-дәстүрлерге байланысты викторина

Абай облысы білім басқармасының

«Рымбек Байсейітов атындағы Семей қаржы-экономикалық колледжі» коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны

«Қош келдің, әз Наурыз!» тақырыбында салт-дәстүрлерге байланысты викторина

Дайындаған: Ахметжанова А.С.

Семей қ.

«Қош келдің, әз Наурыз!» тақырыбында салт-дәстүрлерге байланысты викторина

Армысыңдар, құрметті халайық!

Бармысыңдар, халайық!

Қош келдіңіздер сұрақ сайысымызға.

Наурыз құтты болсын деп айтамыз!

Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!

Наурыз мерекесі баршамызға құт-береке әкелсін!

 Кел, Наурыз, тарихымдай ғұрпым  асыл,

Ақтарып тереңдерден жыр тумасын.

Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!

Наурыз мерекесі баршамызға құт- береке әкелсін!

Ойын шартымен таныстыру:

Студенттерге сұрақтар қойылып, сұраққа жауап берген студенттер ортаға шақырылады.

Қазақ халқы наурызды қашан қарсы алады? (Наурыздың 22-сі күні таңғы сағат үште)

Халықтың түсінігі бойынша наурыздың 22-сіне қараған түні даланы кім аралайды? (Қызыр)

3.Не себепті осы түні қос шырақ  жағылады?

«Жалғыз шала сәуле  болмас» деп жаңа жыл табалдырықтан үйге енгенде жарық болсын деген ұғымынан. ( Отқа, күнге, жарыққа деген құрметтің белгісі).

Не себепті таза киініп, үйді таза ұстайды ? ( « Жаңа жыл мұнтаздай таза үйге кірсе , ол үй ауру- сырқаудан, пәле- жаладан аман болады» ). деген сенімге байланысты.

Ыдыс атаулыны толтырып қою себебі не ? ( Ыдыс мол болсын деген ұғымға байланысты ).

«Ұйқыашар» деген не? ( Бойжеткендердің өзі ұнатқан жігіттеріне арнап соғымның етін уызға салып пісірген тағамы.)

«Селт өткізер», « дір еткізер» деген не? ( Жігіттердің қыздарға арнаған сыйлықтары).

Ұлыс күні қар не жаңбыр жауса , неге жарыған ? ( Нұр жауды, « туар жыл жақсы болды» ) деп қуанған.

Қос қолдап амандасып, тос соғыстырудың қандай мәні бар ?

(« Өмір тірегім – төсім , тіршілік көзім  екі қолым  аман –сау болсын !» ) дегенді білдіреді.

Отпен алыстау себебі не? ( От киелі сондықтан «алыс-алыс пәледен қалас !» деп айналысты отпен  аластап, тазалайды.

Наурыз көже неше түрлі тағамнан жасалады ? оларды атаңдар .7 .( соғымнан қалған  сүр ет , сүт . езілген құрт, бидай, пияз, сәбіз, қойдың басы) .

« Жаңа туған Наурызды шомылдыру» деп аталатын салт жөнінде не білесің? ( Топ-топ адамдар билеп, от ұстап арыққа , не өзенге барады. Олар жағалай жайғасып, суға шомылаты.) бұлда тазарудың белгісі .

«Қасиетті көк өгізді күту» нені білдіреді.( Наурызға болжау жасатуды білдіреді. Ауыл адамдары түнде жиналып көк өгізді күтеді. Ол екі рет мөңіресе керісінше  болады деген  ұғым бар.)

Наурыз тілек – Наурыз күнгі амандасу, бата тілек айту.

Наурыз төл – Наурыз айында туған төл . төл басы деп аталады.

Наурызша — Наурызда түскен қырбақ. Қарайған жерді жасыра алмай  қыраулап  жауған жұқа қар.

Наурызшешек – Наурыз айында гүлдейтін көпжылдық өсімдік.

Наурыз жыры – Жаңа жыл – Наурызға арнап айтылатын тұрмыс –салт жырының бір түрі.

Наурыз бата – Наурызға арнап сойылған малдың басы мен жамбасына, ескі  жылдың  дәміне берілетін арнаулы бата.

«Самалық» деген не? (Самалық – самал деген мағынаны білдіреді.) Наурыз күні даланы Қызыр баба аралап , Самарқанның көк тасын ерітеді деген адамдар самалық айтады.

Самалық, самалық,

Қан тауының  көк құсы

Ұйқыдан көзін ашты ма?

Самалық , самалық,

Самарқанның  көк тасы

Жібіді ме, көрдің бе?

« Қабақ сындыру» дегенді қалай түсінесің?

Сүт көп , көмір аз.

Жаңа жыл жарылқа ,

Ескі жыл есірке, — деп үйдегі ескі ыдысты (қабақты ) сындырып, «қабақ  сынды, қайғы кетті  деп ырым жасаған .

Наурыз сөзі парсы тілінде нені білдіреді –Жаңа күн деген сөз.

Наурыз күні не себепті көрісуден басталады? (Жаңа жыл жақсылықтан басталсын. Аман-есен бір-бірімізді ендігі жылға дейін  көрейік деген ырымға байланысты.

Наурыз көжені тоя ішу –қандай ұғымға байланысты қалыптасқан? ( «Жыл бойына тоқшылық болсын» деген ырымға қатысты.

Игі тілекпен әндетіп үй-үйді аралау дәстүрі қалай аталады? (Жарапазан.)

«Ұлыс күні алдыңа келсе атаңның құнын кеш» деген ұғым  нені білдіреді? (Реніш болған, адамдарды, ағайын, дос- жараңды татуластырту.)

Тоқым қағар – Бала бірінші рет үйінен алысқа жолаушылағанда өткізіледі .

Бастаңғы – Шешесі бір жаққа жолаушылап кеткенде бой жеткен қыз жасайды . Қыздың үйіне құрбы- құрдастары жиналады.

Ата – бабаларымыз амандасқанда не себепті «Мал – жан  аман ба ?»деп сұрайтын. ( Малдың орны ерекше екенін  ұғындырады. Кисе киім, жесе тағам, мінсе көлік – тіршіліктің  көзі  болғандықтан. Малды ерекше құрметтеген.

Сүйінші – Жақсы хабар жеткізетін кезде жасалатын рәсім. Немерелі болған әже  сүйінші сұратып жас балалар   мен келіндерін жан-жаққа жібереді.

Жиналған құрметті  қауым, Наурыз мерекесіне арналған сұрақ – сайысымызды  тамамдаймыз. Келесі Наурызда да төрт көз түгел уайым – қайғысыз адамдықпен  кездесейік. Бас аман, бауыр бүтін болсын.