Курс биологии и химии

• § 39 Թռչունների դաս

Թռչունները առաջին տաքարյուն, ողնաշարավոր օրգանիզմներն են:

Օրգանիզմները, որոնք ունեն մարմնի կայուն, միջավայրի ջերմությունից անկախ մարմնի ջերմաստիճան, կոչվում են տաքարյուններ:

• առջևի վերջույթները վերածվել են  թռիչքի թևերի ,
• ունեն իսկական միջնապատով բաժանված  քառախորշ սիրտ ,
• մաքուր զարկերակային արյուն,
• թոքերում շնչառական մեծ մակերես,
• թեթև ոսկրեր,
• մարմնի մասնագիտացված արտաքին ծածկույթ՝  փետուրներ :

• Փետուրները մաշկի եղջերային ծածկույթների ձևափոխումներ են, որոնք միտված են թռչնի ջերմակարգավորման և թռիչքի ապահովմանը:

փետուրներ

ուրվագծային  

աղվափետուրներ  

  բմբուլ

1․ Թափափետուրների -

գտնվում են թևերի վրա և ստեղծում են թռիչքային մակերես

2․ Ղեկափետուրների - պոչի հովհարաձև փետուրներն են,

որոնք կարգավորում են թռիչքը օդում

3․ Ծածկափետուրների - արտաքինից պատում են թռչունի

մարմինը և գլուխը:

Թռչուններին բնորոշ է փետրափոխությունը

Կմախքի բաժինները

Գանգից

Բուն վերջույթներ

Իրանից

Վերջույթների գոտիներից

Ողնաշարից

կրծավանդակից

Պարանոցային-9-25 ող

Հետևի վերջույթների գոտ․ի՝ կոնքագոտի

Առջևի վերջույթների գոտի՝ ուսագոտի

կրծքային

գոտկային

սրբանային

զույգ կտցոսկրերից

կազմված է սերտաճած  երեք զույգ ոսկրերից

պոչային

զույգ թիակներից

զույգ անրակներից :

Թռիչքով պայմանավորված ՝ թռչունների կմախքը բավականին առանձնահատկություններ ունի: Ոսկորները լցված են օդով, թեթև և ամուր են:

Բուն վերջույթներ

Հետևի  վերջույթներ

Առջևի  վերջույթներ

բազուկոսկրից

  ազդրոսկր

նախաբազկի  2 ոսկոր

  սրունքոսկր

արմունկոսկր

Ճաճանչոսկր

  կրնկաթաթ

  դաստակի մի քանի ոկրեր

  մատոսկրեր

  թեր զարգացած մատոսկրեր

Մարսողական համակարգ

1.  բերան,

2.  կլան,

3.  կերակրափող,

4.  ստամոքս (գեղձային և մկանային հատվածներից կազմված),

5.   12 -մատնյա աղիք,

6.  բարակ աղիք,

8.  ուղիղ աղիք,

9.  կոյանոց,

12-մատնյա աղիքում բացվում են ենթաստամոքսային գեղձի և լյարդի ծորաններ:

Կերակրափողը  ստորին մասում լայնանում է և վերածվում  կտնառքի , որի մեջ ժամանակավորապես հավաքվում է կերը: 

Կոյանոցը ուղիղ աղիքի լայնացում է, որի մեջ բացվում են միզածորանները և սեռական գեղձերի արտատար ծորանները:

Ներշնչում - օդը անցնում է թոքեր, որտեղից անցնում է օդապարկեր և պահեստավորվում: Թոքերում կատարվում է գազափոխանակություն:

Արտաշնչում -  CO 2 -ով հարուստ օդը դուրս է մղվում թոքերից, նույն պահին օդապարկերում պահեստավորված օդը անցնում է թոքեր: Թոքերում կատարվում է գազափոխանակություն պահեստավորված օդի և արյան միջև:

Շնչառական համակարգը

գազափոխանակության օրգաններից՝  թոքերից ,  օդապարկերից

շնչառական ուղիներից

1 քթանցքեր

2.  կոկորդ

3. շնչափող

4.  զույգ բրոնխներ

5. բրոնխեոլներ

Շնչառական շարժումներ և գազափոխանակություն

Արյունատար համակարգ

Թռչուններն ունեն  քառախորշ սիրտ ՝ կազմված  2   նախասրտից  և  2   փորոքից : Փորոքն ունի  լրիվ միջնապատ : Արյան շրջանառության 2 շրջան, երկուսն էլ սկսվում են փորոքներից

Նյարդային համակարգ

Զգայարաններ

Թռչուններն ունեն  5  զգայարան՝

• տեսողական,

• լսողական,

• հոտառական,

• շոշափելիքի,

• համի: