Курт-кумурскалардын анатомиясы жана физиологиясы

Тема: Курт-кумурскалардын анатомиясы жана физиологиясы.

План:

Курт-кумурскалардын нерв системасы

Голова перепончатокрылого

Жизнь животных, 1969

Курт-кумурскалардын сезүү органдары

Курт-кумурскалардын жыныс системасы

Курт-кумурскалардын дем алуу органдары

Курт-кумурскалардын кан айануу системасы

Фото Е.В.Борисовой ©

Типы постановки головы

• Курт-кумурскалардын нерв системасы

Борбордук нерв системасы баш мээден, кулкун астындагы түйүндөн жана тулку-бойдо жайгашкан курсак нерв чынжырчасынын сегменттик түйүндөрүнөн турат.

Курт-кумурскалардын нерв системасы башка муунак курттардыкындай эле курсак нерв чынжырча тибинде түзүлгөн, бирок өнүгүүнүн жогорку деңгээлинде жана адистештирилген түрүндө боло алат.

Баш мээси алдынкы-протоцеребрум, ортонку дейтоцеребрум жана арткы тритоцеребрум болуп үч бөлүктөБашн турат.

Баш мээ эң эле татаал гистологиялык түзүлүштө болот, атайын ар бир бөлүгү бир нече түйүндүк жыйындардан турат да, алар нервдик талчалардын катмарлары менен бөлүнүп турат.

Нерв системасы

Алдынкы жана ортонку бөлүктөр көздөрүн жана баш калагынын кыпчыкейлерин муруттарын башкарып турат.

Ал эми үчүнчү бөлүгү-тритоцеребрум кыстырлуучу же аралай киргизе коюлуучу рактардын экинчи жуп мурут сегментине туура келген сегментке жатат.

Баш мээнин эн башкы борбору делип биринчи бөлүктө (протоцеребрум) жайгашкан «козу карын түрүндөгү денелер» эсептелет.

Дем алуу системасы

Дем алуу органдары. Дем алуу үчүн татаал өнүккөн кекиртек системасы бар. Денесинин капталдарында 10 жупка чейин кээде андан аз сандагы дем алдыргычтары (стигмалары) болот да, алар ортонку жана арткы көкүрөгүндө ошондой эле курсагынын 8 мүчөлөрүндө жайгашкан.

Трахейная система таракана

Дем алдыргычтар өзгөчө аяктай бекиген аппараттар менен жабдылып, ар бири тууралай жаткан кыска түтүккө барат да, алардын бардыгы бири-бири менен жуп же андан көп өзгөчө ичке кекиртектер башталып, көп жолу бутактанып, ал бутактануулары менен бардык органдарды чырмайт.

Трахейная стенка

Жизнь животных, 1969

Көкүрөк менен курсактын капталдарында спиральдар деп аталган кичинекей тешиктер абдан кычкылтек алууга мүмкүндүк берет.

Көпчүлүк курт-кумурскалардын денесинин сегменти үчүн бир жуп спираль бар. Кичинекей фланецтер же клапандар кычкылтекти алуу жана көмүр кычкыл газын бөлүп чыгаруу керек болгонго чейин жабык турушат.

• 5

• Курт –кумурскалардын дем алуусу

• Көкүрөк жана курсак бөлүгүндөгү аба баштыктары

• Кекиртек дем алуу системанын эң көп бутактарына тору ар бир булчуңдук боону кычкылтек менен камсыз кылып турат да жандык учуп жүргөндө анын дене температурасын көтөрүү менен бирге булчун клеткаларында алмашуулардын жүрүүнүн жогорку деңгээлдеги ургаалдулугун да камсыз кылат.

• Дем алуу

• Чоң трахея сөңгөктөрү

• Аба 21% кычкылтек

• Булчуң тканы менен трахеола

• трахея

• Аба баштыктары

• Дем алуу

• Курт-кумурскалардын дем алуусу

• трахея

• Трахеялар көңдөй түтүк түрүндө болуп диаметри 1мкм кичине майда капилярларга трахеолаларга бутактанат.

Кан айлануу тутуму

Курт-кумурскалардын тамырлары же артериялары жок, бирок кан айлануу системасы бар.

Жизнь животных, 1969

Кан тамырлардын жардамысыз жылдырылганда, организмде ачык кан айлануу системасы болот. Гемолимфа деп аталган курт-кумурскалар кан дененин көндөйүнөн эркин агып, органдар жана ткандар менен түз байланышта болот.

Бир кан тамыр курт-кумурсканын астынкы тарабында, баштан курсакка чейин созулат. Курсакта идиш бөлмөлөргө бөлүнүп, курт-кумурскалардын жүрөгү катары иштейт.

Остия деп аталган жүрөк дубалындагы тешиктер гемолимфанын дененин көндөйүнөн бөлмөлөргө киришине мүмкүндүк берет.

Курт-кумурскалардын каны болжол менен 10% гемоциттен турат.(кан клеткалар).

Сезүү органдары

Сезүү органдары, курт-кумурскаларда бир нече татаал жана көп түрдүү. Бул биринчи кезекте курт-кумурскалардын жалпысынан жогорку деңгээлде түзүлүшү менен, ошондой эле курчап турган чөйрө жөнүндө организмдин толук жана так маалымат алуусу үчүн алардын татаал жүрүм-турумдары менен аныкталат.

Механорецепторная сенсилла

Сезүү органдарынын морфологиялык жана иштөө негизги болуп дене боюнча бириндеп же аздыр-көптүр ири жыйындарга чогулган (угуу органдары, көрүү органдары ж.б)сенсилдер эсептелет.

Курт-кумурскалар эң эле ар түрдүү, атап айтканда механикалык, үн, химиялык, көрүү ж.б. Дүүлүктүргүчтөрдү кабыл алууга жөндөмдүү. Бул үчүн аларда атайын кабыл алгычтар жаралган.

2

1

Тимпональный орган кузнечика: голень передних ног (1) и срез голени (2)

www.bio.1septemher.ru

Сезүү органдары

www.luminance-contrast.com

Курт-кумурскаларда сезүү органдарынын эң татаалы болуп көрүүсү эсептелет. Көрүүсү бир нече типтеги тузүлүштө болуп, аларда эң маанилүүсү, мисалы рак сымалдардын татаал көздөрүндөй эле түзүлүштөгү, фассеттелген(тордолгон) татаал көздөрү.

Жыт билүү курт-кумурскалар үчүн азыгын издеп табуу үчүн да жынысташуу үчүн да керек, алардын эркектери көп учурда ургаачыларын жыты боюнча издеп табат.

Терморецепторы на хоботке комара

www.gluca.narod.ru

«Фасеточное» зрение насекомых

• 11