Кыргыз драматургиясынан

Драматургия

Драматургия деген эмне?

• Драматургия — адабияттын өзгөчө бир түрү.
• Грекче drama «аракет» – адабияттын үч түрүнүн (эпос жана лирика менен катар) бири драма бир эле убакта театрга да, адабиятка да орток жанр.
• Драма өз ичине көп жанрды камтыйт. Трагедия менен комедия драмада жашап келген түбөлүктүү жанрлар. Орто кылымда мистерия, моралите, көчө драмалары, ошондой эле мелодрама, фарс, водевилъ кеңири тараган, азыр драмада трагикомедия маанилүү орунда.

• Драма комедия сыяктуу адамдардын жекече турмушун сүрөттөйт, бирок анын максаты адамдардын мүнөзүн жана кылык-жоругун шылдыңдоо эмес, алардын коом менен болгон оош-кыйыш мамилесин ачуу. Драма трагедия сыяктуу эле каармандардын рухий калыптануу баскычын же адеп-ахлактык өзгөрүүлөрүн сүрөттөйт, бирок анда көрсөтүлгөн мүнөздөрдө трагедиялык каармандарга таандык бөтөнчөлүк жок. Драма курч карама-каршылыктарды жана алардын кагылышын түзүүгө умтулат.

Кыргыз адабиятынын драматургиясынын Өнүгүүсү

Кыргыз адабиятында драмалык чыгармалар 1920-жылдардын аягында пайда боло баштаган. 1926-жылы Ысык-Көл облусунун айыл чарба техникумунда драма ийрими уюшулган. Кийин борбордогу педтехникумдун алдындагы драмалык ийримдерде, театр студияларында орус драматургдарынын пьесалары (мисалы, Н. В. Гоголдун «Текшерүүчүсү» жана башка) коюла баштаган. Кыргыз адабиятында алгачкы драмалык чыгарманы М. Токобаев жазып, С. Карачев, К. Жантөшев, Ш. Көкөнов кыргыз драматургиясын түптөшкөн.

Кыргыз драматургиясынын өкүлдөрү

• Драма жанрынын өнүгүшүнө Ж. Турусбеков, Ж. Бөкөнбаев, К. Маликов, А. Токомбаев, А. Осмонов, Т. Абдумомунов зор салымдарын кошту. Б. Жакиев, Ж. Садыков, М. Тойбаев, Б. Өмүралиев, М. Гапаров, C. Раев жана башка драматургдар жаңы бийиктикке көтөрүштү. Ч. Айтматовдун кыргыз драматургиясында ээлеген орду өзгөчө. Жазуучунун чыгармалары боюнча спектаклдер кыргыз театрларында эле эмес, чет өлкөлөрдө да байма-бай коюлууда

• Биздин туңгуч драматургдар кыргыз турмушунун тиричилик карама-каршылыктарын,коомдук аң-сезим жаатындагы эски менен жаңынын күрөшүн, социалдык топтордун кагылышын сүрөттөп бергенге аракеттенген.
• Кыргыз адабиятынын белгилүү драма чыгармалары:
• «Ак боз ат», «Тайлак баатыр»-Шатман Садыбакасов
• «»Атанын тагдыры», «Алты аяк»-Бексултан Жакиев
• «Фудзиямадагы кадыр түн»- Чыңгыз Айтматов ж.б .